Αραβικές χώρες σε φάση μετάβασης

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η λεγόμενη “Αραβική Άνοιξη” σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής για τη δημοκρατία στον αραβικό κόσμο. Την ίδια στιγμή, ο αντίκτυπος των εξεγέρσεων σε Τυνησία, Αίγυπτο, Λιβύη και Υεμένη σε άλλες αραβικές χώρες είναι δύσκολο να υπολογιστεί. Επίσης, αν και οι επιπτώσεις στην τιμή του πετρελαίου είναι εμφανείς, προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις για επιδράσεις στην παγκόσμια ανάπτυξη.

Όπως εξηγεί ο Χάσνι Αμπίντι, διευθυντής του Κέντρου Μελετών και Ερευνών για τον Αραβικό και τον Μεσογειακό Κόσμο της Γενεύης, σε ειδική έκδοση της UBS, το “ξύπνημα” των αραβικών λαών έχει πολλές ομοιότητες με τη δημοκρατική άνοιξη στην Ανατολική Ευρώπη, δεδομένων, φυσικά και των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. Στην περίπτωση της Αφρικής, οι τοπικοί πληθυσμοί ενεργούν αυτοβούλως, στοχεύοντας στην πτώση των καθεστώτων. Ακριβέστερα, οι πολίτες δεν επιθυμούν απλώς τις πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, που ο πνευματικός κόσμος και οι διανοούμενοι των χωρών αυτών ζητούν εδώ και πολλά χρόνια, αλλά, μαζί και ριζικές αλλαγές, απαιτούν την ολική ανατροπή αυτών των καθεστώτων.

‪Γιατί όμως, αυτές οι εξεγέρσεις συμβαίνουν τώρα; Υπάρχουν πραγματικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που προκαλούν δυσαρέσκεια και απογοήτευση στους ανθρώπους των χωρών αυτών. Και δεν είναι μόνο οι νέοι που εκφράζουν την αντίδρασή τους. Είναι η μεσαία τάξη των επαγγελματιών (δικηγόροι, γιατροί και καθηγητές), που αντιδρά, επειδή δεν βλέπουν προοπτικές για το μέλλον.

Σύμφωνα με τον Αμπίντι, στην Τυνησία ήταν αδύνατο κάποιος να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά χωρίς τη στήριξη της οικογένειας του Μπεν Άλι. Η διαδικασία απελευθέρωσης της οικονομίας της χώρας εμποδίστηκε από την οικογένεια και τις διάφορες ομάδες που βρίσκονταν κοντά στην εξουσία. Αρνήθηκαν να υιοθετήσουν τις αρχές της φιλελεύθερης οικονομίας, κατασκευάζοντας εμπόδια, από τα οποία ωφελήθηκαν οι ίδιοι.

Ο αραβικός κόσμος είναι το μοναδικό μέρος του πλανήτη που ποτέ δεν έχει δει ένα κύμα εκδημοκρατισμού, επισημαίνεται στην ανάλυση της UBS. Και στην περίπτωση του σημερινού ντόμινο των εξελίξεων, το μόνο που απαιτήθηκε ήταν μία γενναία δόση θάρρους. Σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Η περίπτωση του Μοχάμεντ Μπουαζίζι, που αυτοπυρπολήθηκε στην Τυνησία, συνοψίζει την τύχη εκατομμυρίων ανδρών και γυναικών στον αραβικό κόσμο. Ήταν ένας νεαρός άνδρας με μόρφωση που δεν μπορούσε να βρει δουλειά και γι’ αυτό και πουλούσε φρούτα και λαχανικά στην αγορά. Όταν στριμώχτηκε και ταπεινώθηκε αδίκως από την αστυνομία, ζήτησε να δει τον δήμαρχο και όταν έλαβε αρνητική απάντηση, στην απελπισία του έβλε φωτιά στον εαυτό του και έγινε σύμβολο του αγώνα των Τυνήσιων.

Πόσο πιθανό είναι οι εξεγέρσεις αυτές να οδηγήσουν στη δημοκρατία; Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Κέντρου Μελετών και Ερευνών για τον Αραβικό και τον Μεσογειακό Κόσμο, η κυβερνητική αστάθεια που ακολούθησε στην Τυνησία και την Αίγυπτο υποδηλώνει την δυσαρέσκεια του τοπικού πληθυσμού. Η πτώση ισχυρών καθεστώτων στην Τυνησία, την Αίγυπτο και ίσως και στη Λιβύη δεν οδηγεί αυτομάτως στη δημοκρατία, ούτε στην επίλυση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Θα απαιτηθεί χρόνος.

Η εκτίμηση των αναλυτών είναι ότι ακολουθεί παρατεταμένη περίοδος αστάθειας, που μπορεί να φτάσει έως και μία δεκαετία, ενώ η μεταβατική φάση χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και ανησυχία. Επίσης, σημειώνεται ότι, η προσωρινή επιστροφή σε απολυταρχικού τύπου καθεστώς δεν είναι απίθανο ενδεχόμενο, στην περίπτωση που οι αλλαγές δεν οδηγήσουν στη σύσταση ισχυρού θεσμικού οικοδομήματος. Άλλωστε, όπως τονίζεται, η δημοκρατία δεν μπορεί να κάνει θαύματα…

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση