Ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας - Σημεία των καιρών ή πολιτική επιλογή;

Γράφει ο Δημήτρης Δερμάτης

Πολιτικός Επιστήμονας

Το ερώτημα απλό όχι όμως και η απάντηση. Όπως και να έχει σήμερα διαπιστώνεται μια άκρως ανησυχητική τάση στη κοινωνία που εκφράζεται μέσα από την στροφή σε περισσότερο ριζοσπαστικές ιδέες και θέσεις. Υιοθετούνται πολιτικές των άκρων με επίκαιρο παράδειγμα την χρήση βίας από την Χρυσή Αυγή και τις επιθέσεις της σε μετανάστες και λαθρομετανάστες. Διαφωνώ με την θεωρία των άκρων, όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς αυτό το φαινόμενο, η πεποίθηση δηλαδή ότι η ισορροπία στις κοινωνικές σχέσεις εξασφαλίζεται μέσα από την διαδραστικότητα των δυο ακραίων ιδεολογιών του πολιτικού συστήματος, η αποτροπή του ενός προς το άλλο πολλές φορές εξισορροπεί την αίσθηση της κοινής γνώμης και οδηγεί στην επικράτηση των πιο μετριοπαθών, άρα δημοκρατικών επιλογών. Είναι άστοχο το επιχείρημα υπέρ της ανοχής της κάθε έκνομης δράσης ή συμπεριφοράς της Χρυσής Αυγής και των τρομοκρατικών πρακτικών της μόνο και μόνο για να ισοσκελιστεί η εγκληματική- σε όλα τα επίπεδα- δράση της ακροαριστεράς στην κοινωνία μας τα τελευταία 40 χρόνια. Η κρατική εξουσία οφείλει να ασκήσει έλεγχο, ώστε να περιορίσει αποτελεσματικά και τις δυο πλευρές του πολιτικού τόξου.

Εκτιμώ πως η Χρυσή αυγή έχει αμφισβητούμενο πολιτικό μέλλον κυρίως διότι οι ψήφοι που έλαβε στις εκλογές εκφράζουν διαμαρτυρία περισσότερο και όχι υποστήριξη των πολιτικών της. Αν ανατρέξει κανείς στο παρελθόν θα δει ότι η απαρχή της δράσης της οφείλεται σε ένα αντικειμενικά δυσεπίλυτο ζήτημα, αυτό της λαθρομετανάστευσης με κύριο αίτιο την αναλγησία έως και αδιαφορία του κρατικού μηχανισμού να δώσει λύσεις σε ζωτικά σημεία του κέντρου της Αθήνας. Άγιος Παντελεήμονας· πριν από λίγα χρόνια η δράση της Χρυσής Αυγής λαμβάνει διαστάσεις ξεσηκώματος συμπαρασύροντας τους κατοίκους, οι οποίοι αντιμετώπιζαν προβλήματα στην καθημερινότητα τους με την αθρόα λαθρομετανάστευση και την ανεξέλεγκτη εγκληματικότητα. Η αντίδραση των κατοίκων υπαγορευόταν από το θυμικό με την κλασική πλατωνική σημασία και σε καμία περίπτωση δεν ήταν προϊόν λογικής πολιτικής σκέψης. Άλλωστε η αυτοδικία δεν έχει θέση στην σύγχρονη κοινωνία, όπου υπάρχουν θεσμοί που είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόσουν τον νόμο. Το ίδιο συνέβη στην Πλατεία Αττικής και σε άλλες γειτονιές της πρωτεύουσας.

Υφίστανται όμως και ουσιαστικοί πολιτικοί λόγοι που επεξηγούν την άνοδο της σήμερα. Συγκεκριμένα έχει εκμεταλλευθεί επιτυχώς το πολιτικό κενό που δημιουργήθηκε από την "εξαφάνιση" του ΛΑΟΣ από το πολιτικό σκηνικό. Συνεπώς ο δεξιός ψηφοφόρος ακροβατεί ανάμεσα στην ακροδεξιά και στην κεντροδεξιά με αποτέλεσμα να έχει χάσει κάθε δυνατότητα πολιτικής έκφρασης και συμμετοχής. Με άλλα λόγια υποχρεώνεται να επιλέξει μεταξύ των δυο γεγονός που ευνοεί την Χρυσή Αυγή, πολιτικά άφθαρτη ως τώρα μιας και δεν έχει κυβερνήσει, όπως η ΝΔ που έχει χάσει καλώς ή κακώς μέρος της αξιοπιστίας της. 

Ο αντίθετος συλλογισμός, ότι, δηλαδή, αν σήμερα υφίστατο ένα κόμμα ανάμεσα σε αυτά τα δυο θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στην Χρυσή Αυγή και θα περιόριζε την δυναμική της μοιάζει σχεδόν βέβαιος. Επομένως ακόμα και η κεντρική ιδέα αυτής της ανάλυσης περί ριζοσπαστικοποίησης της κοινωνίας ενδεχομένως να μην ήταν πραγματικότητα σήμερα ή να υφίστατο σε βαθμό τέτοιο που να μην μας απασχολούσε καν.

Σε ό,τι έχει να κάνει με την αριστερά όμως τα πράγματα τον τελευταίο καιρό ακολουθούν την αντίστροφη πορεία. Ο Σύριζα, ο πάλαι ποτέ ακροαριστερής φύσεως, συνασπισμός της αριστεράς και της προόδου δοκιμάζει νέες τακτικές και η ηγεσία του αντιλαμβανόμενη την ανάγκη για άνοιγμα του κινήματος σε περισσότερα κοινωνικά στρώματα επιχειρεί να αλλάξει τα μέχρι τώρα δεδομένα. Πλέον λογίζεται ως κόμμα εξουσίας-κατά την γνώμη μου δεν είναι ασφαλές κάτι τέτοιο ακόμη- που πρέπει όμως να μεταλλαχθεί σε πολυσυλλεκτικό κόμμα για τις προκλήσεις που ενδεχομένως να αντιμετωπίσει σε μια αυριανή περίπτωση διακυβέρνησης της χώρας.

Τι συμβαίνει πραγματικά όμως εδώ; O σύριζα μετατοπίζεται σιγά σιγά προς το κέντρο απομακρύνεται από τις αριστερές του, ριζοσπαστικές ιδέες και ακόμη και η ρητορική του θυμίζει "ΠΑΣΟΚ" των πρώτων δεκαετιών. Παρόλα αυτά και εδώ η δράση είναι ακόμη έντονη με πολιτική χροιά, ριζοσπαστική και βίαιη καμιά φορά, όπως για παράδειγμα οι διαμαρτυρίες εναντίον πολιτικών προσώπων με άσκηση βίας ή ακόμα η υποστήριξη των καταλήψεων δημοσίων κτιρίων. Σε ότι αφορά την ναυαρχίδα της ελληνικής αριστεράς, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας είναι πολιτικά απολιθωμένο γι' αυτό και δεν αποτελεί μέρος του φαινομένου που αναλύουμε, διότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε πρώτα και πάνω από όλα την αλλαγή και τον μετασχηματισμό, έννοιες οι οποίες ποτέ δεν ελήφθησαν σοβαρά από την ηγεσία του.

Πλησιάζοντας στο τέλος της ανάλυσης θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως καταλήγουμε σε δυο ασφαλή συμπεράσματα. Όσον αφορά το πρώτο θα άξιζε νομίζω να σημειωθεί ότι η ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας προς τα άκρα λαμβάνει χώρα σε πιο έντονο βαθμό προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος παρά προς τα αριστερά, γεγονός που το καθιστά πρωτόγνωρο φαινόμενο στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Πιο σωστά θα λέγαμε ότι η μετατόπιση αφορά στο εκλογικό σώμα κατά βάση, όπως αποτυπώνεται και από τις δημοσκοπήσεις παρά στον κοινωνικό ιστό στο σύνολό του. Ο τελευταίος συλλογισμός δικαιολογείται από το δεύτερο συμπέρασμα σύμφωνα με το οποίο το φαινόμενο δεν αποτελεί πολιτική επιλογή, αλλά υπαγορεύεται από ιδιότυπες κοινωνικές συνθήκες, οι οποίες τροφοδοτούν και αναπτύσσουν την φύση του. 

Με άλλα λόγια στερείται ουσιαστικού πολιτικού υπόβαθρου, αποτελεί απλά μια κοινωνική αντίδραση στηριζόμενη σε συμπτωματικά γεγονότα-συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής κρίσης- που θα εξαφανιστεί, όπως ακριβώς εμφανίστηκε με νομοτελειακή βεβαιότητα.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση