Από την κρίση του 2007 στην κρίση του 2015. Τι ακολουθεί;

• Οι οικονομικές κρίσεις του 2007 και του 2015 στη Ρωσία: Ομοιότητες και διαφορές 
• Τι προβλέπεται να ακολουθήσει στο εξής και τι πρέπει να γίνει για να αναστραφεί η κατάσταση

Toυ Κονσταντίν Κορίστσενκο

Οι προσδοκίες στην παγκόσμια αγορά πρώτων υλών φυλλορροούν. Η τιμή πετρελαίου τύπου Brent, που τον περασμένο Αύγουστο ήταν πάνω από 90 δολάρια το βαρέλι, κατέληξε -ένα χρόνο μετά- να κυμαίνεται γύρω στα 45 δολάρια. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, ο ρωσικός προϋπολογισμός, με τα μισά έσοδά του να εξαρτώνται από τις εξαγωγές ενεργειακών πόρων, δεν μπορεί να νιώθει ασφαλής.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η ρωσική αγορά όπως και ο ρώσος πολίτης σήμερα ζουν σε συνθήκες που είναι σημαντικά διαφορετικές από εκείνες που έχουν συνηθίσει τα τελευταία 10 χρόνια, ακόμη και σε σχέση με τη δύσκολη περίοδο 2008-2009. Τώρα ακούμε όλο και περισσότερες φωνές, τόσο από τους εμπειρογνώμονες, όσο και από την επιχειρηματική κοινότητα, που υποστηρίζουν ότι η κρίση της περιόδου 2007-2008 δεν «θεραπεύτηκε», αλλά μόνο «πλημμύρισε» από φθηνό χρήμα. Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μια επιστροφή σε μια ακόμα πιο οξεία μορφή των προβλημάτων που δεν είχαν τότε επιλυθεί. Η πολιτική της «ποσοτικής χαλάρωσης» στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία, δεν έλυσε τα προβλήματα των υπερβολικών χρεών και των κινδύνων που συσσωρεύτηκαν το 2007, αλλά απλά τα μετατόπισε χρονικά για μερικά χρόνια, και μάλιστα δυσκόλεψε την κατάσταση ακόμα περισσότερο.

Η νέα οικονομική κρίση έρχεται από το παρελθόν

Η Ρωσία, όπως και άλλες χώρες - «αναδυόμενες αγορές», έχει επιβιώσει όλα αυτά τα χρόνια από αρκετά κύματα που χτύπησαν με ορμή την οικονομία της. Στην αρχή είχαμε το πρώτο κύμα από την εισροή «ζεστού χρήματος», με αύξηση του ιδιωτικού εξωτερικού χρέους και στη συνέχεια με αύξηση των δημοσιονομικών δαπανών. Και όλα αυτά με φόντο τις τιμές του πετρελαίου να βρίσκονται πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι.

Αλλά, ξεκινώντας από το 2013, η κατάσταση άρχισε να χειροτερεύει. Οι κύριες συνιστώσες του ΑΕΠ επιδεινώθηκαν απότομα: Η μείωση του πραγματικού εισοδήματος και του κύκλου εργασιών του λιανικού εμπορίου, η πτώση των επενδύσεων στις επιχειρήσεις, συνοδεύτηκαν από ένα απότομο «φρενάρισμα» στην αύξηση των κρατικών δαπανών και των καθαρών εξαγωγών. Το πιο οδυνηρό όμως ήταν ότι το ρούβλι συνέχισε να ενισχύεται σε πραγματικούς όρους, υπενθυμίζοντας ότι μια παρόμοια τάση οδήγησε στην κρίση του 1998 και του 2008.

Η κύρια διαφορά μεταξύ των σημερινών γεγονότων από τις προαναφερθείσες κρίσεις ήταν ότι η πτώση των τιμών είναι πολύ βαθύτερη απ’ ό,τι ήταν το 1997-98, αλλά και το γεγονός ότι η ρωσική οικονομία είναι τώρα κατά μια τάξη μεγέθους πιο σταθερή απ’ ό,τι ήταν στην περίοδο εκείνη.

Τα κλειδιά για την έξοδο από την κρίση

Αν δούμε μια γρήγορη ανάκαμψη των τιμών πετρελαίου στα 60 δολάρια το βαρέλι, τότε η κατάσταση στη ρωσική οικονομία δεν θα μπορεί να χαρακτηριστεί καλή, αλλά, τουλάχιστον, το Αποθεματικό Ταμείο δεν θα εξαντληθεί γρήγορα, και ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα κινηθεί με θετικά πρόσημα. Ωστόσο, τις όποιες θετικές εξελίξεις στη ρωσική οικονομία μπορεί να εμποδίσουν τόσο εσωτερικοί, όσο και εξωτερικοί παράγοντες. Στο εσωτερικό της χώρας, ίσως και ο πιο σημαντικός παράγοντας, είναι η ελλιπής κεφαλαιοποίηση των Τραπεζών που δυσχεραίνει την προσπάθεια ενίσχυσης της εγχώριας οικονομίας, ιδιαίτερα σε συνθήκες με απότομες διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλιού. Η παροχή πόρων από την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος είναι ένα πολύ σημαντικό μέτρο για την επανάκτηση της διαδικασίας χορήγησης δανείων στην οικονομία.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι το υψηλό επίπεδο των επιτοκίων, που καθορίζεται από το βασικό επιτόκιο της κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας. Σε συνθήκες απότομων μεταβολών της ισοτιμίας, η μείωση του βασικού επιτοκίου προκειμένου να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη προς το παρόν ενέχει και υψηλό κίνδυνο εκροών κεφαλαίου.

Από τους κύριους εξωτερικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη ρωσική οικονομία, εκτός του πετρελαίου, είναι οι κίνδυνοι συνδέονται με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η επιβράδυνση στην ανάπτυξη της Κίνας δημιουργεί υψηλό κίνδυνο επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας και «προβοκάρει» τη μείωση των τιμών στις πρώτες ύλες. Υπό αυτές τις συνθήκες, η συνεχώς αναμενόμενη και διαρκώς αναβαλλόμενη έναρξη της «ομαλοποίησης» της νομισματικής πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, που θα υλοποιηθεί με την αύξηση του βασικού επιτοκίου (της Fed), κρατά όλο τον πλανήτη σε αγωνία και δεν ευνοεί την ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας.

Ο Κονσταντίν Κορίστσενκο, είναι επικεφαλής του τμήματος χρηματιστηριακής αγοράς και χρηματοοικονομικής μηχανικής της Σχολής Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής της Ακαδημίας Εθνικής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης (RANEPA) και πρώην αναπληρωτής πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.

Πηγή RBTH


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση