Ερντογάν, πού είναι τα 128 δισεκατομμύρια δολάρια;

Του Bobby Ghosh

"Πού είναι τα 128 δισεκατομμύρια δολάρια;". Το ερώτημα, το οποίο μετατράπηκε σε πολιτικό σύνθημα από το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης της Τουρκίας και επικολλήθηκε ως αφίσα και σε πινακίδες στην Κωνσταντινούπολη, επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, γνωστό με το τουρκικό ακρωνύμιό του, CHP, αναφέρει ότι η κυβέρνηση διοχέτευσε 128 δισεκατομμύρια δολάρια συναλλαγματικών αποθεμάτων μέσα σε περισσότερο από δύο χρόνια - περίοδο που συμπίπτει με την περίοδο που ο γαμπρός του Ερντογάν Μπεράτ Αλμπάιρακ ήταν υπουργός Οικονομικών - σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να στηριχθεί η τουρκική λίρα. Ορισμένοι επικριτές θέτουν το ποσό υψηλότερα, στα 140 δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Goldman Sachs εκτιμά ότι ξεπέρασε τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο για το 2020. 

Γραμμή άμυνας

Σε μια σίγουρη ένδειξη ότι η εκστρατεία του CHP πέτυχε τον σκοπό της, ο Ερντογάν ξεκίνησε αντεπίθεση, αναφέροντας σε ομιλία του την Τετάρτη ότι το ποσό ήταν στην πραγματικότητα 165 δισεκατομμύρια δολάρια και προσθέτοντας προκλητικά ότι τα αποθεματικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν "ξανά όταν χρειαστεί". Η συγκεκριμένη δήλωση ήρθε μετά από εβδομάδες οργισμένων αρνήσεων από τον πρόεδρο, τον Albayrak και άλλους ανώτερους αξιωματούχους και μετά από μια αδέξια προσπάθεια να απομακρυνθεί το ίδιο το σύνθημα από τη δημόσια σφαίρα.

Πέρα από τις πολιτικές "μανούβρες", η κυβέρνηση αναγνώρισε τελικώς ότι το ερώτημα πρέπει να απαντηθεί. Σε τηλεοπτική του συνέντευξη τη Δευτέρα, ο διάδοχος του Albayrak, Lütfi Elvan, δήλωσε ότι θα ήταν "επωφελές" η κεντρική τράπεζα της χώρας να δημοσιεύσει τα στοιχεία για τις συναλλαγές συναλλάγματος το 2019 και το 2020.

Εάν αυτός είναι ένας έμμεσος τρόπος αναγνώρισης ότι η διαδικασία ήταν αδιαφανής, είναι μια ευπρόσδεκτη παραδοχή από μια κυβέρνηση που σπάνια αναγνωρίζει τα λάθη της. Είναι επίσης ένδειξη ότι ο Ερντογάν είναι πλέον ευάλωτος σε πολιτικές πιέσεις.

Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που χρησιμοποιεί τα αποθέματά της για να ενισχύει το νόμισμά της, ωστόσο η κλίμακα της κίνησης ήταν εντυπωσιακή: τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματά της μειώθηκαν κατά περισσότερο από 75% από τις αρχές του περασμένου έτους σε μόλις 10 δισεκατομμύρια δολάρια τον Απρίλιο. Ταυτόχρονα, ο δανεισμός από τράπεζες με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις ανταλλαγής ανήλθε σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια.

Εάν αφαιρεθούν τα χρήματα που έχει δανειστεί το κράτος από εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα μέσω swaps, τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας πέφτουν κάτω από το μηδέν, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg. 

Η κεντρική τράπεζα και ο προεδρικός γαμπρός

Οι ισχυρισμοί της αντιπολίτευσης έχουν δύο σκέλη: πρώτον, ότι η πολιτική πώλησης συναλλαγματικών αποθεμάτων για την ενίσχυση της λίρας ακολουθήθηκε για μεγάλο διάστημα αφότου η κυβέρνηση γνώριζε πια ότι δεν λειτουργούσε, οδηγώντας σε σπατάλη δισεκατομμυρίων δολαρίων. Δεύτερον, ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα πωλήθηκαν σε τιμές χαμηλότερες από τις τιμές της αγοράς σε πρόσωπα με πολιτικές διασυνδέσεις.

Ο Elvan αρνήθηκε ότι έχει συμβεί οποιαδήποτε παρατυπία και είπε ότι η πώληση αποθεμάτων ήταν "απολύτως νόμιμη", υποστηρίζοντας τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας, Sahap Kavcioglu, ο οποίος τόνισε στο κρατικό πρακτορείο Anadolu ότι πρωτόκολλο του 2017 έδινε στο Υπουργείο Οικονομικών την άδεια να χρησιμοποιεί τα αποθεματικά για την πρόληψη "ανθυγιεινής διαμόρφωσης τιμών" και τη διατήρηση της ισορροπίας προσφοράς-ζήτησης στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών εκτίμησε ότι η δημοσίευση των στοιχείων "θα αποτρέψει να χρησιμοποιούνται ως πολιτικό υλικό και θα απαλλάξει τη χώρα από την πληροφοριακή ρύπανση".

Εάν η κυβέρνηση ακολουθήσει αυτήν την υπόσχεση διαφάνειας, τα στοιχεία θα αναλυθούν όχι μόνο από τους αντιπάλους της εντός Τουρκίας, αλλά και από ξένους επενδυτές οι οποίοι προσπαθούν να κατανοήσουν τον χειρισμό της τουρκικής οικονομίας από τον Ερντογάν - και πιο ειδικά, από τους θεσμούς που έχουν την ευθύνη να την διαχειρίζονται άμεσα.

Η ξαφνική αποχώρηση του Albayrak τον Νοέμβριο ήρθε μία ημέρα αφότου ο πρόεδρος απέλυσε τον Murat Uysal από διοικητή της κεντρικής τράπεζας. Οι δύο άνδρες είχαν εποπτεύσει την "εξάτμιση" των συναλλαγματικών αποθεμάτων, με ελάχιστες εξηγήσεις και ακόμη λιγότερα αποτελέσματα: η λίρα βυθίστηκε σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, υποχωρώντας στις 8,58 λίρες ανά δολάριο τον περασμένο Νοέμβριο. (Παραμένει άνω των 8 λιρών, πολύ μακριά από τις 5,2 λίρες των αρχών του 2019).

Ο διάδοχος του Uysal, Naci Agbal, αύξησε τα επιτόκια και επέστρεψε κάποια χαμένη αξία στο νόμισμα, ωστόσο απολύθηκε πέντε μήνες αργότερα. Η γενική πεποίηθηση ήταν ότι έπεσε θύμα των ανορθόδοξων απόψεων του Ερντογάν σχετικά με τα επιτόκια. Ωστόσο, το Reuters ανέφερε ότι ο πρόεδρος είχε επίσης αναστατωθεί από την απόφαση του Agbal να ξεκινήσει επίσημη επανεξέταση της πώλησης συναλλαγματικών αποθεμάτων κατά την εποχή των Albayrak-Uysal. 

Εξάτμιση

Ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει την άποψη ότι η πώληση ήταν απαραίτητη για την προστασία του τουρκικού νομίσματος από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Οι επικριτές, αντίθετα, επισημαίνουν ότι η διαδικασία ξεκίνησε πολύ πριν ο κορονοϊός δείξει την αποκρουστική δυναμική του. Στην τηλεοπτική του συνέντευξη, o Elvan σημείωσε ότι η κεντρική τράπεζα δεν έχει πουλήσει συναλλαγματικά αποθέματα από τον Νοέμβριο του 2020.

Τον Φεβρουάριο, όταν το CHP άρχισε να θέτει το ερώτημα περί των 128 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Albayrak απείλησε να μηνύσει τους επικριτές του για συκοφαντική δυσφήμιση. "Δεν υπάρχει πιθανότητα να εξαφανιστούν, να εξατμιστούν ή να μεταφερθούν πόροι της κεντρικής τράπεζας σε ξένο νόμισμα ή σε λίρα", ανέφερε ο δικηγόρος του σε γραπτή δήλωση.

Ο Ερντογάν υπερασπίστηκε τον Albayrak, λέγοντας ότι τον δεχόταν πλήγματα επειδή τυγχάνει να είναι γαμπρός του προέδρου. "Δεν υπάρχει κανένα συνάλλαγμα που να εξατμίζεται ή συναλλαγές που να είναι παράνομες ή ανήθικες", είπε.

Όμως αυτό δεν κατασίγασε καθόλου τους επικριτές, όπως ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Ibrahim Turhan, πρώην υποδιοικητής της κεντρικής τράπεζας και πρώην πρόεδρος του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης (Borsa Istanbul), ο οποίος έγραψε στο Twitter: "Αν ξοδέψει κανείς τα αποθέματά του για να ελέγξει τη συναλλαγματική ισοτιμία, αλλά τελικώς εκείνη ανέβει στο 8,5 από το 5, τότε τα αποθέματα έχουν εξατμιστεί".

Τούρκοι και ξένοι επενδυτές θα ήθελαν πολύ να μάθουν πώς ακριβώς συνέβη αυτό.

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση