To γαλλικό παιχνίδι με τη Γενοκτονία των Αρμενίων

Toυ Vadim Trukhachev για την εφημερίδα Pravda

Μια εβδομάδα πριν από τα Χριστούγεννα, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε ένα νόμο, ο οποίος θεσπίζει ποινικές κυρώσεις για την άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (το 1915). Από τώρα και στο εξής, αυτή η παράνομη πράξη της άρνησης θα τιμωρείται με φυλάκιση ενός έτους και πρόστιμο ύψους 45.000 ευρώ. Αλλά η Τουρκία έχει ετοιμάσει την σκληρή απάντησή της.

Ο συντάκτης του νομοσχεδίου είναι μέλος του κυβερνώντος κόμματος "Ένωση για ένα Λαϊκό Κίνημα," Βαλερί Μπουαγιέ, αλλά και οι Σοσιαλιστές της αντιπολίτευσης υπερψήφισαν το νομοσχέδιο. Στην παρούσα φάση, το νομοσχέδιο βρίσκεται στα χέρια της Γερουσίας. Θεωρείται δεδομένο ότι η Άνω Βουλή του Κοινοβουλίου θα ψηφίσει υπέρ του μέσα στους επόμενους έξι μήνες (το καλοκαίρι του 2012 εκπνέουν οι αρμοδιότητες της Συγκλήτου), και ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί θα το επικυρώσει.

Το γεγονός ότι το 1915 οι οθωμανικές αρχές διέπραξαν τη γενοκτονία των Αρμενίων, κατά την οποία δολοφονήθηκαν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι (αυτός είναι ο αριθμός που αναφέρεται συχνότερα σε ιστορικές μελέτες) έχει αναγνωριστεί από τη Γαλλία ήδη από τις αρχές του 2001. Πέντε χρόνια αργότερα, το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα υποσχέθηκε να ψηφίσει ένα νόμο σχετικό με την άρνηση της γενοκτονίας, πλην όμως δεν τήρησε την υπόσχεσή του. Ένα χρόνο μετά, το 2007, ο συντηρητικός πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί υποσχέθηκε να επικυρώσει το νομοσχέδιο και όλα δείχνουν ότι θα τηρήσει τον λόγο του προτού λήξει η θητεία του.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προσπάθησε να αποτρέψει την υπερψήφιση αυτού του νομοσχεδίου. Έστειλε επιστολή στο Παρίσι, απειλώντας να αποσύρει τον Τούρκο πρεσβευτή από τη Γαλλία και να απομακρύνει τον Γάλλο ομόλογό του από την Άγκυρα. Στην περίπτωση που το νομοσχέδιο θα μπει σε εφαρμογή, οι Γάλλοι θα χάσουν την πρόσβαση σε κάποιους τομείς της τουρκικής οικονομίας όπως είναι ο τομέας των μεταφορών και αυτός των εξαγωγών αμυντικών εξοπλισμών. Συγχρόνως, θα καταργηθούν οι πολιτικές και πολιτιστικές επαφές μεταξύ των δύο χωρών.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ μίλησε στο ίδιο πνεύμα. "Πρόκειται για μια αψυχολόγητη διαστρέβλωση της ιστορίας για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας", είπε. "Μας είναι αδύνατο να αποδεχθούμε το νομοσχέδιο που είναι σήμερα στην ημερήσια διάταξη της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, το οποίο έχει ως στόχο την απαγόρευση της ελευθερίας της άρνησης αθέμιτων και αβάσιμων κατηγοριών εις βάρος της χώρας και του έθνους μας. Ελπίζω ότι η Γαλλία δεν θα προβεί σε αυτό το βήμα, το οποίο αποτελεί προσβολή για την ελευθερία της έκφρασης", δήλωσε ο Γκιούλ.

Την ημέρα της ψηφοφορίας, πάνω από 4.000 Τούρκοι συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του Παρισιού. Ωστόσο, ούτε οι κραυγές στους δρόμους, ούτε οι επιστολές από τους Γκιουλ και Ερντογάν δεν είχαν κάποια επίδραση στην απόφαση των Γάλλων βουλευτών. Ο δε συντάκτης του νομοσχεδίου, Βαλερί Μπουαγιέ, κατηγορεί τους Τούρκους για "απαράδεκτες παρεμβάσεις στις εσωτερικές υποθέσεις της Γαλλίας".

Ο Γάλλος υπουργός Κοινοβουλευτικών Σχέσεων, Πατρίκ Ολιέ, επεχείρησε να εξομαλύνει την κατάσταση. "Το κείμενο αυτό δεν στρέφεται κατά κανενός. Υπάρχει απλώς η πρόθεση να συμπληρώσει το ποινικό μας δίκαιο. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την αντίδραση των Τούρκων φίλων μας. Η Γαλλική Κυβέρνηση είναι πεπεισμένη ότι τα κοινά στρατηγικά συμφέροντα καθώς και η συνεργασία για την ειρήνη και την ελευθερία στη Συρία και το Αφγανιστάν, η συνεργασία μας στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και της G20, η οικονομική και πολιτιστική συνεργασία μας είναι αρκετά ισχυροί παράγοντες ώστε να ξεπεραστούν οι δοκιμασίες αυτές και να μπορέσει να επιβιώσει η σχέση μεταξύ των δύο χωρών", δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ολιέ.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, η Άγκυρα δεν άκουσε καν τα λόγια του. Ο Τούρκος Πρέσβης στο Παρίσι, Ταχσίν Μπουρτζούογλου, δήλωσε αποφασισμένος να επιστρέψει στην πατρίδα του. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η Γαλλία πρόκειται να χάσει έργα ύψους 40-50 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μετά από την απόφαση αυτή, ο Ερντογάν απεκάλεσε τη Γαλλία "πρότυπο ρατσισμού, διακρίσεων και ξενοφοβίας". Η Τουρκία διέκοψε κάθε συνεργασία με τη Γαλλία στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Στο εξής, τα γαλλικά στρατιωτικά αεροσκάφη και πλοία δεν θα είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τουρκικά αεροδρόμια και λιμάνια. Η οικονομική και πολιτική συνεργασία έχει επίσης ελαχιστοποιηθεί.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας, Έντβαρντ Ναλμπαντιάν, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την απόφαση των Γάλλων βουλευτών. "Η Γαλλία επιβεβαίωσε τη φήμη της ως λίκνο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για άλλη μια φορά απέδειξε τη δέσμευσή της έναντι των οικουμενικών αξιών. Πριν από 10 χρόνια, αναγνωρίζοντας τη γενοκτονία των Αρμενίων, ο γαλλικός λαός απέδειξε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι η υψηλότερη αξία του. Επανέλαβε, ώστε να το ακούσει όλος ο κόσμος, ότι στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν υπάρχει παραγραφή, και ότι η άρνηση τους θα πρέπει να καταδικάζεται απερίφραστα", δήλωσε ο Αρμένιος υπουργός.

Τα τραγικά εκείνα γεγονότα, που χρονολογούνται εδώ και πάνω από έναν αιώνα, συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και εξακολουθούν να απασχολούν όχι μόνο ιστορικούς, αλλά και πολιτικούς. Τα αποδεικτικά στοιχεία της γενοκτονίας είναι οι φωτογραφίες εκείνης της εποχής, οι περιγραφές και αναφορές ξένων διπλωματών και ιεραποστόλων και τα τηλεγραφήματα Τούρκων πολιτικών. Ωστόσο, οι πληροφορίες των τουρκικών αρχείων εξακολουθούν να μην είναι διαθέσιμες, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ακόμη πλήρης εικόνα των τραγικών γεγονότων του 1915. Το βασικό ερώτημα είναι πόσοι Αρμένιοι έχασαν τη ζωή τους, και εάν τα γεγονότα θα πρέπει να θεωρηθούν ως σκόπιμη εξόντωση εθνοτικών ομάδων ή "απλά" ως μια μαζική δολοφονία.

Η αρμενική πλευρά επιμένει ότι διεπράχθη εκ προμελέτης γενοκτονία μισού εκατομμυρίου ανθρώπων (αλλά μερικές αναφορές κάνουν λόγο για δύο εκατομμύριαι, και άλλες για ένα). Οι ιστορικοί διαφόρων χωρών μιλούν για 600.000 έως 800.000 νεκρούς. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Είναι αξιοσημείωτο, επίσης, ότι εκείνη την περίοδο, εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι έφυγαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και πολλές αρμενικές εκκλησίες καταστράφηκαν. Οι πολλαπλές περιπτώσεις βίαιης καταστολής εναντίον των Αρμενίων, οι οποίοι συχνά χαρακτηρίζονταν ως "απείθαρχοι" από τις τουρκικές αρχές, σημειώθηκαν πριν και μετά το 1915.

Οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι δεν ήταν περισσότεροι από 200 χιλιάδες εκείνοι που έχασαν τη ζωή τους τότε, και αυτό συνέβη, κατά κύριο λόγο, εξαιτίας της πείνας, των ανθυγιεινών συνθηκών ζωής και των επιδημιών. Ο λόγος είναι σαφής: εάν η γενοκτονία αναγνωριστεί, οι απόγονοι των θυμάτων θα έχουν λόγους να διεκδικήσουν δισεκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση. Γι' αυτό κυρίως τον λόγο, το σύγχρονο τουρκικό κράτος προσπαθεί να αποτρέψει ακόμη και τη δημόσια συζήτηση για τη γενοκτονία. Οι όποιες προσπάθειες να αναγνωριστεί η γενοκτονία εκτός της χώρας προκαλούν πάντα την εξαιρετικά επώδυνη αντίδραση της Τουρκίας.

Μέχρι στιγμής, η Γενοκτονία των Αρμενίων έχει αναγνωριστεί (μεταξύ άλλων) από τη Ρωσία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Πολωνία, τον Καναδά, 42 αμερικανικές πολιτείες και ορισμένες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, την Ισπανία και την Αυστραλία. Η ΕΕ δεν επιβάλλει την αναγνώριση της γενοκτονίας ως όρο για την αποδοχή της Τουρκίας στους κόλπους της, αλλά αυτό είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα, η Κύπρος και η Γαλλία αντιτίθενται στην πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Στον αντίποδα, υπάρχει η Γερμανία, η οποία είναι απίθανο να αναγνωρίσει τη γενοκτονία στο εγγύς μέλλον. Στη χώρα ζουν μόνιμα περίπου τρία εκατομμύρια Τούρκοι, και οι γερμανικές αρχές είναι απίθανο να προβούν σε κάποια ενέργεια που θα τους εξοργίσει. Ωστόσο, το γεγονός της "σφαγής" (και όχι γενοκτονίας) αναγνωρίστηκε από το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της Γερμανίας το 2005.

Η απάντηση στο ερώτημα "Γιατί άραγε η Γαλλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της διαδικασίας της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων;" έγκειται στο γεγονός ότι η τοπική αρμενική κοινότητα είναι πολυπληθής και διαθέτει μεγάλη επιρροή. Πιστεύεται ότι σήμερα σχεδόν μισό εκατομμύριο Αρμένιοι διαμένουν στη χώρα, και αν συνυπολογίσει κανείς τους Γάλλους πολίτες που είναι κατά το ήμισυ Αρμένιοι, ο αριθμός αυτός σίγουρα θα υπερβεί το ένα εκατομμύριο.

Όσο για τους Γάλλους πολιτικούς αρμενικής καταγωγής, δύο ονόματα θα πρέπει να τονιστούν. Ο πρώτος είναι ο πρώην πρωθυπουργός, Εντουάρ Μπαλαντύρ, ο οποίος γεννήθηκε στην Τουρκία. Ο δεύτερος είναι ο στενός σύμμαχος του Νικολά Σαρκοζί, Πατρίκ Ντεβεντζιάν, ο οποίος πρόσφατα ανέλαβε τη θέση του γενικού γραμματέα του κυβερνώντος κόμματος, της "Ένωσης για ένα Λαϊκό Κίνημα". Ο Ντεβεντζιάν θεωρείται ο κύριος λομπίστας του εν λόγω νομοσχεδίου. Τελικά, εισακούστηκε από τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος. Αλλά και από τους Σοσιαλιστές δεν λείπουν τα στελέχη αρμενικής καταγωγής.

Η απόφαση για την τιμωρία για τη άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων έχει μια εσωτερική πολιτική συνιστώσα. Ίσως ο Σαρκοζί και οι υποστηρικτές του να μην παρακινήθηκαν σε μια τέτοια ενέργεια μόνο από συμπόνια για τα θύματα των γεγονότων που έλαβαν χώρα πριν από 96 χρόνια. Η Γαλλία σε λίγους μήνες θα μπει σε προεκλογική περίοδο για τις προεδρικές εκλογές, και σύμφωνα με τις τελευταίες σφυγμομετρήσεις η πολιτική διαβάθμιση του Σαρκοζί είναι αρκετά χαμηλή. Ήταν πολύ σημαντικό για αυτόν, επομένως, να επιστρατεύσει την υποστήριξη της αρμενικής κοινότητας. Άλλωστε, έχει μεγάλη ανάγκη από περισσότερες από μισό εκατομμύριο ψήφους. Αυτός ο παράγοντας απεδε'ιχθη τελικά πιο σημαντικός ακόμη και από τις πιθανές οικονομικές και πολιτικές απώλειες από τη υποβάθμιση των σχέσεων της χώρας με την Τουρκία. Αλλά το Παρίσι ίσως και να μην έχει αναλογιστεί τις μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση