Το πλαίσιο του τουρκικού δόγματος - Από την κατανομή του χώρου στον ζωτικό χώρο

• «Στην πλειονότητα των συνοριακών συγκρούσεων που λαμβάνουν χώρα μεταξύ εθνών – κρατών, τα οποία προέκυψαν κυρίως από το διαμελισμό των αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών, σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχουν οι ασυμβατότητες που παρουσιάζονται μεταξύ των «νομικών» συνόρων και των γεωπολιτικών ζωνών»

Του Νίκου Λυγερού
Ήδη στο πρώτο κεφάλαιο με τίτλο: οι παράμετροι της ισχύος και ο στρατηγικός σχεδιασμός του βιβλίου: Το στρατηγικό βάθος, ο Νταβούτογλου επιχειρεί να θέσει το πλαίσιο του τουρκικού δόγματος.
Η αρχική αναφορά στους Θουκυδίδη, Clausewitz και Μόργκενθαου, επιδιώκει ένα αντάξιο πλαίσιο για τον Ιμπν Χαλντούν. Δεν προσπαθεί μόνο να ενταχθεί σε ένα χώρο γνωστό στους γεωστρατηγιστές και στους γεωπολιτικούς, αλλά ουσιαστικά να εισβάλλει μέσω των Ιμπν Χαλντούν και Φαραμπί σ’ ένα νέο πεδίο δράσης για την Τουρκία, η οποία με αυτόν τον τρόπο απελευθερώνεται από την επίσημη επιρροή του Κεμάλ και επανέρχεται σε ένα οθωμανικό δόγμα δίχως να έχει δικαιολογηθεί για αυτήν την επιλογή, αφού παρουσιάζει τον εαυτό της ως διάδοχο αυτής της παράδοσης.
Ακόμα κι η αναφορά στον διάλογο περί δικαιοσύνης – ισχύος μεταξύ του Πλάτωνα και του Θρασύμαχου χρησιμοποιείται για να ανοίξει ένα νέο μέτωπο σ’ ένα χώρο, όπου αποφεύγουμε το διαχωρισμό. Η συνέχεια της διαμόρφωσης του πλαισίου του τουρκικού δόγματος γίνεται με την σύγκριση μεταξύ Μακιαβέλι και Κιναλιζαντέ, όσον αφορά στο αξιολογικό επίπεδο αυτή τη φορά. Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας προωθεί έμμεσα την ιδέα ότι η Τουρκία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει, αφού υπάρχει σύγκριση με μεγέθη και σε αυτό το επίπεδο, με διανοούμενους παγκόσμιας εμβέλειας. Αν μείνουμε σε αυτό το συμπέρασμα, τότε θα είμαστε οριστικά θύματα του τεχνάσματος. Στην πραγματικότητα, πρέπει να αντιληφθούμε ότι το ναζιστικό και το φασιστικό καθεστώς λειτουργούσαν με τον ίδιο τρόπο, για να εξισωθούν έννοιες διαφορετικού επιπέδου σε πρώτη φάση και σε δεύτερη για να συγκριθούν ασύγκριτα μεγέθη. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε στο πλαίσιο της γνήσιας προπαγάνδας. Με πιο απλά λόγια, τι θα λέγαμε για τους ναζιστές και τους φασίστες, αν διαβάζαμε, όπως έγραφαν, ότι είναι οι διάδοχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ότι ο Χίτλερ κι ο Μουσολίνι ήταν μεγάλοι διανοούμενοι της θεωρία της ισχύος, ότι ένα βιβλίο σαν το Mein Kampf είναι αξιόλογο, διότι είναι ανάλογο με τον Πρίγκιπα του Μακιαβέλι; Καθώς έχουν καταδικαστεί από την ανθρωπότητα, η επιλογή μας είναι εύκολη. Όταν όμως κάνει το ίδιο ο Υπουργός Εξωτερικών ενός κράτους που δεν έχει αναγνωρίσει καμιά από τις γενοκτονίες που διέπραξε για να καθιερωθεί, αναρωτιόμαστε ακόμα σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Από την κατανομή του χώρου στον ζωτικό χώρο
Στην παράγραφο 1.1.1, ο Νταβούτογλου γράφει:
« Η κατανομή του γεωγραφικού χώρου ως στοιχείο κυριαρχίας μεταξύ των κρατών κι η εξέλιξη τους σε κανόνα διεθνούς δικαίου αποτέλεσε το θεμέλιο της έννοιας του σύγχρονου συνόρου.»
Ενώ αυτή η φράση είναι φαινομενικά ουδέτερη, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά η προετοιμασία ενός υποβάθρου για την ύπαρξη ενός μετασχηματισμού όσον αφορά την έννοια των συνόρων.
«Τα πεδία των διεθνούς και περιφερειακού χαρακτήρα γεωπολιτικών συγκρούσεων, είναι η αντανάκλαση της διαφορετικότητας μεταξύ, αφενός των πεδίων κυριαρχίας που προβλέπουν οι συνοριακοί προσδιορισμοί και, αφετέρου, των πεδίων εσωτερικής εξάρτησης, που είναι αποτέλεσμα της φυσικής, οικονομικής και πολιτισμικής γεωγραφίας.»
Σε αυτή την φράση το πλαίσιο έχει μετατραπεί σε πεδίο.
«Στο πλαίσιο αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία η διάκριση μεταξύ των συνόρων και των γεωπολιτικών ζωνών και γραμμών.»
Σιγά – σιγά μπαίνουμε στο χώρο των φυσικών συνόρων, όπου ο συγγραφέας θα μπορέσει να προωθήσει τα συμφέροντα της Τουρκίας ξεχνώντας, βέβαια, ότι η σημερινή της ύπαρξη οφείλεται στις γενοκτονίες του εικοστού αιώνα.
«Ο αμοιβαίος προσδιορισμός των ορίων των γεωπολιτικών ζωνών τα οποία αποτελούν πεδία, όπου αλληλοσυμπληρώνονται από την άποψη της φυσικής και οικονομικής γεωγραφίας και η μετατροπή τους σε μονάδες αποκομμένες μεταξύ τους φέρουν μαζί τους τον κίνδυνο της αποκορύφωσης ανά πάσα στιγμή των συγκρούσεων κυριαρχίας κατά μήκους των ζωνών αυτών.»
Εδώ η εφαρμογή της σκέψης του πάνω στο έδαφος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι ξεκάθαρη. Ξεχνά βέβαια ότι η έννοια της Αυτοκρατορίας εμπεριέχει διαφορετικές οντότητες που πιέζονται ή και καταπιέζονται, για να ζήσουν «ειρηνικά» μαζί υπό την αιγίδα του ηγέτη.
«Στην πλειονότητα των συνοριακών συγκρούσεων που λαμβάνουν χώρα μεταξύ εθνών – κρατών, τα οποία προέκυψαν κυρίως από το διαμελισμό των αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών, σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχουν οι ασυμβατότητες που παρουσιάζονται μεταξύ των «νομικών» συνόρων και των γεωπολιτικών ζωνών».
Το έδαφος για την έννοια του ζωτικού χώρου είναι πλέον έτοιμο. Δίνει περισσότερο σημασία στην ισχύ παρά στη δικαιοσύνη. Κι όσο αφορά την ιστορία, επιλέγει αυτή που του δίνει το μεγαλύτερο έδαφος παραμερίζοντας συνειδητά διαχρονικά στοιχεία.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση