Αλλάζουν οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο

• Η ανησυχία του Ισραήλ που αναζητεί ασφαλή δρόμο προς τη Δύση και οι ευκαιρίες για την Ελλάδα και την Κύπρο

• Του Σταύρου Λυγερού

Η αποσταθεροποίηση του καθεστώτος Μουμπάρακ, ως αποτέλεσμα μιας α-δέσποτης λαϊκής εξέγερσης, δεν επηρεάζει μόνο την πορεία της Αιγύπτου και τις ιδεολογικοπολιτικές δυναμικές στον αραβικό κόσμο. Επηρεάζει, επίσης, τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή. Εάν για τους Αμερικανούς η Αίγυπτος είναι ένα κρίσιμο γεωπολιτικό έρεισμα, για το Ισραήλ είναι βασική παράμετρος εθνικής ασφαλείας. Οι Ισραηλινοί είχαν βολευτεί θαυμάσια με το καθεστώς Μουμπάρακ.
Είχαν κλείσει το μέτωπο με τον ισχυρότερο γείτονά τους και είχαν διασπάσει τον αραβικό κόσμο. Επίσης, με τη βοήθεια του Καΐρου είχαν σφραγίσει τη Λωρίδα της Γάζας, εγκλωβίζοντας τους Παλαιστινίους. Ακόμα και στην περίπτωση ελεγχόμενης φιλοδυτικής διαδοχής στην Αίγυπτο, το Κάιρο θα δυσκολευθεί να συνεχίσει τον αποκλεισμό των Παλαιστινίων. Το νέο καθεστώς θα υποχρεωθεί να λάβει υπόψη την κοινή γνώμη.

Ο ρόλος της Τουρκίας
Για το Ισραήλ ο κρίσιμος παράγοντας ασφαλείας είναι ο ομφάλιος λώρος που το συνδέει με τη Δύση. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια δεν υπήρχε πρόβλημα. Η ρήξη, όμως, με τη νεοοθωμανική Τουρκία στέρησε τους Ισραηλινούς από έναν εταίρο που τους εξασφάλιζε πολύτιμο στρατηγικό βάθος.

Η σύγκλιση της Αγκυρας με τη Δαμασκό και την Τεχεράνη και οι δυσμενείς για το Τελ Αβίβ εξελίξεις στον Λίβανο επιδείνωσαν περαιτέρω την κατάσταση.

Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, ήλθε και η εξέγερση στην Αίγυπτο να υπενθυμίσει στους Ισραηλινούς την εγγενή αστάθεια των διευθετήσεών τους με μουσουλμανικές χώρες. Τους υπενθύμισε ότι σ’ αυτή την περιοχή το γεωπολιτικό παιχνίδι επηρεάζεται καθοριστικά από το θρησκευτικοπολιτισμικό κριτήριο. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά τη ρήξη τους με την Τουρκία οι Ισραηλινοί στράφηκαν προς τον ελληνικό παράγοντα. Η εξέγερση στην Αίγυπτο προσδίδει σ’ αυτή τη στροφή ακόμα μεγαλύτερη δυναμική. Τώρα που η γκάμα των επιλογών του έχει συρρικνωθεί, το εβραϊκό κράτος ανακαλύπτει και πάλι την αξία που έχουν η ελεύθερη Κύπρος και η Ελλάδα ως ασφαλής δρόμος προς τη Δύση.

Το καθεστώς Μουμπάρακ λειτουργούσε από κοινού με άλλα δυτικόφιλα αραβικά καθεστώτα σαν άτυπος φραγμός στη φιλοδοξία των νεοοθωμανιστών να μετατρέψουν την Τουρκία σε κέντρο και ηγέτη του μεταοθωμανικού χώρου. Μεταξύ Αγκυρας και Καΐρου υπήρχε ένας υφέρπων ανταγωνισμός. Αυτός είναι ο λόγος που ο Ερντογάν έσπευσε να ταχθεί υπέρ των εξεγερμένων.

Εγγράφει πολιτική υποθήκη, η οποία στη χειρότερη περίπτωση θα αυξήσει το κύρος της νεοοθωμανικής Τουρκίας στην αιγυπτιακή κοινή γνώμη και στην καλύτερη θα εντάξει το διάδοχο καθεστώς στο πλαίσιο της τουρκικής στρατηγικής. Το Κάιρο έχει ήδη δεχθεί πιέσεις από την Αγκυρα για να μην οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες με την Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη το Καστελόριζο. Εάν η επιρροή της Αγκυρας αυξηθεί, το ελληνικό πρόβλημα θα περιπλακεί.

Η Κύπρος
Το πλεονέκτημα της Κύπρου είναι ότι έχει ήδη συνάψει συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο, στην οποία προστέθηκε η συμφωνία με το Ισραήλ. Η τελευταία αντανακλά την προσέγγιση του Ισραήλ με τον ελληνικό παράγοντα και αποτελεί ένα πρόσθετο βήμα στην πορεία αναδιάταξης των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ισορροπιών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Το Τελ Αβίβ έχει ρίξει την ιδέα κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού για τη μεταφορά του ισραηλινού και κυπριακού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Αμεσα προτείνει την κατασκευή στην Κύπρο σταθμού υγροποίησης και μεταφόρτωσης του ισραηλινού φυσικού αερίου. Η Αγκυρα αντέδρασε έντονα στην υπογραφή της συμφωνίας Κύπρου-Ισραήλ, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Το στίγμα της τουρκικής πολιτικής είχε δώσει στις 19 Οκτωβρίου 2008 ο αρχηγός ναυτικού Μετίν Ατάτς: «Εκτιμώ ότι η ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων λόγω της πετρελαϊκής σπουδαιότητας που θα αποκτήσει προσεχώς. Εξαιτίας των πε τρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ’ έναν δεύτερο Αραβικό Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνά και να αντιδράσει».

Η απειλή
Υπενθυμίζουμε ότι εκτός από απειλητικές δηλώσεις, οι Τούρκοι είχαν στείλει πολεμικά πλοία και αεροσκάφη να εμποδίσουν τις έρευνες για λογαριασμό της Λευκωσίας. Υπό την τουρκική στρατιωτική πίεση, μάλιστα, ορισμένες εταιρείες υπαναχώρησαν, αλλά οι έρευνες δεν σταμάτησαν.
Η Λευκωσία κατήγγειλε αυτή την πρακτική και μπλόκαρε το κεφάλαιο για την ενέργεια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας-Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ανατροπή δεδομένων και στο ενεργειακό
Η έμμεση ισραηλινή παρέμβαση ακυρώνει τα τουρκικά σχέδια. Ας σημειωθεί ότι τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στο κυπριακό θαλάσσιο «οικόπεδο 12» έχουν παραχωρηθεί στην εβραϊκών συμφερόντων αμερικανική εταιρεία Noble Energy, η οποία έχει αναλάβει τις γεωτρήσεις και στην ισραηλινή ΑΟΖ, και η οποία δεν πτοείται από τις τουρκικές απειλές.

Ο πολλαπλασιασμός των ενδείξεων ότι στην ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα υδρογονανθράκων αλλάζει τον τρόπο που Αμερικανοί και Ευρωπαίοι βλέπουν την περιοχή. Η Ουάσιγκτον εδώ και χρόνια μιλάει για ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και επιχειρεί να δημιουργήσει εναλλακτικούς τρόπους τροφοδοσίας, κυρίως από το Αζερμπαϊτζάν.
Εάν επιβεβαιωθούν οι ενδείξεις, η Ευρώπη θα έχει ενεργειακές πηγές στην αυλή της.
Αυτός είναι ο λόγος που η Μέρκελ επισκέφθηκε τη Λευκωσία και μίλησε με διαφορετικό τρόπο για το Κυπριακό. Για τον ίδιο λόγο θα την επισκεφθεί και ο Σαρκοζί.
Το τοπίο δεν αλλάζει μόνο για την Κύπρο. Αλλάζει και για την Ελλάδα. Αρκεί να ασκήσει με προσοχή, αλλά και αποφασιστικότητα, τα νόμιμα δικαιώματά της για αναζήτηση και εκμετάλλευση πιθανών κοιτασμάτων. Τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των ΗΠΑ για πρώτη ίσως φορά συγκλίνουν με τα ελληνικά και ως εκ τούτου υπάρχει ευνοϊκό έδαφος για την ελληνική διπλωματία.
Στη χειρότερη περίπτωση, η Ελλάδα θα αναδειχθεί σε διαμετακομιστικό κόμβο, γεγονός που από μόνο του αναβαθμίζει προοπτικά τη στρατηγική σημασία της για τη Δύση. Μένει να αποδειχθεί κάτι τέτοιο στην πράξη.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση