Ελληνοτουρκικές εντάσεις σε περιτύλιγμα διαλόγου

Του Κώστα Ράπτη

Μια περίπλοκη "χορογραφία" σε τρία μέτωπα (από την ανατολική Μεσόγειο στο κεντρικό Αιγαίο και από εκεί στη Μαύρη Θάλασσα) αποτυπώνει τα ανοικτά ερωτήματα των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, στο φόντο της ευρύτερης ακροβασίας της γειτονικής χώρας ανάμεσα στον παραδοσιακό φιλοδυτικό της προσανατολισμό και τα νεότερα "ευρασιατικά" ανοίγματά της.

Από την Τετάρτη, το αμερικανικό μεταγωγικό Endurance είναι το μεγαλύτερο πλοίο που έδεσε ποτέ στο νέο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, μεταφέροντας στρατιωτικό υλικό και πολλά από τα 145 ελικόπτερα τύπου Black Hawk, τα οποία έως τις 3 Μαρτίου θα πραγματοποιούν πτήσεις μέχρι τη Ρουμανία, στο πλαίσιο της διασυμμαχικής άσκησης του ΝΑΤΟ "Atlantic Resolve", πρώτης φάσης των επιχειρήσεων που υπό τον τίτλο "Defender Europe 2021" θα ξεδιπλωθούν μέχρι τον Αύγουστο στον χώρο από τη Βαλκανική Χερσόνησο ως τη Βαλτική Θάλασσα. 

Με το βλέμμα στη Ρωσία

Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης χρησιμοποιείται για μετακινήσεις αμερικανικών στρατιωτικών μονάδων, μετά την υπογραφή και επικύρωση του τροποποιητικού πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, ενώ στην άσκηση "Atlantic Resolve" θα συμμετάσχουν και εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, με την Τουρκία να έχει κινητοποιήσει κάθε δυνατότητα παρακολούθησης όσων συμβαίνουν μόλις 20 χιλιόμετρα από τα σύνορά της και τον τύπο της γείτονος να κάνει λόγο για "προκλητική κίνηση".

Το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Αλεξανδρούπολη είναι βεβαίως πολλαπλά καταγεγραμμένο και σχετίζεται όχι μόνο με επιχειρησιακά ζητήματα αλλά και με τον σταθμό υγροποίησης φυσικού αερίου στην ίδια περιοχή. Η ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία αντιλαμβάνεται το ενδιαφέρον αυτό ως δείγμα στρατηγικής αναβάθμισης αλλά και "κατοχύρωσης" της Δυτικής Θράκης απέναντι στις όποιες τουρκικές επιδιώξεις – αν και η γειτονική χώρα (και σύμμαχος στο ΝΑΤΟ) δεν αποτελεί τον πρώτο αποδέκτη των αμερικανικών μηνυμάτων, στον βαθμό που όλος ο σχεδιασμός της "Defender Europe 2021" εμφανώς εντάσσεται σε ένα νεοψυχροπολεμικό σενάριο "ανάσχεσης" της Ρωσίας, που από την πλευρά της υιοθετεί το τελευταίο διάστημα μιαν όλο και πιο "αγέρωχη" ρητορική έναντι της Δύσης. 

Το Αιγαίο πάντα στο προσκήνιο

Τη στιγμή, πάντως, που τα βλέμματα των συμμάχων προσανατολίζονται προς Βορράν, οι προς Ανατολάς "εκκρεμότητες" ασφαλείας εξακολουθούν να απασχολούν τη χώρα μας, παρά το κλίμα εκτόνωσης που έδειξε να δημιουργεί η επανέναρξη των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών για το Αιγαίο.

Έχοντας μάλιστα εξασφαλίσει με αυτό τον τρόπο ότι το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων εις βάρος της έχει ουσιαστικά αποσυρθεί από την ατζέντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου, η Τουρκία επιλέγει το τελευταίο διάστημα να τροφοδοτήσει τις εντάσεις με λόγια και με έργα.

Ήδη προχθές ξεκίνησε η τουρκική άσκηση "Γαλάζια Πατρίδα" σε Αιγαίο και Μεσόγειο που θα διαρκέσει ως τις 7 Μαρτίου, με τη συμμετοχή 87 πλοίων, 27 αεροσκαφών, 20 ελικοπτέρων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών, δυνάμεων πεζοναυτών και βατραχανθρώπων, κ.ά. με πραγματικά πυρά. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της άσκησης αυτής, ήτοι στις αρχές Μαρτίου, αναμένεται στην Ανατολική Μεσόγειο η ναυαρχίδα του γαλλικού πολεμικού ναυτικού, το πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο "Σαρλ Ντε Γκωλ", το οποίο θα συνοδεύεται από ελληνική φρεγάτα για συνεκπαίδευση με ελληνικά μαχητικά και πολεμικά πλοία.

Είχε προηγηθεί η έξοδος στο κεντρικό Αιγαίο, με παράνομη ναυτική οδηγία, του τουρκικού πλοίου "Τσεσμέ" για την πραγματοποίηση ερευνών σε διεθνή ύδατα επί ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σε περιοχή μέχρι και επτά μίλια από της ακτές της Λήμνου – και το αντίστοιχο ελληνικό διάβημα. Η έναρξη της άσκησης "Γαλάζια Πατρίδα" συγχρονίστηκε με την επιστροφή του "Τσεσμέ" στον κόλπο της Σμύρνης, αφού όμως προηγήθηκε έντονη τουρκική καταγγελία ότι το ερευνητικό σκάφος παρενοχλήθηκε από ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη. 

Λεκτικές αψιμαχίες

Ακολούθησε πόλεμος δηλώσεων, καθώς ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, κατηγορεί την Ελλάδα ότι δεν ακολουθεί πολιτική καλής γειτονίας και προσπαθεί, κατά τρόπο αθέμιτο αλλά και αναποτελεσματικό, να μετατρέψει τα προβλήματά της σε ευρωτουρκικά. Όπως ο ίδιος τόνισε: "Εμείς δεν έχουμε βλέψεις στα δικαιώματα στα εδάφη και στα ύδατα κανενός. Όμως δεν θα απαρνηθούμε τα δικαιώματά μας. Είμαστε αποφασισμένοι και ικανοί να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας στη "Γαλάζια Πατρίδα” όπως και στην Κύπρο".

"Ο διάλογος είναι δικλίδα εκτόνωσης εντάσεων. Όμως, δεν θεραπεύει τα αίτια. (...) Η Ελλάδα έχει την ατυχία να γειτνιάζει με έναν συστηματικά παραβατικό γείτονα και την τύχη να βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αποτελεί δέλεαρ και φόβητρο για την Τουρκία, δημιουργώντας ένα είδος ζώνης προστασίας - όχι απόλυτης" απάντησε με τον τρόπο του ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, μιλώντας χθες σε διαδικτυακή ημερίδα, ενώ δεν παρέλειψε να σημειώσει: "Μέσα από τον στρατηγικό διάλογο έχουμε αναβαθμίσει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες δεν διστάζουν, για πρώτη φορά, να αποδοκιμάσουν δημοσίως την τουρκική προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο". 

Σε ποιο πλαίσιο θα διεξαχθούν οι συνομιλίες στη Γενεύη;

Όμως τα "χαρτιά" στην Ανατολική Μεσόγειο ετοιμάζονται να ξαναμοιραστούν, καθώς η κυοφορούμενη εδώ και καιρό άτυπη πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό ανακοινώθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ ότι συγκαλείται από τις 27 έως τις 29 Απριλίου στη Γενεύη με ζητούμενο, όπως αναφέρεται σε δήλωση του εκπροσώπου του Αντόνιο Γκουτέρες, "να προσδιοριστεί αν υπάρχει κοινό έδαφος για να διαπραγματευτούν τα μέρη μια διαρκή λύση του κυπριακού προβλήματος, εντός ενός προβλεπτού ορίζοντα".

Αθήνα και Λευκωσία χαιρέτισαν τις εξελίξεις, υπενθυμίζοντας πάντως (εις επήκοον της Άγκυρας που κάνει λόγο για "νέο", ουσιαστικά διχοτομικό πλαίσιο επίλυσης) ότι η επιδιωκόμενη λύση του Κυπριακού θα πρέπει να βασίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, να είναι συμβατή με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και να οδηγήσει σε μια λειτουργική και βιώσιμη δικοινοτική, διζωνική Ομοσπονδία.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δεν παρέλειψε πάντως να δηλώσει ενώπιον του Ούγγρου ομολόγου του: "Διαπραγματευόμασταν εδώ και 50 χρόνια για λύση ομοσπονδίας, ωστόσο οι προσπάθειες απέτυχαν επειδή η ελληνική πλευρά δεν το ήθελε". "Θα δούμε και το ενεργειακό ζήτημα, εκεί που λέμε πως πρέπει να υπάρξει δίκαιος διαμοιρασμός ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους. Έπειτα, θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για μια μόνιμη λύση" πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση