Ο άτυπος κοινωνικός πόλεμος – Χουλιγκανισμός και εγκληματικότητα

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Ένα χρόνο πριν από την εκδήλωση της κρίσης, στις αρχές του 2009, εκτιμούσα ότι «οι πολίτες παρακολουθούν με έκδηλη ανησυχία μια κρίση που απειλεί στην καλύτερη περίπτωση να επιδεινώσει την καθημερινότητά τους και στη χειρότερη να επιφέρει δραματική ανατροπή της. Όλα δείχνουν ότι από οικονομικής απόψεως τα χειρότερα είναι μπροστά κι όχι πίσω. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αυξάνονται οι πιθανότητες ενός κραχ, το οποίο θα πλήξει αυτά που οι άνθρωποι θεωρούν σταθερές στη ζωή τους: την εργασία, τη σύνταξη, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κτλ. Η βαθμιαία αποσταθεροποίηση του κοινωνικού ιστού συντελείται σ’ ένα περιβάλλον που έχει διαφοροποιηθεί ποιοτικά σε σύγκριση με το παρελθόν» (Καθημερινή, 12-3-2009).

Θυμήθηκα αυτό το άρθρο, με αφορμή τα προ ημερών επεισόδια με τους χούλιγκανς. Ο χουλιγκανισμός είναι μία μορφή του άτυπου κοινωνικού πολέμου, ο οποίος προϋπήρξε της κρίσης, αλλά η εκδήλωσή της τον ενέτεινε. Η άλλη όψη του του άτυπου κοινωνικού πολέμου είναι η διάχυτη εγκληματικότητα, η οποία δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας στους πολίτες.

Οι χούλιγκαν εμφανίζονται ως οπαδοί ανταγωνιστικών ομάδων, οι οποίοι εξ αυτού τρέφουν αντιπαλότητα και συγκρούονται μεταξύ τους. Αυτό, όμως, είναι το πρώτο επίπεδο. Για τους χούλιγκαν, το σύμβολο μιας ομάδας είναι η σημαία τους και η διεξαγωγή ενός αγώνα είναι η αφορμή. Η σύγκρουση, όπως και η πρόκληση επεισοδίων, είναι αυτοσκοπός και όχι αποτέλεσμα ενός γεγονότος. Επειδή στη συντριπτική πλειοψηφία τους προέρχονται από λαϊκά στρώματα και νιώθουν ότι δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, η σύγκρουση και τα επεισόδια είναι ένας τρόπος να υπάρξουν κοινωνικά. Και για τους επαγγελματίες αρχηγούς τους, είναι ένας τρόπος να επιβεβαιώσουν τον ρόλο τους και συχνά να αντλήσουν πρακτικά οφέλη.

Οι ιδιοκτήτες των μεγάλων ΠΑΕ έχουν τεράστια ευθύνη, γιατί εξέθρεψαν το φαινόμενο. Του προσέφεραν ταυτότητα και την κάλυψη των συνδέσμων. Υπέκυψαν στον πειρασμό να αποκτήσουν ιδιωτικό στρατό. Ο στρατός αυτός, όμως, γρήγορα ξέφυγε από τον έλεγχο. Ακόμα και όταν δήλωνε πίστη στον πρόεδρο, δεν ήταν εξάρτημά του. Ανέπτυξε και δικές του αυτόνομες δραστηριότητες.


Οι περισσότεροι σύνδεσμοι δεν έγιναν μόνο κέντρα στρεβλής κοινωνικοποίησης ενός λιμνάζοντος λούμπεν νεανικού δυναμικού που έχει ανάγκη από υπαρξιακή διέξοδο. Έγιναν, παραλλήλως, και κέντρα παράνομων δραστηριοτήτων (διακίνησης ναρκωτικών, στρατολόγησης μπράβων κτλ.), καθώς και θερμοκήπια μικρονονών και συμμοριών, που προσπαθούν να βρουν τη δική τους θέση στον χώρο του υποκόσμου. Η Πολιτεία πρέπει να βρει τρόπους να διώξει τους χούλιγκαν από τα γήπεδα. Ακόμα και αν το καταφέρει, όμως, δεν θα έχει λύσει το πρόβλημα. Το φαινόμενο, άλλωστε, έχει ήδη αρχίσει να μετατοπίζεται και εκτός των αγωνιστικών χώρων.

Η διάχυτη εγκληματικότητα

Η άλλη όψη του άτυπου κοινωνικού πολέμου είναι η διάχυτη εγκληματικότητα. Οι διαρρήξεις και οι ληστείες αντιπροσωπεύουν μια απτή και συγκεκριμένη απειλή για τους απλούς πολίτες. Προφανώς, η εγκληματικότητα δεν είναι παιδί της οικονομικής κρίσης. Προϋπήρχε, αλλά η όξυνση της κρίσης αποδεδειγμένα την τροφοδοτεί, επειδή αποσταθεροποιεί και διαβρώνει τον κοινωνικό ιστό σε ένα περιβάλλον που έχει διαφοροποιηθεί ποιοτικά σε σύγκριση με το όχι μακρινό παρελθόν.

Τα ελάχιστα περιθώρια έστω και περιστασιακής απασχόλησης ενός μεγάλου αριθμού Ελλήνων, τους υποχρεώνει να φυτοζωούν. Η κρίση εξωθεί κάποια από τα άτομα που βρίσκονται σε απόγνωση να διολισθήσουν στο έγκλημα για να επιβιώσουν, δημιουργώντας ένα εφιαλτικό τοπίο. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για τους μετανάστες.

Η διαφορά, βεβαίως, οφείλεται σε κοινωνικούς και όχι σε φυλετικούς λόγους. Οι άνεργοι Έλληνες έχουν κατά κανόνα κάποιο κλαδί να κρατηθούν και ταυτοχρόνως ο οικογενειακός και κοινωνικός τους περίγυρος λειτουργεί εν μέρει ανασταλτικά. Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει για τους μετανάστες, ειδικά για τους παράνομους, που έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα επιβίωσης, έστω και στο περιθώριο.

Άρνηση της πραγματικότητας με ιδεολογήματα

Η συσσώρευση μεταναστών, οι οποίοι δεν βρίσκουν εργασία και όποτε βρίσκουν είναι προφανώς μαύρη και κακοπληρωμένη, λειτουργεί σαν θερμοκήπιο για την ανομία και την ασυδοσία. Προσθέτει δε μια νέα διάσταση σε ένα ήδη εκρηκτικό μείγμα. Οι κοινωνικές ισορροπίες έχουν υπονομευθεί καίρια. Κυρίως η Αθήνα έχει μετεξελιχθεί σε πολυσύνθετο μητροπολιτικό κέντρο, εντός του οποίου υπάρχουν απροσπέλαστα επίπεδα.

Το τραγικό σ’ αυτή την υπόθεση είναι ότι η δημόσια συζήτηση για την εγκληματικότητα έχει εκφυλιστεί σε αντιπαράθεση ιδεολογημάτων. Όσο αυθαίρετος, ανόητος και μισαλλόδοξος είναι ο ισχυρισμός ότι για την εγκληματικότητα υπεύθυνοι είναι μόνο οι μετανάστες, άλλο τόσο αυθαίρετο, ανόητο και συμπλεγματικό είναι να τους αθωώνεις εκ των προτέρων για να αποδείξεις ότι δεν είσαι ξενόφοβος και ρατσιστής.

Η υπέρμετρη συμμετοχή των μεταναστών κυρίως στο διάσπαρτο έγκλημα, που στρέφεται συνήθως εναντίον απροστάτευτων μικρομεσαίων πολιτών, επιβεβαιώνεται καθημερινά και εμπειρικά και από τα στατιστικά στοιχεία. Είναι παραπλανητικό να υπολογίζεται το ποσοστό εγκληματικότητας των μεταναστών με βάση το σύνολο των ποινικών αδικημάτων.

Ο κομματικός καυγάς

Όσον αφορά στην κοινωνική ανασφάλεια, οι πιο κρίσιμες κατηγορίες είναι οι διαρρήξεις, οι ένοπλες ληστείες, οι βιασμοί και οι φόνοι. Δεν είναι το οικονομικό έγκλημα. Το ανησυχητικό είναι ότι οι ένοπλες ληστείες έχουν προ πολλού πάψει να είναι σπάνιο φαινόμενο. Και ακόμα πιο ανησυχητικό είναι πως οι κακοποιοί συνήθως φέρουν πυροβόλα όπλα, τα οποία και χρησιμοποιούν με ευκολία. Ορισμένοι εξ αυτών σκοτώνουν ακόμα και για λίγα ευρώ.

Η τάση μιας κατηγορίας δημοσιολόγων να αρνούνται την πραγματικότητα φέρνει το ακριβώς αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα: Όταν στη διάχυτη ανασφάλεια των πολιτών απαντάς με ιδεολογικούς κεραυνούς εναντίον του ρατσισμού, δεν κάνεις τίποτα άλλο από το να τον ενισχύεις. Όσο το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών θα μεγαλώνει, τόσο οι τυφλές αντιδράσεις θα πληθαίνουν και θα προσλαμβάνουν ακραίες μορφές. Ο μόνος τρόπος για να αναχαιτίσεις την εξάπλωση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού είναι να αναγνωρίσεις το πρόβλημα και να προσπαθήσεις να το αντιμετωπίσεις με συντεταγμένο και αποτελεσματικό τρόπο.

Κατά συνέπεια, δεν είναι παραγωγική η τακτική της ηγεσίας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη να αρνείται ουσιαστικά την πραγματικότητα, επικαλούμενη στατιστικές. Χωρίς να αμφισβητούμε ότι ενδεχομένως να υπάρχει κάποια μείωση σε ληστείες, διαρρήξεις κλπ, το κρίσιμο είναι ότι το κλίμα ανασφάλειας ζει και βασιλεύει. Από την άλλη πλευρά, είναι στείρα αντιπολιτευτική η ρητορική της ΝΔ περί καθεστώτος ανομίας. Η όποια ανομία, άλλωστε, δεν είναι δημιούργημα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

SLPress


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση