Το αδιανόητο: Η διάλυση του ευρώ

Όλο και πληθαίνουν οι απόψεις που υποστηρίζουν σθεναρά και με επιχειρήματα, ότι η αδιανόητη , για τους περισσότερους, διάλυση της ευρωζώνης, θα μπορούσε να αποτελέσει τη λύτρωση για τις πολύπαθες χώρες της περιοχής. Το πείραμα απέτυχε υποστηρίζουν, κι άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που μια νομισματική ένωση δεν καταφέρνει να επιβιώσει.

Οι Ιρλανδοί άφησαν τη ζώνη της στερλίνας. Οι χώρες της Βαλτικής δραπέτευσαν από το ρούβλι. Οι Τσέχοι και οι Σλοβάκοι απαλλάχτηκαν ο ένας από τον άλλο. Η ιστορία βρίθει από παραδείγματα νομισματικών ενώσεων που διαλύθηκαν. Γιατί όχι και το ευρώ; Αν οι «πατέρες» της ζώνης του ευρώ είχαν προβλέψει τι θα επακολουθούσεμ ίσως ποτέ να μην προχωρούσαν στη δημιουργία της, τουλάχιστον όχι με την τωρινή του μορφή.

Οι ιδρυτές του ευρώ σκέφτηκαν ότι δημιούργησαν έναν νόμισμα ανταγωνιστικό του αμερικανικού δολαρίου. Αντί γι αυτό όμως δημιούργησαν μια εκδοχή ενός «χρυσού» στάνταρντ, το οποίο εγκαταλείφθηκε από τους προγόνους τους, πολλά χρόνια πριν.

Ανήμπορες να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους, οι χώρες της ευρωζώνης προσπαθούν να ανακτήσουν τη χαμένη τους ανταγωνιστικότητα, με μια «εσωτερική υποτίμηση», συνθλίβοντας μισθούς και συντάξεις.

Όμως αυτή η συνταγή «πονάει»: η ανεργία σε Ελλάδα και Ισπανία ξεπερνά ήδη το 20%, ενώ η έλλειψη εμπιστοσύνης βαθαίνει ανάμεσα στους πιστωτές. Γιατί λοιπόν να μην απελευθερωθεί ο ζυγός; Οι συνθήκες μπορεί να δηλώνουν το ευρώ ως «αμετάκλητο», ωστόσο οι συνθήκες της Ε.Ε μπορούν να τροποποιηθούν.

Άλλωστε πέρυσι, ένα ταμπού έσπασε όταν η Γερμανία και η Γαλλία απείλησαν να αποβάλουν την Ελλάδα, μετά την πρόταση του Γιώργου Παπαπανδρέου για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραμονή ή όχι της χώρας στο ευρώ.

Ο φόβος κρατά ενωμένο το ευρώ

Ένας από τους λόγους που κρατά ενωμένο το ευρώ, είναι ο φόβος του νομισματικού και οικονομικού χάους σε πρωτοφανή κλίμακα. Ένα άλλος λόγος είναι η υπεράσπιση της εδώ και δεκαετίες μακράς πολιτικής επένδυσης στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Παρά λοιπόν τα πολλά πικρά λόγια, η Ελλάδα συμφώνησε σε ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης. Η αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ, όπως παραδέχτηκε και η ίδια η 'Αγκελα Μέρκελ, καγκελάριος της Γερμανίας, θα ήταν «καταστροφική». Ωστόσο, η κ. Μέρκελ δεν είναι έτοιμη να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να σταθεροποιηθεία διαπατνώς το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Η απόφαση ενίσχυσης του «τείχους προστασίας» πριν λίγο καιρό, στα 800 δισ. ευρώ είναι στην ουσία μικρότερη. Η πραγματική δύναμη δανεισμού θα είναι 500 δισ. και προς το παρόν δεν υπάρχει καμία προοπτική, για μια επί της ουσίας αλληλασφάλιση οποιουδήποτε μέρους των κρατικών χρεών.

Η ευρωζώνη παραμένει ευάλωτη σε νέες κρίσεις. Οι αγορές εξακολουθούν να ανησυχούν για τον κίνδυνο πτωχεύσεων και της μερικής ή ολικής κατάρρευσης του ευρώ. Σύμφωνα με την κοινή λογική, οι ηγέτες θα πρέπει να σκεφτούν πώς να διαχειριστούν μία ενδεχομένη διάσπαση. Κάποιοι μπορούν να το πράξουν, ωστόσο εφόσον περιέγραψαν τη διάσπαση ως «οικονομικό Αρμαγεδδών», σίγουρα δεν τολμούν σκεφτούν καν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Μιλούν ανοιχτά πλέον για διάλυση

Πιθανότατα η πολιτική θα καθορίζει την τύχη του ευρώ όσο και από τα οικονομικά. Ένα κράτος μπορεί να κάνει εσωτερική υποτίμηση. Ένας πιστωτής μπορεί αν θέλει να σταματήσει να υποστηρίζει τους άλλους. Κάθε ένα από τα 17 μέλη της ευρωζώνης, μπορεί να διστάζει μπροστά στην απώλεια της εθνικής κυριαρχίας αν συμμετέχει στη διάσωση του νομίσματος. Αλλά το χειρότερο αποτέλεσμα από μια διάσπαση του ευρώ θα ήταν μια χαοτική κατάρρευση. Μια ομαλή διαδικασία αυξάνει τις πιθανότητες να διασωθούν από τα συντρίμμια άλλα οφέλη της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς.

Πιο προχωρημένες είναι οι προτάσεις που προωθεί βρετανικό think tank που πρόσκειται στο Συντηρητικό Κόμμα. Την περασμένη εβδομάδα, το Policy Exchange ανακοίνωσε έναν διαγωνισμό με έπαθλο 250.000 λιρών για το καλύτερο σχέδιο διάλυσης του ευρώ. Μια από τις πέντε προτάσεις, αυτή του Τζόναθαν Τέπερ, καταγράφει 69 περιπτώσεις αλλαγής νομίσματος στη διάρκεια του περασμένου αιώνα. Οι περισσότερες δεν οδήγησαν σε μακροπρόθεσμες ζημιές, σύμφωνα με τη μελέτη του. Στην πραγματικότητα, η εγκατάλειψη του ευρώ θα βοηθούσε τις χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα να ανακάμψουν σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Όπως συμπεραίνει το άρθρο του Economist, oι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα πρέπει να σκεφτούν το αδιανόητο. Κανένας στρατηγός που σέβεται τον εαυτό του δεν θα αρνηθεί να σχεδιάσει έναν προβλέψιμο πόλεμο, όσο και αν απεχθάνεται την ιδέα να πολεμήσει.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση