Ανατολική Μεσόγειος: Κοιτάσματα υπό τις κανονιοφόρους του 6ου στόλου;

Τις μείζονες γεωπολιτικές εξελίξεις στη νοτιοανατολική Μεσόγειο που σηματοδοτεί η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αναμένεται να σφραγίσει η -τετραμερής πλέον- σύνοδος Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ που θα γίνει στις 20 Μαρτίου, στο Ισραήλ. Δυο είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία της Διάσκεψης:

α) Η επίσημη ένταξη των ΗΠΑ στο μέχρι πρότινος τριμερές σχήμα συνεργασίας.

β) Η ενεργότερη ανάμειξη της Ουάσιγκτον στην περιοχή, αυτή τη φορά ακόμα και εγγυήσεις ασφαλείας για τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί ή ερευνώνται.

Η αίσθηση ότι η Διάσκεψη θα αποτελέσει σημείο καμπής στον θεσμό του τριμερούς σχήματος συνεργασίας, καθώς και στον «πρωταγωνιστικό» ρόλο που φαίνεται ότι θέλουν να παίξουν οι ΗΠΑ στη ΝΑ Μεσόγειο, ενισχύεται από τις τελευταίες δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου της Κύπρου, Πρόδρομου Προδρόμου. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες –είπε- επιζητούν να γίνουν οι ίδιες μέρος της εξίσωσης ασφάλειας που αναπτύσσεται στον γεωπολιτικό χώρο μας. Πέραν του αυτονόητου, ότι δηλαδή αυτό αντικατοπτρίζει τη σύγκλιση συμφερόντων που υπάρχει στις θάλασσές μας ως προς τα ενεργειακά, η κίνηση αυτή των ΗΠΑ δείχνει την αξιοπιστία της δυναμικής ασφάλειας και σταθερότητας μέσα από συνεργασίες, την οποία αναπτύσσει η χώρα μας, απέναντι σε πηγές και συμπεριφορές έντασης και αποσταθεροποίησης». Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κύπρου έκανε λόγο για «αμερικανικό μήνυμα» προς την Τουρκία, σε γεωπολιτικό, οικονομικό, αλλά και στρατιωτικό επίπεδα.


Ανοικτή εμπλοκή

Την ανοικτή ανάμειξη της Ουάσιγκτον στην περιοχή, λόγω της ανεύρεσης σημαντικών κοιτασμάτων, πιστοποιούν τα εξής στοιχεία:

1.Αυτή καθεαυτή η –με επίσημο τρόπο- ένταξη των ΗΠΑ στο τριμερές σχήμα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ.

2.Η παρουσία του νυν Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, και πρώην επικεφαλής της CIA, Μάϊκ Πομπέο, στη Διάσκεψη.

3.Η εμφάνιση της αμερικανικής πλευράς ως «εγγυητής» της ασφάλειας στην περιοχή, με κάθε τρόπο, και βέβαια των ενεργειακών κοιτασμάτων.

4.Τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα των αμερικανικών εταιρειών ενέργειας, όπως η Exxon Mobil, τα οποία είναι ολοφάνερο ότι σπεύδουν να προασπίσουν οι αμερικανικές «κανονιοφόροι».

Βέβαια, η αμερικανική εμπλοκή στην περιοχή, και ειδικότερα στα ενεργειακά, δεν είναι κάτι καινούργιο. Εξάλλου, μετά από πολύμηνες διεργασίες ανάμεσα στην Αθήνα, Λευκωσία, Τελ Αβίβ και Ουάσιγκτον, όπου σημαντικό ρόλο έπαιξε η κινητικότητα της ελληνικής διπλωματίας, ήδη από το 2018 οι ΗΠΑ φαίνεται πως είχαν συμφωνήσει να προσχωρήσουν στο τριμερές σχήμα. Και ουσιαστικά είχαν ενταχθεί σε αυτό. Κάτι που φαίνεται και από την παρουσία πλοίων του 6ου στόλου στην ευρύτερη περιοχή της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), όπου διεξάγονταν έρευνες από αμερικανικούς ενεργειακούς κολοσσούς.

Ωστόσο, τα παραπάνω δεν είχαν «σφραγιστεί» ούτε με επίσημες διακηρύξεις, ούτε και με την παρουσία κάποιου πρωτοκλασάτου κυβερνητικού παράγοντα των ΗΠΑ. Κάτι που αλλάζει –σε συμβολικό και ουσιαστικό επίπεδο- ποιοτικά το «παιχνίδι» στην περιοχή. Σημείο - κλειδί για όλα αυτά, πάντως, φάνηκε να είναι η πρόσφατη ανακοίνωση για ανεύρεση μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, στο «οικόπεδο Γλαύκος», αντίστοιχου με το κοίτασμα «Ζορ» στην αιγυπτιακή ΑΟΖ.

Στα Ιεροσόλυμα;

Η τριμερής (συν τις ΗΠΑ) συνάντηση κορυφής ήταν αρχικά προγραμματισμένη να γίνει στην Κρήτη. Αυτό τουλάχιστον είχε δηλώσει ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, προ μηνών. Τώρα, ωστόσο, τα σχέδια φαίνεται πως άλλαξαν, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, κατόπιν αμερικανικού αιτήματος. Έτσι, θα γίνει στο Ισραήλ, όπως είπε ο Π.Προδρόμου. Το πιθανότερο στα Ιεροσόλυμα. «Θα πραγματοποιηθεί -είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κύπρου- στο Ισραήλ, με τη συμμετοχή και του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάϊκ Πομπέο. Έτσι, έχουμε ουσιαστικά μια τετραμερή συνάντηση Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ – ΗΠΑ».

Εκτιμάται πως η απόφαση να γίνει η Διάσκεψη στο Ισραήλ έχει να κάνει περισσότερο με την επιθυμία της Ουάσιγκτον να στηρίξει τον Βενιαμίν Νετανιάχου, ενόψει των πρόωρων εκλογών, στις 9 Απριλίου, που προκηρύχθηκαν υπό την πίεση αποκαλύψεων για σκάνδαλα της οικογένειας Νετανιάχου. Ο Λευκός Οίκος τον έχει στηρίξει ανοικτά, όταν μετέφερε την αμερικανική πρεσβεία στα Ιεροσόλυμα. Αυτές τις ημέρες, επίσης, ο Αμερικανός πρέσβης στο Ισραήλ κάνει τα πάντα για να στηρίξει τη δημόσια εικόνα του «Μπίμπι», ενώ γενικότερα το προεδρικό περιβάλλον στις ΗΠΑ δείχνει να συντάσσεται με την αδιαλλαξία Νετανιάχου για οποιαδήποτε –επί της ουσίας- ανακίνηση του Παλαιστινιακού.

Να σημειωθεί πως, παρ’ ότι είναι νωρίς να προβλεφθεί ποιος θα αναδειχθεί νικητής, οι έως τώρα δημοσκοπήσεις δεν γεννούν ιδιαίτερη αισιοδοξία στο «στρατόπεδο» του Νετανιάχου. Πάντως, μια εκλογική ήττα του νυν πρωθυπουργού του Ισραήλ, θα σημάνει ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό του Ισραήλ, και ενδεχομένως μια περίοδο επανασχεδιασμών κάποιων στόχων του Τελ Αβιβ. Είναι φυσικό ότι σε μια συγκυρία κρίσιμων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, οι όποιες αλλαγές στο Ισραήλ δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη την ευρύτερη περιοχή.

Να σημειωθεί ότι σήμερα κυρίαρχη φαίνεται να είναι η άποψη στα περισσότερα ισραηλινά think tanks ότι οι διαφορές του Τελ Αβίβ με την Άγκυρα είναι αγεφύρωτες, τουλάχιστον όσο κρατάει τα ηνία ο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ γεγονός αναμφισβήτητο είναι ότι εδώ και μια δεκαετία η απόσταση Ισραήλ – Τουρκίας έχει διευρυνθεί θεαματικά. Σε αυτό το φόντο, χαρακτηριστικές είναι και οι κόντρες Νετανιάχου – Ερντογάν, οι οποίες τείνουν να λάβουν διαστάσεις διαδικτυακής βεντέτας.

Μήνυμα προς την Τουρκία

Η προσχώρηση των ΗΠΑ στην τριμερή αναμένεται να προκαλέσει έντονη ενόχληση στην Άγκυρα, η οποία όχι μόνον αμφισβητεί την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά με την παρουσία ερευνητικών και πολεμικών πλοίων της στην θαλάσσια περιοχή, δείχνει ότι αποζητά -ακόμα και με ακραίου τύπου πειρατικές συμπεριφορές- να κάτσει στο τραπέζι με τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες δυνάμεις και χώρες στην περιοχή, διεκδικώντας σημαντικό μερίδιο συνολικότερα στην ενεργειακή πίτα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Να σημειωθεί ότι η Διάσκεψη (3+1) στο Ισραήλ πραγματοποιείται σε μια περίοδο, κατά την οποία το πρόβλημα της προμήθειας των προηγμένων ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 από την Άγκυρα, εξακολουθεί να αποτελεί εστία σοβαρών τριβών στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που χαρακτηρίζουν την ένταξη των ΗΠΑ στο τριμερές σχήμα ως ένα ακόμα πιο σοβαρό γεγονός.

Όπως και να’ χει, αυτό που, εκτός των άλλων, ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα, είναι εάν θα γίνει πράξη η αμερικανική απειλή προς την Τουρκία ότι, στην περίπτωση που αναπτύξει τους S-400, τότε δεν πρόκειται να της παραδοθούν τα μαχητικά αεροσκάφη πέμπτης γενιάς, F-35. Ως γνωστόν, τα πρώτα από αυτά είναι ήδη έτοιμα, αλλά υπάρχουν εντονότατες διαφωνίες στην Ουάσιγκτον για να δοθούν στην Τουρκία. Κατά δημοσιεύματα που έχουν γίνει σε μικρή μερίδα Δυτικών ΜΜΕ, τα αεροσκάφη αυτά δεν αποκλείεται να δοθούν τελικώς σε άλλη χώρα. Ενδεχομένως στο Ισραήλ (!).

Σφήνα στη Ρωσία;

Για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από τις ΑΟΖ των Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου, μια από τις πλέον διαφημισμένες «ιδέες» είναι αυτή της δημιουργίας υποθαλάσσιου αγωγού. Του ονομαζόμενου EastMed προς Ελλάδα και Ιταλία. Η άποψη που προωθείται στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες είναι ότι τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου μπορούν να αποτελέσουν για την Ευρώπη βιώσιμη εναλλακτική λύση έναντι του ρωσικού αερίου. Ωστόσο, πολλοί αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη αυτή την εκτίμηση. Ως γνωστόν, ο «απεγκλωβισμός» της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελεί στρατηγικό στόχο τόσο των ΗΠΑ, όσο και ισχυρών ευρωπαϊκών κύκλων.

Ο αγωγός EastMed αποτελεί πράγματι στρατηγικής σημασίας σχέδιο, ιδιαίτερα επωφελές για τα ελληνικά γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Και γι’ αυτό η Αθήνα επιβάλλεται να το επιδιώκει με κάθε τρόπο. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι αμφισβητείται η σκοπιμότητά του. Οι πολέμιοί του ισχυρίζονται ότι πρόκειται για αρκετά δαπανηρό και δύσκολο από τεχνικής απόψεως σχέδιο, ενώ δεν χάνουν την ευκαιρία να επισημάνουν ως μεγάλο εμπόδιο στην υλοποίησή του την επιχειρούμενη εμπλοκή της Τουρκίας στην περιοχή. Όπως και να’ χει, οι περισσότερες ενδιαφερόμενες πλευρές στα λόγια διαρρέουν ότι μέχρι το τέλος του έτους οι Ελλάδα – Ιταλία – Ισραήλ και Κύπρος πιθανώς θα υπογράψουν συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού. Να σημειωθεί ότι στις ΑΟΖ των Ισραήλ – Αιγύπτου - Κύπρου έχουν σπεύσει με στόχο την έρευνα και εκμετάλλευση κοιτασμάτων, εκτός των αμερικανικών ενεργειακών κολοσσών, μεγάλες γαλλικές και ιταλικές εταιρείες (Total, Eni).

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι το πραγματικό εμπόδιο στον EastMed είναι ένα άλλο σχέδιο που προωθείται εντατικά: Να μεταφέρεται το φυσικό αέριο που θα εξάγεται από τις ΑΟΖ των τριών χωρών (Αιγύπτου, Κύπρου, Ισραήλ) σε σταθμούς υγροποίησης LNG στην Αίγυπτο. Στη συνέχεια, από εκεί με ειδικά τάνκερ προς την Ευρώπη. Στην περίπτωση αυτή, όμως, ναρκοθετείται ο EastMed. Η συγκεκριμένη πρόταση λέγεται πως έχει βρει υποστηρικτές σε κύκλους στη Λευκωσία, το Κάϊρο και τη Ρώμη. Μάλιστα, η ιταλική Eni, που κατέχει δεσπόζουσα θέση στα αιγυπτιακά κοιτάσματα, «Ζορ», φέρεται να επιδιώκει να μετατρέψει την Αίγυπτο σε κόμβο LNG.

Τέλος, ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί εάν η σημερινή ιταλική κυβέρνηση («Πέντε αστέρες» - «Λέγκα»), η οποία δείχνει φίλα προσκείμενη στη Μόσχα, είναι υπέρ του EastMed. Κι’ αυτό, παρ’ ότι λέγεται ότι ο αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης, υπουργός Εσωτερικών, και βασικός παράγων της «Λέγκας του Βορρά», τάσσεται υπέρ των αγωγών, EastMed και του –αμερικανόπνευστου- TAP, ενώ είναι κατά του -ρωσογερμανικής εμπνεύσεως- δεύτερου υποθαλάσσιου αγωγού στη Βαλτική, Nord Stream ΙΙ.


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση