Τουρκία: Μεγάλη ένταση μεταξύ στρατού και κυβέρνησης

Η μεγαλύτερη πρόκληση για την ασυλία του στρατού στην ιστορία της Τουρκίας πλησιάζει, καθώς ο πρόεδρος της χώρας Αμπντουλάχ Γκιούλ βρίσκεται κι αυτός αντιμέτωπος με την μεγαλύτερη πρόκληση των δύο χρόνων που ασκεί τα καθήκοντά του. Ο λόγος για τον νόμο που ψήφισε η Βουλή και που επιτρέπει να δικάζονται οι στρατιωτικοί από πολιτικά δικαστήρια.
Οπως γράφει ο «Economist», η ένταση μεταξύ στρατού και κυβέρνησης ίσως καταλήξει στην προώθηση μεταρρυθμίσεων. Τέσσερις ημέρες αφού ψηφίστηκε ο νόμος, ένας εισαγγελέας απήγγειλε κατηγορίες και μάλιστα για μικρό χρονικό διάστημα συνέλαβε έναν συνταγματάρχη, για συμμετοχή σε συνωμοσία με στόχο την ανατροπή του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Ο συνταγματάρχης Ντογκάν Σιτσέκ είναι το επίκεντρο αυτής της συνωμοσίας, η οποία έχει συγκλονίσει την πολιτική σκηνή της Τουρκίας από τότε που αποκαλύφθηκε, τον περασμένο μήνα. Ο στρατός διέταξε έρευνα και πολύ σύντομα αθώωσε τον συνταγματάρχη. Θα έλεγε κανείς ότι και αυτή τη φορά ο στρατός με τη συμπεριφορά του θα είχε σιγήσει τις φωνές των πολιτικών.
Ο πρωθυπουργός Ερντογάν, όμως, αυτή τη φορά φαίνεται πολύ ισχυρός. Το ίδιο και ο στρατηγός Μπασμπούγ, αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Λέγεται ότι πιέζει την κυβέρνηση να ξανασκεφτεί τον νόμο που θα επιτρέπει σε τυχόν πραξικοπηματίες να δικάζονται από πολιτικά δικαστήρια. Γνωστοποίησε πρόσφατα τις απόψεις του σε ομιλία του στις 30 Ιουνίου. Ιδιες θέσεις υιοθετεί και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα. Επιθυμεί το Συνταγματικό Δικαστήριο να ακυρώσει το νόμο, με το σκεπτικό ότι παραβιάζει κάποια άλλα σημεία του Συντάγματος. Γι' αυτό όλων τα μάτια είναι στραμμένα στον πρόεδρο Γκιούλ, μήπως και αναπέμψει τον νόμο στη Βουλή.
Από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης εξελέγη στην εξουσία, ροκανίζει σταθερά την ισχύ του στρατού στην Τουρκία. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, μέσω του οποίου οι στρατηγοί υπαγόρευαν άλλοτε την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας, έχει μετατραπεί σε συμβουλευτικό όργανο.
Ισχυρός Ερντογάν
Ο πρόσφατος ντόρος στη χώρα για το λεγόμενο πραξικόπημα ενδεχομένως έχει ισχυροποιήσει ακόμα περισσότερο τον πρωθυπουργό Ερντογάν και έχει ενισχύσει τον ζήλο του για μεταρρυθμίσεις. Η κυβέρνηση συζητεί ήδη το ενδεχόμενο να ανοίξει πάλι τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπως ζητεί η Ε.Ε., ενώ ο Ερντογάν λέει ότι σύντομα μπορεί να έχουν ευνοϊκή κατάληξη οι συνομιλίες με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ώστε να δοθεί στην Τουρκία περισσότερος χρόνος για μεταρρυθμίσεις. Αυτό βοήθησε το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης να ανακάμψει, παρά τα δυσάρεστα νέα για μείωση του ΑΕΠ κατά 13,8% το πρώτο τετράμηνο του 2009.
Η κοσμική ελίτ της χώρας ανέκαθεν βλέπει τον Στρατό ως θεματοφύλακα του κοσμικού χαρακτήρα του πολιτεύματος της χώρας, όπως το φαντάστηκε ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους, Κεμάλ Ατατούρκ. Θεωρεί λοιπόν τώρα ότι το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ενδεχομένως δεν έχει στόχο να εκδημοκρατίσει τη χώρα, αλλά να τη μετατρέψει σε ισλαμική. Ισως κάπως αναθάρρησε με την παρέλαση ομοφυλοφίλων στις 28 Ιουνίου, στην οποία συμμετείχαν και φωτογραφήθηκαν κορίτσια με ισλαμικές μαντήλες δίπλα σε τραβεστί.
Η μεγαλύτερη ανησυχία της τουρκικής ελίτ δεν είναι στην πραγματικότητα, γράφει ο «Economist», το ενδεχόμενο να φέρει το κυβερνών κόμμα στη χώρα τον ισλαμικό νόμο. Είναι η απώλεια ελέγχου σε μια θεοσεβούμενη τάξη γραφειοκρατών και επιχειρηματιών, η οποία άρχισε να εμφανίζεται στη χώρα από τότε που ο Τουργκούτ Οζάλ, ο εκσυγχρονιστής πρώην πρωθυπουργός, απελευθέρωσε την οικονομία, μετά το τρίτο και πιο πρόσφατο πραξικόπημα του Στρατού, στη δεκαετία του '80. Και οι μέρες των στρατιωτικών πραξικοπημάτων πέρασαν; Ο «Economist» απαντά ότι εφόσον τίθεται ακόμα το ερώτημα, σημαίνει ότι παραμένει ένας κίνδυνος στρατιωτικής επέμβασης, έστω και μικρός. «Οι στρατηγοί αισθάνονται στριμωγμένοι στη γωνία και αυτό τους κάνει επικίνδυνους», δηλώνει στο βρετανικό περιοδικό ένας βετεράνος στρατιωτικός παρατηρητής. Αυτό ενδεχομένως εξηγεί και γιατί κάποιοι στην κυβέρνηση θα ανακουφίζονταν, αν το Συνταγματικό Δικαστήριο πράγματι ακύρωνε τον νόμο. (σ.σ. Γιατί δεν θα χρειαζόταν ούτε ο Γκιούλ να εκτεθεί ούτε ο στρατός να επέμβει για να τον ακυρώσει).

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση