Ζούμε καταστάσεις και συνθήκες που οδήγησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Δεν αποκλείεται τίποτα…

Του Σωτήρη Καμενόπουλου

Πριν λίγες ημέρες ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ του Ηνωμένου Βασιλείου Sir Nick Carter κατά την ετήσια διάλεξή του στο Royal United Services Institute παρομοίωσε τις σημερινές παγκόσμιες γεωπολιτικές συνθήκες με αυτές της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα που οδήγησαν στον Α′ Παγκόσμιο Πόλεμο, [1].

Το γεγονός ότι αυτή η άποψη προέρχεται από ένα τόσο σημαντικό πρόσωπο την καθιστά αρκετά σημαντική και ουδείς μπορεί να την αγνοήσει. Ωστόσο, ας δούμε ορισμένες προειδοποιήσεις που είχαν ξεκινήσει να δημοσιεύονται από το 2014. Προειδοποιήσεις με τη μορφή γεωπολιτικών Εκτιμήσεων Κινδύνων οι οποίες είχαν αρχίσει να αποκρυσταλλώνονται αρκετά πριν: από το 2006.

Οι παραπομπές ακολουθούν την ημερολογιακή σειρά με την οποία ξεκίνησαν να δημοσιεύονται οι Εκτιμήσεις Κινδύνων από το 2014 και οι οποίες αποτελούν το πλαίσιο το οποίο περιγράφει τις ομοιότητες των σημερινών γεωπολιτικών συνθηκών με αυτές προ του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Αυτή τη στιγμή ο παγκόσμιος πληθυσμός είναι περίπου 7 δισ. Το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται πως θα φτάσει περίπου στα 10 δισ. Τα 10 δισ. ανθρώπων του 2050 θα πρέπει να τραφούν, να ζεσταθούν, να μετακινηθούν, να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να ικανοποιήσουν ταυτόχρονα όλες τις υπόλοιπες καταναλωτικές τους ανάγκες. Όλα τα προαναφερόμενα αποτελούν άλλωστε και μέρος του δείκτη επιπέδου διαβίωσης της κοινωνίας μας. Της ποιότητας ζωής μας. Μέχρι και πριν από 100 χρόνια, λιγότερα από μια ντουζίνα υλικά ήταν σε ευρεία χρήση για την κάλυψη των τότε βασικών ανθρώπινων αναγκών: ξύλο, τούβλο, ασήμι, χρυσός, χαλκός, σίδηρος και ορισμένα πλαστικά. Σήμερα, το μικροτσίπ ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή περιέχει 60 περίπου διαφορετικά υλικά, [2].



Είναι λογικό λοιπόν να κάνει κάποιος την εκτίμηση πως οι αλλαγές που βλέπουμε τριγύρω μας έπρεπε να έχουν ξεκινήσει αρκετά πριν το 2020-2025. Προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση σε ορυκτούς πόρους το 2050, και με δεδομένο πως μέχρι να επιβεβαιωθούν τα πιθανά κοιτάσματα, να εκτιμηθεί η οικονομική τους αξία, να ξεκαθαρισθούν οι γεωπολιτικές τριβές, και να έρθουν αυτά στην επιφάνεια, θα περνούσε αρκετό χρονικό διάστημα.

Είναι γνωστό άλλωστε πως τέτοιου είδους projects (ορυχεία και υδρογονάνθρακες) απαιτούν πολλά έτη μέχρι να υλοποιηθούν…Άρα, αναζητήστε την απαρχή των σημερινών παγκόσμιων γεγονότων πολύ πιο πίσω. Πότε; Η εκτίμησή μου είναι πολύ πριν το 2005, [3].

Ποιά η άποψή μου-εκτίμησή μου; Ο κόσμος του 2050 θα πολύ δύσκολα διαχειρίσιμος με τα σημερινά δεδομένα και τα υπάρχοντα «εργαλεία παγκόσμιας διαχείρισης». Από κάθε άποψη: οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική/θρησκευτική, (γεω)πολιτική και τεχνολογική. Τα μέχρι σήμερα ιδεολογικά ρεύματα τα οποία έχουν «κυβερνήσει» κατά περιόδους τον κόσμο (Κομμουνισμός, Σοσιαλισμός, Καπιταλισμός) αλλά και τα θρησκευτικά ρεύματα (Χριστιανισμός, Μουσουλμανισμός, Βουδισμός) δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Ειδικότερα όσο αφορά τις Θρησκείες, καθώς εν ονόματι των Θρησκειών έχουν πραγματοποιηθεί σκληρότατοι πόλεμοι και έχουν χάσει τις ζωές τους εκατομμύρια άνθρωποι, [4].

Ας μη μας προκαλούν έκπληξη τα παγκόσμια γεγονότα όπως αυτά διαμορφώνονται. Ας είμαστε ψύχραιμοι και έτοιμοι για ακόμη μεγαλύτερες ιστορικές τεκτονικές γεωπολιτικές αλλαγές και ας είμαστε ευέλικτοι σε αυτές. Αλλαγές που εμφανίζονται μία φορά στα 100 χρόνια…Αλλαγές που ίσως διαμορφώσουν μία νέα γεωγραφία συγκρούσεων αλλά και μία νέα γεωγραφία συμμαχιών. Ο Λεχ Βαλέσα είχε τολμήσει και αναφέρθηκε παλαιότερα σε σύνορα όπως τα τουβλάκια Lego, [5].

Όσοι παρακολουθούν την παγκόσμια αρθρογραφία από το 2006 και εντεύθεν και διαθέτουν ψήγματα γεωπολιτικής συναισθηματικής νοημοσύνης ώστε να μυριστούν καταστάσεις και σημεία των καιρών, σήμερα ίσως δεν θα νοιώθουν έκπληξη με όσα διαδραματίζονται γύρω τους. Από καιρό είχε δημιουργηθεί μία υποψία πως κάτι ψήνεται στην (γεω)πολιτική κουζίνα. Μία υποψία επιστροφής σε συνθήκες παλαιότερων εποχών, όπου κεντρικό ρόλο στις διαμάχες και στην αναμόρφωση συνόρων και κρατών έπαιζαν οι πλουτοπαραγωγικές πηγές. Μία υποψία πως θα ζήσουμε εποχές και καταστάσεις που ζουν οι άνθρωποι μία φορά στα 100 χρόνια. Εποχές στις οποίες το παλαιό φεύγει και ένα, άγνωστο προς το παρόν, νέο έρχεται. οποτεδήποτε συμβαίνουν μεγάλες παγκόσμιες γεωπολιτικές αλλαγές αυτές συμπιέζουν πάντα το εσωτερικό των κοινωνιών-χωρών προκαλώντας με τη σειρά τους άλλες εσωτερικές αλλαγές. Όταν αλλάζει το έξω, σίγουρα θα αλλάξει και το μέσα. Σαν μία οβιδιακή έκρηξη η οποία συμβαίνει από τα έξω προς τα μέσα, [6].

Είναι άξιο απορίας π.χ. πως στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεχνούν ορισμένοι τη συνθήκη Sykes-Picot του 1916 μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, και της Ρωσίας με την οποία ουσιαστικά ξεκίνησε η διαμόρφωση των μετα-Οθωμανικών κρατών της περιοχής. Μία συνθήκη η οποία «μύριζε» ορυκτούς πόρους. Με όρους Βιώσιμης Ανάπτυξης, το ΝΑΤΟ είναι ο στρατιωτικός πυλώνας-εργαλείο υποστήριξης της ειρήνης στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο πολιτικός-οικονομικός πυλώνας εργαλείο υποστήριξης της ειρήνης στην Ευρώπη. Οι αντιλήψεις των υποστηρικτών του Brexit θα μας γυρίσουν στα 1914-16. Αυτό θέλουν; [7].

Και ερχόμαστε στη σαφέστατη Εκτίμηση Κινδύνου του Μαρτίου 2018. Μία εκτίμηση η οποία αναφέρθηκε ξεκάθαρα στις «Σημερινές ομοιότητες με τις συνθήκες που οδήγησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο», [8]. Σε εκείνο το άρθρο είχε τεθεί σαφέστατα το συμπέρασμα: «οι γεωπολιτικές συνθήκες που τείνουν να διαμορφωθούν σήμερα στην περιοχή μας μοιάζουν με τις αντίστοιχες συνθήκες των Α’ και Β’ Βαλκανικών πολέμων, καθώς και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου», [8]. Το ίδιο σαφέστατο συμπέρασμα επαναλήφθηκε και το Νοέμβριο του 2018, [9].

Τα γεωπολιτικά «μαύρα» στίγματα λοιπόν είχαν από καιρό διαγνωσθεί.

Θα ήθελα ωστόσο να κλείσω τούτο το άρθρο με ένα θετικό και ένα ανησυχητικό μήνυμα:

Το θετικό μήνυμα: Όσον αφορά τη χώρα μας, τον μικρό μας Ελληνικό κόσμο, προσωπική εκτίμηση του αρθρογράφου ήταν από το 2006 πως από τότε κυοφορούνταν μεγάλες κοινωνικές, οικονομικές, και πολιτικές αλλαγές. Αυτές οι αλλαγές σήμερα πλέον πραγματοποιούνται και θα φέρουν με τη σειρά τους και επιχειρηματικές αλλαγές. Μία ελίτ φεύγει, μία άλλη θα δημιουργηθεί. Τα κενά πάντα αναπληρούνται από κάτι νέο, διαφορετικό. Ας οπλιστούμε με θάρρος και αισιοδοξία και ας εξασκήσουμε όση διορατικότητα και προσαρμοστικότητα διαθέτουμε για να καλλιεργήσουμε το καινούριο…Το οφείλουμε στα παιδιά μας, [6].

Το ανησυχητικό μήνυμα: εάν με ρωτήσει κανείς «Τί σε ανησυχεί περισσότερο;» θα απαντήσω και πάλι σαφέστατα: Με ανησυχούν περισσότερο οι σύγχρονοι Έλληνες «Zaharoff». Επειδή τελευταία διαβάζουμε συχνά μεγαλόστομες διακηρύξεις και πρωτοσέλιδα περί μεγάλης γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής σημασίας της Ελλάδας ας δοθεί μία συμβουλή: αυτή η αλαζονική στάση θυμίζει συμπεριφορές αντίστοιχες με εκείνες του 1916-1922. Αλαζονικές συμπεριφορές οι οποίες έφεραν τη Μικρασιατική Καταστροφή με αποτέλεσμα τον ξεριζωμό του Ελληνισμού από μέρη και περιοχές στις οποίες κατοικούσαν χιλιάδες χρόνια πριν. Κάποιοι εντός Ελλάδας, αριστεροί και δεξιοί, και τα ΜΜΕ μαζί, να ρίξουν γρήγορα την αλαζονεία τους. Φοβού τους σύγχρονους «Zaharoff» οι οποίοι μπορεί να καραδοκούν, [10].

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/brexit-theresa-may-russia-china-iran-security-eu-defence-secretary-a8678626.html

[2] https://energypress.gr/news/oi-spanies-gaies-kai-o-kosmos-2050 (Φεβρουάριος 2014)

[3] http://www.capital.gr/me-apopsi/2082303/2050-enas-kosmos-se-sxima-psalidiou (Αύγουστος 2014)

[4] http://www.capital.gr/me-apopsi/2103453/einai-diaxeirisimos-o-kosmos-tou-2050 (Σεπτέμβριος 2014)

[5] https://energypress.gr/news/mia-fora-sta-100-hronia (Δεκέμβριος 2014)

[6] http://www.capital.gr/me-apopsi/3133078/allages-apo-to-pagkosmio-sto-topiko (Ιούνιος 2016)

[7] https://www.defence-point.gr/news/%CF%83%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF-%CE%B2%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%AF-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%AD%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%BD-%CF%83 (Μάρτιος 2016)

[8] https://www.defence-point.gr/news/simerines-omiotites-me-tis-synthikes-pou-odigisan-ston-a-pagkosmio-polemo (Μάρτιος 2018)

[9] https://www.defence-point.gr/news/epanalipsi-tis-istorias-ke-erminia-tis-germanikis-latrias-gia-tin-tourkia (Νοέμβριος 2018)

[10] https://www.huffingtonpost.gr/sotiris-kamenopoulos/post_14926_b_17266234.html

* Ο Σωτήρης Καμενόπουλος είναι PhD Πολυτεχνείου Κρήτης Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων
HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση