Γιατί η Λιβύη είναι χώρα-κλειδί στη Μεσόγειο

Του Κώστα Ράπτη

Ανακοίνωση για το μνημόνιο (μελλοντικής) οριοθέτησης των θαλάσσιων δικαιοδοσιών τους που υπέγραψαν, παραβιάζοντας τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Αιγύπτου, η Τουρκία και η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση Σαράτζ της Λιβύης δεν εξέδωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Εξέδωσε όμως ανακοίνωση για τον "αποσταθεροποιητικό” ρόλο της Μόσχας στη Λιβύη – την ίδια αυτή αναρχούμενη χώρα που άφησε πίσω της η επέμβαση της Δύσης το 2011...

Σύμφωνα με αυτήν, αντιπροσωπεία Αμερικανών αξιωματούχων συναντήθηκε στις 24 Νοεμβρίου με τον στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ, τον μεγάλο αντίπαλο της κυβέρνησης Σαράτζ ο οποίος εδρεύει στα ανατολικά της χώρας και ελέγχει το μεγαλύτερο τμήμα της λιβυκής επικράτειας.

Η αντιπροσωπεία αποτελούνταν από την την βοηθό σύμβουλο εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ Βικτόρια Κόουτς, τον πρεσβευτή στην Λιβύη Ρίτσαρντ Νόρλαντ, τον βοηθό υφυπουργό Ενέργειας Μάθιου Ζάις και τον υποδιεθυντή στρατηγικής της US-AFRICOM (της ιδρυθείσας το 2007 διακλαδικής διοίκησης των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων για την αφρικανική ήπειρο) Στίβεν ντεΜιλάνο.

Κατά την "ειλικρινή” (βλ. τεταμένη) συνομιλία τους με τον στρατηγό, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι υπογράμμισαν την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ στην κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Λιβύης και εξέφρασαν σοβαρές ανησυχίες για την εκμετάλλευση της σύγκρουσης Χάφταρ-Σαράτζ από τη Ρωσία, εις βάρος του λιβυκού λαού.


Είχαν προηγηθεί αντίστοιχες συνομιλίες με τις αρχές στην Τρίπολη, με στόχο την επίτευξη εκεχειρίας, το πλησίασμα των δύο μερών και την διανομή των φυσικών πόρων προς όφελος όλων των Λίβυων.

Αντιστοίχως σε δηλώσεις του ο Ντέιβιντ Σένκερ, υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για τις μεσανατολικές υποθέσεις, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι είτε με τακτικές δυνάμεις είτε με μισθοφόρους της εταιρείας Wagner ενισχύει τον Ελεύθερο Λιβυκό Στρατό του Χάφταρ και ενεργεί με τρόπο που διακδυνεύει μεγάλες απώλειες αμάχων.

Νωρίτερα μες στο φθινόπωρο, υπήρξαν επίσης δύο συναντήσεις στη Ουάσιγκτον ανάμεσα σε στελέχη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και τον Άρεφ ελ-Νάγιεντ, άλλοτε πρεσβευτή της Λιβύης στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο οποίος φέρεται ως η "συναινετική” επιλογή για την ηγεσία της Λιβύης, άπαξ και τα στρατεύματα του Χάφταρ "απελευθερώσουν” την Τρίπολη, την οποία πολιορκούν εδώ και έξι μήνες, με απολογισμό τουλάχιστον χίλιους νεκρούς.

Όλα αυτά στο πλαίσιο της σύγχυσης που προκάλεσε η πρωτοβουλία του Ντόναλντ Τραμπ τον περασμένο Απρίλιο να ευχαριστήσει τηλεφωνικά τον στρατηγό Χάφταρ που "πέτυχε να ασφαλίσει τους πετρελαϊκούς πόρους της Λιβύης”.

Το να συνομιλεί απευθείας ο ένοικος του Λευκού Οίκου με έναν πολέμαρχο ο οποίος αντιμάχεται την αναγνωρισμένη από τις ΗΠΑ κυβέρνηση ενός κράτους σε κρίσιμη γεωστρατηγικά περιοχή ήταν μια έκπληξη από αυτές που μόνο η αμερικανική πολιτική των τελευταίων τριών ετών ξέρει να επιφυλάσσει.

Ωστόσο, στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ είναι επίσης τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος, που στηρίζουν τον "αντι-ισλαμιστή” Χάφταρ και επιχειρησιακά και οικονομικά. Ο ίδιος ο στρατηγός μάλιστα φέρει και την αμερικανική υπηκοότητα, από την εποχή που είχε εγκαταλείψει τη Λιβύη του Καντάφι, ενώ θεωρείται ευρέως ως παλαιός συνεργάτης της CIA.

Όμως και μόνο το γεγονός ότι συνεργάζεται με τη Ρωσία, δείχνει ότι ο Χάφταρ έχει πιθανότατα αυτονομηθεί. Και παρά τις προηγούμενες ταλαντεύσεις, η Ουάσιγκτον υποτάσσει το ζήτημα της αντιμετώπισής του στις νεοψυχροπολεμικές προτεραιότητες.

Άλλωστε, το τελευταίο διάστημα η αμερικανική πλευρά κατηγορεί τον Χάφταρ ότι με τις αεροπορικές του δραστηριότητες αντικειμενικά παρεμποδίζει τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ εναντίον πυρήνων του "Ισλαμικού Κράτους” στην Σύρτη και τα νότια της Λιβύης.

Η Ουάσιγκτον βγαίνει πλέον στο προσκήνιο της λιβυκής κρίσης, στο οποίο είχε αφήσει μέχρι τώρα να δεσπόζουν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις. Και την μετατρέπει, ως άλλη Συρία ή Ουκρανία, σε πεδίο άμεσης αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, αλλά και ανάδειξης των ευρωπαϊκών αντιφάσεων.

Η Ιταλία, άλλοτε αποικιακός κυρίαρχος της Λιβύης, και (σε δεύτερο πλάνο) η Γερμανία στηρίζουν την κυβέρνηση Σαράτζ, όπως άλλωστε πράττει σθεναρά και η Τουρκία, δρέποντας τα αντίστοιχα διπλωματικά ανταλλάγματα.

Από την άλλη, η Γαλλία που διεκδικεί τον αποφασιστικό ρόλο για το μέλλον της λιβυκής πετρελαιοπαραγωγής και παράλληλως προβαίνει δια του Εμανουέλ Μακρόν σε συνολικό άνοιγμα προς τη Ρωσία, λοξοκοιτάζει προς τον Χάφταρ, δηλητηριάζοντας τις σχέσεις της με τη Ρώμη.

Οι δυνάμεις που στηρίζουν τον στρατηγό δείχνουν να έχουν πεισθεί ότι η "σιδηρά χειρ” του θα καταφέρει περισσότερα ως προς την επανένωση της Λιβύης απ' ό,τι οι ατέρμονες διαβουλεύσεις των λιβυκών παρατάξεων που διεξάγονται με την μεσολάβηση του ΟΗΕ.

Και πάντως προσβλέπουν είτε σε ξεκαθάρισμα περιφερειακών λογαριασμών (λ.χ. η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στην ανάσχεση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και της προστάτιδάς της Τουρκίας).

Για όλους τους εμπλεκόμενους είναι μεγάλο δέλεαρ η εξασφάλιση ενός καλού μεριδίου στην μελλοντική ανοικοδόμηση της Λιβύης (υπενθυμίζεται ότι ο πόλεμος του 2011 υπήρξε μεγάλο πλήγμα για τα κινεζικά, ρωσικά και τουρκικά συμφέροντα), αλλά και η μετατροπή της χώρας σε "πύλη εισόδου” για την προβολή της ισχύος τους συνολικά στην Αφρική.

Οι ΗΠΑ, ειδικότερα, ενδιαφέρονται για την εγκατάσταση του αρχηγείου της US-AFRICOM, που ακόμη εδρεύει προσωρινά στην Στουτγάρδη, ενώ η Ρωσία, που μόλις τον Οκτώβριο υποδέχθηκε στο Σότσι περισσότερους από 50 Αφρικανούς ηγέτες για το πρώτο στα χρονικά Φόρουμ Ρωσίας-Αφρικής, δεν είναι απίθανο να ζητήσει από τον Χάφταρ ναυτικές διευκολύνσεις σε λιβυκά λιμάνια.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση