Οι Άγγλοι αποικιοκράτες και η ελληνική γλώσσα

Του Δημήτρη Ταλιαδώρου

Φιλόλογος - ιστορικός

Οι Άγγλοι αποικιοκράτες, κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, συμπεριφέρθηκαν με σκαιότατο τρόπο απέναντι στη γλώσσα της ελληνικής πλειοψηφίας των κατοίκων αυτού του τόπου. Πολλά είναι τα δείγματα της περιφρόνησης που επέδειξαν οι αποικιοκράτες απέναντι στην ελληνική γλώσσα. Μερικά δείγματα αυτή της συμπεριφοράς θα δούμε μέσα από τον Τύπο της εποχής.
Η εφημερίδα «Ελευθερία» έγραφε στις 6.11.1926 κάτω από τον τίτλο «Έλλειψις στοιχειώδους αβρότητος», μεταξύ άλλων, και τα εξής:
«Έκαμε οικτράν εντύπωσιν εις τους εκ των ημετέρων [Ελλήνων] προσελθόντων εις το Μαγικό Παλάτι [θέατρο της Λευκωσίας] την παρελθούσαν Τετάρτην διά να ακούσουν την Βρεττανικήν Αποστολήν της Υγείας, το γεγονός ότι η μετάφρασις εκ του αγγλικού εγένετο πρώτον τουρκιστί και κατόπιν Ελληνιστί. Εις συγκέντρωσιν εις την οποίαν παρίσταντο οι πρώτοι πολίται των διαφόρων πόλεων όλοι Έλληνες, πλειονότης των βουλευτών Ελλήνων, πλειονότης Ελληνικού ακροατηρίου, η σειρά αυτή της μεταφράσεως ήτο έλλειψις στοιχειώδους αβρότητος αν μη τι άλλο».
Ο Μητροπολίτης Κυρήνειας Μακάριος, ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Β΄, υπήρξε και αυτός θύμα της περιφρονητικής στάσης των Άγγλων έναντι της ελληνικής γλώσσας.
Η εφημερίδα «Ελευθερία» (4.2.1926) σημείωνε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
«Ο Αποικιακός Γραμματέας είχεν αποστείλη προς τον Πανιερώτατον Μητροπολίτην Κυρηνείας έγγραφον, δι' ου προσεκάλει την Α.Π. όπως μετάσχη, εκ του νόμου της προσεχούς συνεδρίας του Επαρχιακού Συμβουλίου, ήτις πρόκειται ν’ ασχοληθή με τον διορισμόν κοινοτικών Αρχών. Εις την εύλογον δε παράκλησιν της Α. Π. διαβιβασθείσης δεόντως διά του γραμματέως της Μητροπόλεως, όπως το ρηθέν έγγραφον επαναποσταλή εν ελληνικώ κειμένω ή τουλάχιστον συνοδευθή υπό ελληνικής μεταφράσεως, το γραφείον του Αποικιακού Γραμματέως απήντησε δι’ ενός ανυπογράφου και ξηρού σημειώματος, ότι ούτος "αδυνατεί να συμμορφωθή προς την παράκλησιν", χωρίς την ελαχίστην προσπάθειαν δικαιολογίας της ατόπου αρνήσεως».
Ο ακάματος και αλύγιστος ενωτικός αγωνιστής Μακάριος, ο από Κυρηνείας, ο οποίος θα εξοριστεί μετά τα Οκτωβριανά του 1931 για 16 ολόκληρα χρόνια, θα αρνηθεί να παραστεί στη συνεδρία του Επαρχιακού Συμβουλίου, δίνοντας ένα παράδειγμα τού ότι ο αγώνας για το σεβασμό της μητρικής γλώσσα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τον εθνικό αγώνα.
Η ίδια εφημερίδα [«Ελευθερία», 7.2.1931], κάτω από το τίτλο «Επαινετή στάσις», σημείωνε τα εξής:
«Κατόπιν της αρνήσεως του Αποικιακού Γραμματέως, όπως ανταποκριθή εις παράκλησιν της Α.Π. του Μητροπολίτου Κυρήνειας αποβλέπουσαν εις το να του αποσταλή ελληνιστί γεγραμμένη πρόκλησις διά το Διοικητικόν Επαρχιακόν Συμβούλιον, πληροφορούμεθα ότι η Α.Π. δεν θα μετάσχη των εργασιών του Συμβουλίου τούτου προς ανάδειξιν Κοινοτικών Αρχών. Δεν γνωρίζομεν το σκαιόν προς Αυτήν σημείωμα του γραφείου του Αποικιακού Γραμματέως».
Η εμπάθεια των Άγγλων προς καθετί το ελληνικό που έβλεπαν σ’ αυτό το νησί εκδηλώθηκε και στην περίπτωση των ελληνικών παρασήμων, που με υπερηφάνεια έφερε στο στήθος ο Μακάριος ο Β΄. Ο Άγγλος Ύπατος Αρμοστής Τζον Κλόζον (1915-1918) υπέδειξε στο Μακάριο, που συνήθιζε να φορά τα ελληνικά παράσημα, που του απονεμήθηκαν για τις υπηρεσίες του ως στρατιωτικού ιερέα στον Ελληνικό Στρατό κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, ότι σαν Βρετανός υπήκοος δεν του επιτρεπόταν να φορά «ξένα παράσημα». Ο εθνομάρτυρας εθνάρχης, με τη λεβεντιά που τον διέκρινε, απάντησε στον Άγγλο Διοικητή ότι ούτε υπήκοο των Βρετανών θεωρούσε τον εαυτό του, αλλά ούτε και μπορούσε να υπακούσει σε μια τέτοια διαταγή που έθιγε την εθνική φιλοτιμία των Ελλήνων της Κύπρου.
Σε Συνεδρία του Νομοθετικού Συμβουλίου στις 29 Μαρτίου 1926 προτάθηκε Ψήφισμα 1000 λιρών «διά την έκδοσιν της Επισήμου Εφημερίδος ταυτοχρόνως εις τας τρεις γλώσσας, αγγλιστί, ελληνιστί και τουρκιστί. Το Ψήφισμα γίνεται δεκτόν διά πλειοψηφίας. Ψηφίζουν δε μόνον τα αιρετά μέλη, καθόσον τα επίσημα [αγγλικά μέλη] απέσχον κατόπιν δηλώσεως του Κυβερνήτη». Έτσι, οι Άγγλοι αρνήθηκαν την έκδοση της Επίσημης Εφημερίδας στις γλώσσες των κατοίκων του νησιού (βλ. εφημ. «Ελευθερία», 31.3.1926).
Στο τέλος της δεκαετίας του 1920 οι Άγγλοι συνέλαβαν ακόμη ένα καταχθόνιο σχέδιο σε βάρος του Ελληνισμού της Κύπρου: Σχεδίαζαν τη μεταφορά χιλιάδων Αρμενίων στην Κύπρο με στόχο την αλλοίωση της εθνολογικής σύνθεσης της Κύπρου. Οι Άγγλοι, γι' αυτή την ενέργειά τους, πρόβαλλαν ανθρωπιστικούς λόγους, παρόλο που το 1922 αρνήθηκαν την αποβίβαση στην Κύπρο των ρακένδυτων Ελλήνων προσφύγων της μαρτυρικής μικρασιατικής γης.
Μέσα στα πλαίσια αυτής της πολιτικής, τον Απρίλιο του 1931, οι Άγγλοι ανάρτησαν έξω από το Αγγλικό Κυβερνείο πινακίδα με κάποια τροχαία προειδοποίηση, αναγραμμένη πρώτα στην αγγλική γλώσσα, μετά στην τουρκική γλώσσα, ακολουθούσε στη συνέχεια η αρμενική και στο τέλος γινόταν η χρήση της ελληνικής γλώσσας! Το γεγονός αυτό και μόνο καταδεικνύει το πόσο περιφρονούσαν οι Βρετανοί τη γλώσσα του 82% του πληθυσμού αυτού του τόπου (βλ. εφημ. «Ελευθερία», 11.4.1931).
Στο παρόν σημείωμα δεν μπορούμε να αγγίξουμε το τεράστιο θέμα της προσπάθειας των Άγγλων να περιορίσουν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην εκπαίδευση και να αυξήσουν τις ώρες διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας.
Κλείνουμε το παρόν σημείωμά μας με μια επιστολή του Πάμπου Παπαδόπουλου, η οποία δημοσιεύθηκε στις 3.5.1946, στην εφημερίδα «Ακρόπολις» της Αμμοχώστου. Τίτλος της επιστολής είναι: «Μας πήραν για Άγγλους». Παρόλο ότι πέρασαν 65 χρόνια από τότε που γράφτηκε η επιστολή, είναι δυστυχώς πάντα επίκαιρη. Το περιεχόμενο της επιστολής είναι το ακόλουθο:
«Πολύ θα σας παρακαλέσω να μου παραχωρήσετε ολίγον χώρον διά να ερωτήσω τους υπευθύνους των Πρατηρίων ιματισμού της πόλεώς μας εάν όλοι οι κάτοικοι της Αμμοχώστου είναι υπόχρεοι να γνωρίζουν την Αγγλικήν γλώσσαν, άλλως δεν εξηγείται διατί αι ταπέλλαι εις τας οποίας αναγράφονται τα είδη, τιμαί και μονάδες εις τα διάφορα πρατήρια, έγιναν εις την Αγγλικήν γλώσσαν. Ζώμεν στην Κύπρο και όχι στην Αγγλίαν ή Αμερικήν για να δικαιολογείται η χρησιμοποίησις της Αγγλικής μόνον. Εάν οι ταπέλλαι έγιναν διά την εξυπηρέτησιν του πολλού κοινού και όχι για επίδειξιν, τότε είναι δώρο άδωρον, διότι ο κοσμάκης δεν γνωρίζει Αγγλικά και δυσκολεύεται εις τον υπολογισμόν προς διάθεσιν των πολυτίμων μονάδων του».
Τα πιο πάνω είναι απόσταγμα της ιστορικής μνήμης. Προτιμώ να μη σχολιάσω τη σημερινή συμπεριφορά πολιτικών και πανεπιστημιακών ταγών απέναντι στην ελληνική μας γλώσσα.
Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση