WSJ:Το στοίχημα Μέρκελ και το παρασκήνιο για Ελλάδα

Μπορεί με τις δηλώσεις της να προσπαθεί να δείξει ότι η Γερμανία δεν έχει κυρίαρχο ρόλο στην αναδιαμόρφωση της νομισματικής ένωσης της Ευρώπης, ωστόσο η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ θα επιμείνει στην στρατηγική που έχει χαράξει για την Ευρώπη.

H Wall Street Journal, με βάση συνεντεύξεις από 17 ευρωπαίους αξιώματούχους, αναλύει τους μέχρι σήμερα χειρισμούς της κρίσης από την Μέρκελ, συμπεραίνει πως η διάσωση της Κύπρου είναι αποτέλεσμα των αρχών και της στρατηγικής που θα συνεχίσουν να καθοδηγούν την γερμανική ηγεσία στην Ευρώπη.

Όπως προκύπτει από αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα, στις 19 Μαρτίου η Μέρκελ δέχθηκε τηλεφώνημα από τον απεγνωσμένο πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Αναστασιάδη. «Χρειάζομαι περισσότερη αλληλεγγύη», παρακάλεσε ο κ. Αναστασιάδης, λίγο πριν την απόρριψη της συμφωνίας διάσωσης της Κύπρου από το κυπριακό κοινοβύλιο, σύμφωνα με τους αξιωματούχους.

«Δεν θα διαπραγματευτών μαζί σου», του απάντησε η Μέρκελ. «Πρέπει να μιλήσεις με την τρόικα».

Αυτή ήταν μια τυπική κίνηση της Μέρκελ, σχολιάζει η WSJ, να προσπαθήσει δηλαδή να υποβαθμίσει τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην ευρωζώνη. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί στην Ευρώπη που την πιστεύουν.

Όσο προσεκτικά και αν κινείται η γερμανίδα καγκελάριος, όμως, η ισχύς της Γερμανίας στην Ευρώπη δημιουργεί εντάσεις. Πολλοί Έλληνες και Ισπανοί κατηγορούν την εντολή του Βερολίνου για λιτότητα, για την μετατροπή των οικονομικών κρίσεων που αντιμετώπιζαν οι χώρες τους, σε οικονομικές υφέσεις.

Τον Σεπτέμβριο, η Μέρκελ αναμένεται να επανεκλεγεί στην καγκελαρία, κάτι που σημαίνει ότι η δική της ατζέντα θα είναι αυτή που θα κυριαρχήσει για πολλά χρόνια ακόμα στην αντίδραση της Ευρώπης στην κρίση, αναφέρει η WSJ. Μάλιστα, η επιβίωση του ευρώ εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το αν η στρατηγική της θα είναι αποτελεσματική ή όχι.

Η προσέγγιση της Μέρκελ είναι να υποχρεώσει τα προβληματικά κράτη να σώσουν το ευρώ, μειώνοντας τα ελλείμματα των προϋπολογισμών τους, τα κόστη εργασίας και τις κοινωνικές δαπάνες. Και μπορεί η στρατηγική αυτή να είναι δημοφιλής στη Γερμανία, για τα πιο αδύναμα κράτη της ΕΕ όμως όχι.

Οι γερμανοί ψηφοφόροι

Οι επικριτές θεωρούν πως αν συνεχιστούν αυτές οι περικοπές, η ζημιά στις οικονομίες, τον κοινωνικό ιστό και την πολιτική σταθερότητα των αδύναμων κρατών θα διαρκέσει για πολύ. Οι γερμανοί φορολογούμενοι, από την πλευρά τους, εμπιστεύονται την Μέρκελ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλον πολιτικό για την διάσωση του ευρώ και την προστασία των χρημάτων των γερμανών φορολογουμένων.

Ωστόσο, αν η ύφεση στην ευρωζώνη αρχίσει να πλήττει την Γερμανία, τότε θα μπορούσε η Μέρκελ να δεχθεί πιέσεις για επανεξέταση της στρατηγικής της. Ορισμένοι παρατηρητές θεωρούν ότι το Βερολίνο μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο τόνωσης της ανάπτυξης μέσω ενός δημοσίου προγράμματος επενδύσεων, μετά τις εκλογές. Οι αναλυτές όμως λένε πως δεν θα πρέπει να περιμένουμε.

Η Μέρκελ θεωρεί ότι οδηγεί την Ευρώπη προς την λύτρωση, κατά την WSJ. Όμως, ακόμα και οι νοτιοευρωπαίοι πολιτικοί που συμφωνούν με την άποψη της γερμανίδας καγκελαρίου ότι οι χώρες τους πρέπει να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις, τονίζουν πως η Γερμανία πρέπει να κάνει περισσότερα για να τονώσει την ανάπτυξη. «Χρειαζόμαστε μια σύγκλιση. Το Βερολίνο πρέπει να καταλάβει περισσότερο τα επιχειρήματα του Νότου και ο Νότος πρέπει να καταλάβει περισσότερο τα επιχειρήματα της Γερμανίας», δηλώνει ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας.

Όμως, από την διάσωση της Ελλάδας το 2010, η Μέρκελ προσπαθεί να αποτρέψει το ενδεχόμενο οι χώρες της ευρωζώνης να μετατραπούν σε παθητικό για την Γερμανία. Η αρχική ιδέα της, οι επενδυτές ομολόγων να χάνουν χρήματα στις μελλοντικές διασώσεις –με το σκεπτικό ότι αυτό θα τους ενθάρρυνε να δανείζουν χρήματα πιο προσεκτικά και να πιέσουν τις χρεωμένες χώρες να διορθώσουν μόνες τους τα προβλήματά τους- γύρισε «μπούμερανγκ». Η ΕΚΤ προειδοποίησε ότι τέτοιου είδους κινήσεις μπορεί να τρομάξουν τους επενδυτές, όπως και έγινε.

Και ενώ μέχρι τα τέλη του 2011 η φυγή κεφαλαίων απείλησε το σύνολο της Νότιας Ευρώπης, ωστόσο η Γερμανία παρέμεινε ένας «παράδεισος ηρεμίας» και η Μέρκελ δεν αντιμετώπισε καμία πίεση στο εσωτερικό για να αλλάξει πορεία.

Αντιθέτως, άρχισε να «δουλεύει» πάνω σε μια νέα αρχιτεκτονική για την ευρωζώνη, με την ελπίδα ότι θα προλάβει τα γεγονότα και θα επιτεθεί στη ρίζα του προβλήματος. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις αγορές να μας οδηγούν», δήλωσε σε αξιωματούχους στην καγκελαρία στα μέσα του 2011.

Η νέα στρατηγική

Εν ολίγοις, οι σκέψεις της για τις πολιτικές της ευρωζώνης χωρίζονταν σε δυο «ομάδες». Στην πρώτη, ήταν αυτές που λαμβάνονται από τις εθνικές κυβερνήσεις –όπως σε θέματα φορολογίας, εργασιακών νόμων και συνταξιοδοτικών συστημάτων- και στη δεύτερη οι πολιτικές που χειρίζονται από τα υπερεθνικά κεντρικά σώματα της ΕΕ –συμπεριλαμβανομένων των κανόνων για το εμπόριο και τον ανταγωνισμό. Και, σύμφωνα με το σκεπτικό της, τα προβλήματα της ΕΕ προκύπτουν από τις πολιτικές που ελέγχονται από τις εθνικές κυβερνήσεις.

Έτσι, ενώ η κεντροποίηση των εθνικών πολιτικών ήταν κάτι το πολιτικά μη ρεαλιστικό –παρόμοιο με τη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης- υπήρχε ένας άλλος δρόμος που μπορούσε να ακολουθηθεί, ο οποίος ήταν να συνεχίσει η λήψη αποφάσεων από τις εθνικές κυβερνήσεις, όμως ο συντονισμός τους να γίνεται από νέους δεσμευτικούς κανόνες και σύμφωνα.

Η Γερμανία θεωρούσε πως για όλα φταίνε οι δανειολήπτριες χώρες, ενώ αντιθέτως οι περισσότεροι παρατηρητές έβλεπαν πως το πρόβλημα είναι πιο συλλογικό και χρειάζονταν μια πιο συλλογική λύση: μια βαθύτερη τραπεζική ένωση, με κοινούς πανευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς, στήριξη προβληματικών τραπεζών, κάποιον βαθμό κοινού δανεισμού καθώς και με μια ισχυρότερη κεντρική τράπεζα.

Το 2012 όμως, η Ευρώπη αντέδρασε στα γερμανικά σχέδια, με την Ισπανία, την Γαλλία και την Ιταλία να πιέζουν τον Ιούνιο την Μέρκελ να αποδεχθεί μια «τραπεζική ένωση» - χρησιμοποιώντας την συλλογική χρηματοοικονομική δύναμη της Ευρώπης για να απαλλαγούν οι πιο αδύναμες χώρες από το βάρος της διάσωσης των τραπεζών τους. Υπό την πίεση αυτή, η Μέρκελ συμφώνησε ο μηχανισμός διάσωσης της ευρωζώνης, ο ESM, να μπορεί να έχει την δυνατότητα να ανακεφαλαιώνει άμεσα τις τράπεζες, όταν η ευρωζώνη δημιουργήσει μια κοινή τραπεζική εποπτεία.

Η τακτική με την Ελλάδα
Την ίδια περίπου περίοδο, στα μέσα του 2012, η Ευρώπη είχε επίσης να αντιμετωπίσει το πολιτικό χάος στην Ελλάδα. Αρκετοί γερμανοί βουλευτές από τον κυβερνών συνασπισμό αμφέβαλαν για την ικανότητα της Ελλάδας να παραμείνει στο ευρώ, κάνοντας λόγω για την «θεωρία του μολυσμένου ποδιού» - το γαγγραινιασμένο ελληνικό πόδι έπρεπε να ακροτηριαστεί για να σωθεί το σώμα του ευρώ.

Οι προηγούμενες λανθασμένες κινήσεις, όμως, δίδαξαν την Μέρκελ να σκέφτεται την αλυσιδωτή αντίδραση που θα μπορούσαν να έχουν οι κινήσεις της στις αγορές. Έτσι, κάλεσε ξεχωριστά τον πρόεδρο της Bundesbank, Γενς Βάιντμαν και το μέλος της ΕΚΤ, Γιόργκ Άσμουσεν, για να τους ρωτήσει τι θα γινόταν αν η Ελλάδα έφευγε από το ευρώ. Και οι δυο δήλωσαν πως πιθανότατα θα έφευγε και η Κύπρος.

Και τι θα γίνει στη συνέχεια; ήθελε να μάθει η Μέρκελ. Πόσα ντόμινο θα πέσουν; Ο Άσμουσεν δήλωσε πως δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε, απάντηση που η Μέρκελ θεώρησε πολύ αβέβαιη. Ο Βάιντμαν συμφώνησε, όμως πρόσθεσε ότι επικίνδυνη θα ήταν και η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, εάν η χώρα δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της για μεταρρυθμίσεις.

Η Μέρκελ, όμως, χρειάζονταν έναν αξιόπιστο εταίρο στην Αθήνα.
O πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς επισκέφθηκε το Βερολίνο τον Αύγουστο και προσπάθησε σκληρά να πείσει την κα Μέρκελ ότι μπορεί να γυρίσει την κατάσταση στην Ελλάδα. Είχε «προβάρει» την προσέγγιση του επί ώρες στο ξενοδοχείο, γράφει η WSJ. «Μπορώ να σου εγγυηθώ, θα δουλέψουμε μέρα και νύχτα», είπε ο Σαμαράς.

Η κα Μέρκελ αποφάσισε ότι άξιζε την στήριξη, υπό την προϋπόθεση ότι θα δρούσε αναλόγως. «Αν υπάρξει καλή πρόοδος, θα σκεφτώ να επισκεφτώ την Αθήνα», του είπε. Το ταξίδι της μερικές εβδομάδες αργότερα, έδειξε δημόσια ότι στοιχημάτισε πάνω του, γράφει η WSJ.

Τα οικονομικά της Ελλάδας όμως ήταν εκτός στόχου. Το ΔΝΤ δήλωσε ότι θα συνεχίσει να δανείζει μόνο αν η Ευρώπη «συγχωρούσε» κάποια από τα δάνεια προς την Ελλάδα. Αυτό ήταν πολιτικά «τοξικό» για την κα Μέρκελ.

Ο γερμανός υπουργός οικονομικών κος Σόιμπλε προσπάθησε να βρει μια λύση. Σε μια μυστική συνάντηση στο Παρίσι στις 19 Νοεμβρίου μεταξύ ΔΝΤ και ευρωπαίων αξιωματούχων προσφέρθηκε να «πετσοκόψει» τα επιτόκια για τα ελληνικά δάνεια. Είπε ότι η Ευρώπη θα διαγράψει κάποιο από το ελληνικό χρέος μετά το 2014 αν ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις.

Η κα Μέρκελ τον επέπληξε το επόμενο πρωί. Είχε προχωρήσει πολύ μακριά, είπε. Μέχρι τώρα μπορούσε να λέει ότι η Γερμανία δεν έχασε καθόλου χρήματα από τις διασώσεις. «Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει απώλειες για τους Γερμανούς φορολογούμενους. Δεν μπορώ να το ‘πουλήσω’ αυτό», υποστήριξε. Τα επιτόκια στα ελληνικά δάνεια μπορούν να μειωθούν αλλά όχι κάτω από το επίπεδο με το οποίο δανείζεται η Γερμανία.

Το «βέτο» οδήγησε Ευρώπη και ΔΝΤ πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Σχεδίασαν μαζί ένα σχέδιο να σταθεροποιηθεί το ελληνικό χρέος ως το 2022. Οι αριθμοί βγαίνουν μόνο επειδή στις ασαφείς υποσημειώσεις αναφέρεται το «επιπλέον μέτρα». Η Γερμανία διαψεύδει ότι αυτό σημαίνει «συγχώρεση χρέους».

Οι χειρισμοί της καγκελαρίου για την Ελλάδα και την τραπεζική ένωση υποδηλώνουν τις γερμανικές θέσεις, γράφει η WSJ. Οι χώρες που διασώζονται πρέπει να ξεπληρώσουν τη βοήθεια. Και πρέπει να στηρίξουν τις τράπεζες τους.

Η Κύπρος δεν μπορούσε να κάνει και τα δύοΗ Γερμανία αρνήθηκε να δανείσει την Κύπρο περισσότερα απ’ όσα το ΔΝΤ πιστεύει ότι μπορεί η χώρα να αποπληρώσει. Και επέμεινε ότι οι απευθείας επενδύσεις τουESM σε τράπεζες δεν είναι δυνατές ακόμα.

Αυτό σήμαινε ότι η Κύπρος μπορούσε να επιζήσει μόνο βάζοντας «χέρι» στις τραπεζικές καταθέσεις. Μετά την απόρριψη του σχεδίου από το κυπριακό κοινοβούλιο ο πρόεδρος Αναστασιάδης αναζήτησε τρόπους να σώσει τις τράπεζες. Η κυβέρνηση του εξέτασε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια που υπήρχαν στα ασφαλιστικά ταμεία.

Η κα Μέρκελ το απέρριψε στις 22 Μαρτίου σε συνάντηση με βουλευτές της Bundestag. Η Κύπρος προσπαθεί να δοκιμάσει την Ευρώπη και αρνείται να δει ότι το τραπεζικό «επιχειρηματικό μοντέλο» της έχει τελειώσει, είπε σύμφωνα με ανθρώπους που ήταν παρόν. Δυο μέρες μετά η Κύπρος ενέδωσε στις απαιτήσεις Γερμανίας και ΔΝΤ να συρρικνώσει δραστικά τον τραπεζικό της τομέα επιβάλλοντας δραστικές απώλειες σε μεγάλοκαταθέτες.

Η καγκελάριος δεν ήθελε τόσο μεγάλη επικυριαρχία επί της Ευρώπης, υποστηρίζει η WSJ. Ηξερε πόσο δύσκολο θα είναι για την Γερμανία αλλά και την Ευρώπη. «Η Γερμανία είναι σε δύσκολη θέση», είπε η κα Μέρκελ στην WSJ σε μια σπάνια στιγμή ειλικρίνιας το 2009, όταν η κρίση χρέους ξεκινούσε. «Αν κάνουμε πολλά, κυριαρχούμε. Αν κάνουμε λίγα δεχόμαστε κριτική ότι δεν ηγούμαστε», είπε. «Θα εξασφαλίζω πάντα ότι μια μεγάλη χώρα δεν εκδίδει ντιρεκτίβες».

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση