Η τελευταία ευκαιρία για να λήξει το δράμα της Συρίας

Γράφει ο Φιόντορ Λουκιάνοφ

Η ρωσική πρωτοβουλία για διεθνή έλεγχο στο χημικό οπλοστάσιο της Συρίας, αναμφισβήτητα είναι η τελευταία ευκαιρία για να μην γίνει στρατιωτική επέμβαση, οι συνέπειες της οποίας θα είναι καταστροφικές για Συρία και για όλη τη Μέση Ανατολή.

Η συριακή εποποιία πήρε μια απρόσμενη τροπή. Η Ρωσία πρότεινε στη Δαμασκό να παραδώσει σε διεθνή έλεγχο το χημικό της οπλοστάσιο και η συριακή κυβέρνηση χαιρέτησε την ιδέα αυτή. Τώρα, η αμερικανική επίθεση για να “τιμωρήσει” Άσαντ για τα όπλα μαζικής καταστροφής, στερείται επιχειρημάτων. Κι' αυτό γιατί η ρωσική πρωτοβουλία:
1. Απομακρύνει τη συζήτηση από την άκαρπη διαμάχη σχετικά με το ποιος χρησιμοποίησε τα χημικά όπλα. Πόσο μάλλον, αφού οι υποστηρικτές των δύο αντίθετων μεταξύ τους απόψεων (η μια ότι έριξε τα χημικά ο Ασαντ, και η άλλη ότι ήταν προβοκάτσια για να προκληθεί στρατιωτική επέμβαση) δεν εμπιστεύονται σε καμιά περίπτωση τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς.
2. Δίνει την απάντηση ως προς τις επικρίσεις κατά της Μόσχας ότι η τελευταία απορρίπτει όλα τα βήματα της Δύσης, χωρίς να αντιπροτείνει τίποτα σε αντάλλαγμα.
3. Προτείνει μια λύση, ενάντια στην οποία λογικά δεν μπορούν να υπάρξουν αντιρρήσεις. Η Συρία είναι μια από τις λίγες χώρες που δεν έχουν υπογράψει τη Συνθήκη για την απαγόρευση των χημικών όπλων και στην περίπτωση που το σχέδιο αυτό υλοποιηθεί, δεν θα υπάρχει υπόνοια ότι το επικίνδυνο οπλοστάσιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί.
4. Η πρόταση αυτή μπορεί να υλοποιηθεί μόνο μέσω της συμφωνίας και συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας, των ΗΠΑ, του ΟΗΕ, των καθολικά αναγνωρισμένων ουδέτερων χωρών (για παράδειγμα, της Σουηδίας ή της Ελβετίας) και της συριακής κυβέρνησης. Τέλος, για τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον είναι μια ευκαιρία να διαρρήξουν τον αποπνικτικό ιστό της αμοιβαίας αποξένωσης η οποία περιπλέκει τις σχέσεις των δυο μεγάλων δυνάμεων.

Στενή συνεργασία Μόσχας-Ουάσιγκτον στο παρελθόν

Ρωσία και Αμερική έχουν μια θετική ιστορία όσον αφορά τη συνεργασία τους στο πάγωμα προγραμμάτων όπλων μαζικής καταστροφής σε τρίτες χώρες. Από τα χρόνια ακόμη του Ψυχρού Πολέμου, οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες, παρά την κόντρα μεταξύ ΕΣΣΔ-ΗΠΑ, ενημέρωναν τους αμερικανούς συναδέλφους τους για το πυρηνικό πρόγραμμα της Νότιας Αφρικής, και στη συνέχεια η Δύση και η ΕΣΣΔ, ασκώντας από κοινού πίεση, ανάγκασαν την Πρετόρια να παραιτηθεί από τις πυρηνικές της φιλοδοξίες. Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Ρωσία σε συνεργασία με τις ΗΠΑ οργάνωσε καταρχήν σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, και ακολούθως σε τεχνικό, τη μεταφορά των πυρηνικών οπλοστασίων από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν σε ρωσικό έδαφος.
Το 2002 ρώσοι και αμερικανοί εμπειρογνώμονες, «στη διάρκεια μια καυτής επιχείρησης που έμοιαζε με στρατιωτική» -όπως έγραφε τότε η Washington Post- μετέφεραν στη Ρωσία το πλουτώνιο στρατιωτικής χρήσης που διατηρούσε η Γιουγκοσλαβία από την εποχή που ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο φιλοδοξούσε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Αν τώρα σταθεί δυνατό να συμφωνήσουν οι δύο πλευρές σε κοινή δράση για την εξουδετέρωση του συριακού χημικού οπλοστασίου, αυτό θα αποτελούσε μια σημαντική απόδειξη ότι Μόσχα και Ουάσιγκτον παραμένουν υπεύθυνοι ηγετικοί παράγοντες όσον αφορά τα όπλα μαζικής καταστροφής.

Πάσα Μόσχας προς Ομπάμα;

Αμερικανοί σχολιαστές επεσήμαναν ήδη ότι ο «ήπιος λόγος» που χρησιμοποίησε ο Τζον Κέρι μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή του πολέμου. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ήταν ο πρώτος που ανέφερε ότι η πλήρης παραίτηση από τα χημικά όπλα θα μπορούσε να σώσει τον Μπασάρ Άσαντ από την επίθεση (αναφέροντας πάντως την εξωπραγματική προθεσμία της μίας εβδομάδας). Το υπουργείο Εξωτερικών  των ΗΠΑ έσπευσε να διευκρινίσει ότι δήθεν επρόκειτο για ένα ρητορικό λεκτικό σχήμα και πως είναι αδύνατο να πιστέψει κανείς σοβαρά ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε να συμβεί.
Παρόλα αυτά όμως, αν δεν επρόκειτο για μια «πάσα» που επινόησαν εσκεμμένα η Μόσχα και η Ουάσιγκτον, τότε η φράση του Κέρι έγινε απόλυτα πιστευτή και αξιοποιήθηκε δεόντως. Ο Λευκός Οίκος δεσμεύτηκε να εξετάσει τη ρωσική πρόταση, χωρίς να παραλείψει παράλληλα να τονίσει, ότι δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη σε όσα λέγει ο Σύρος πρόεδρος. Κατ’ επέκταση, και ο ίδιος ο Μπαράκ Ομπάμα υποσχέθηκε να αναβάλει τη λήψη της οριστικής απόφασης και να περιμένει τα αποτελέσματα της ρωσικής πρωτοβουλίας.

Κερδισμένες και Ρωσία και ΗΠΑ

Η δήλωση λοιπόν από πλευράς Ουάσιγκτον δίνει ελπίδες, διατηρώντας ταυτόχρονα και την απειλή, προκειμένου η Συρία να αναγκαστεί να δώσει κάποια απάντηση. Αποτελεί μια διέξοδο για τις ΗΠΑ προκειμένου να διατηρήσουν την υπόληψή τους, καθώς ύστερα από τις αλλεπάλληλες δηλώσεις του προέδρου και άλλων αξιωματούχων σχετικά με την αναπόφευκτη τιμωρία για το έγκλημα που διαπράχθηκε, πρέπει με κάποιο τρόπο να εξηγηθεί γιατί αυτή δεν ακολούθησε. Αν θεωρηθεί ότι η διαμορφωθείσα κατάσταση είναι αποτέλεσμα της αμερικανικής πίεσης, τότε οι ΗΠΑ πέτυχαν το σκοπό τους και χωρίς τη χρήση των όπλων. Κερδισμένοι θα ήταν όλοι. Για τη Ρωσία θα είναι μια σπουδαία διπλωματική νίκη που αποσόβησε τον πόλεμο. Για τη Συρία, μια χειρονομία καλής θέλησης και μια ελπίδα να αποφύγει την επίθεση.

Από εδώ και πέρα όμως αρχίζουν οι δυσκολίες. Στην Αμερική είναι αρκετοί εκείνοι που πιστεύουν ότι το κόστος από την απραξία είναι μεγαλύτερο απ' ότι η ανάληψη της έστω και αχρείαστης στρατιωτικής δράσης. Την άποψη αυτή εξέφρασε εύγλωττα ο γνωστός συντηρητικός πολιτικός, Νιουτ Γκίνγκριτς, σε σχόλιό του στο CNN, αναφέροντας ότι «η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο φλυαρεί εδώ και τρεις ή τέσσερις εβδομάδες ότι θα πραγματοποιήσει μια περιορισμένη, συμβολική, τακτική χρήση βίας». Ο Ομπάμα έχει ήδη απευθυνθεί στο Κογκρέσο το οποίο, παρά την απουσία συναίνεσης, κατά πάσα πιθανότητα θα υποστήριζε το πλήγμα εναντίον της Συρίας ακριβώς για λόγους υπεράσπισης του εθνικού γοήτρου. Διότι μια υπερδύναμη δεν επιτρέπεται να απειλεί και μετά να μην πραγματοποιεί τις απειλές της. Επομένως, για τον Ομπάμα θα είναι δύσκολο να υποχωρήσει ξαφνικά, για εσωτερικούς και όχι για εξωτερικούς λόγους.

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας του Λαβρόφ είναι εντελώς ανεπιθύμητη για τη συριακή αντιπολίτευση. Η τόσο κοντινή προοπτική να λάβει σοβαρή έξωθεν στρατιωτική βοήθεια με την πρόφαση της λύσης του προβλήματος των χημικών όπλων, θα διαφοροποιούσε την ισορροπία δυνάμεων. Συνεπώς, οι αντάρτες, και ιδιαίτερα οι πιο ριζοσπαστικές ομάδες τους, έχουν κάθε λόγο να εμποδίσουν όσο μπορούν την υλοποίηση του ρωσικού σχεδίου.
Το συριακό δράμα οδεύει προς την τελευταία πράξη του. Πιθανότατα, η ιδέα για διεθνή έλεγχο του χημικού οπλοστασίου είναι η τελευταία ευκαιρία για να αποφευχθεί ένας πόλεμος, τις συνέπειες του οποίου δεν είναι σε θέση να προβλέψει κανείς.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση