Financial Times: Το Ελληνικό δίλημμα είναι, επιβίωση ή δημοκρατία;

• Του W. Munchau

Όταν ο Wolfgang Schaeuble πρότεινε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αναβάλει τις εκλογές ως προϋπόθεση για περαιτέρω βοήθεια, κατάλαβα ότι οι όροι του παιχνιδιού γίνονται πιο σκληροί. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών θέλει να αποφύγει μία «εσφαλμένη» δημοκρατική επιλογή. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η πρόταση να προχωρήσουμε σε εκλογές, αλλά να σχηματιστεί ένας μεγάλος κυβερνητικός συνασπισμός ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Η ευρωζώνη θέλει να επιβάλει την δική της κυβερνητική επιλογή στην Ελλάδα – την πρώτη αποικία της ευρωζώνης.

Κατανοώ το δίλημμα του κ. Schaeuble. Έχει υποχρεώσεις θεματοφύλακα ενώπιον του γερμανικού κοινοβουλίου και του ζητούν να συνυπογράψει ένα πρόγραμμα του οποίου την αποτελεσματικότητα αμφισβητεί. Η αποδέσμευση των κεφαλαίων προ των εκλογών είναι επικίνδυνη. Τι θα σταματήσει την όποια νέα ελληνική κυβέρνηση και το νέο κοινοβούλιο της χώρας από τη μονομερή αλλαγή της συμφωνίας;

Η Ελλάδα δεν έχει και την καλύτερη φήμη αναφορικά με την εφαρμογή πολιτικών στις οποίες έχει συμφωνήσει. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι κατανοητή. Για να ξεπεραστεί αυτό το θέμα όμως, η ευρωζώνη αναζητά εγγυήσεις που είναι απίστευτα ακραίες.

Η πρόκληση της Ελλάδας κλιμακώνεται εδώ και καιρό. Η πρώτη κίνηση ήταν η εμπρηστική πρόταση για επιβολή δημοσιονομικού Κομισάριου στην Αθήνα, που θα έχει δικαίωμα βέτο σε αποφάσεις οικονομικής πολιτικής της χώρας. Αφού απορρίφθηκε αυτή η πρόταση, αξιωματούχοι πρότειναν έναν ειδικό λογαριασμό, που θα εξασφαλίσει ότι η ευρωζώνη θα μπορεί να παρακρατά κεφάλαια γα την Ελλάδα ανά πάσα στιγμή, χωρίς να πυροδοτείται χρεοκοπία.

Σαφέστατα όμως, η πιο ακραία πρόταση ήταν να αναβληθούν οι εκλογές και να παραμείνει η τεχνική κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Είναι ένα θέμα να παρεμβαίνουν οι πιστωτές στην διαχείριση της πολιτικής της πιστώτριας χώρας. Είναι εντελώς διαφορετικό όμως, να τους λέμε να αναβάλουν τις εκλογές ή να εφαρμόσουν πολιτικές που προστατεύουν την κυβέρνηση από την εκλογική διαδικασία.

Αυτές οι απαιτήσεις έρχονται σε αντίθεση και με την «κατηγορική προστακτική» του Immanuel Kant. Πρόκειται δε για απαιτήσεις που θα ήταν αντισυνταγματικές ακόμη και στην Γερμανία.

Προσφάτως, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε ότι η κυριαρχία του κοινοβουλίου είναι απόλυτη, ότι η βουλή δεν πρέπει να μεταβιβάσει εθνική κυριαρχία σε ξένους θεσμούς και πως το κάθε κοινοβούλιο δεν μπορεί να περιορίζει τις ελευθερίες της επόμενης κοινοβουλευτικής σύνθεσης. Με άλλα λόγια, οι προτάσεις έρχονται σε αντίθεση και με το ίδιο το σύνταγμα της Γερμανίας. Με λίγα λόγια, οι προτάσεις αυτές είναι ανήθικες.

Ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος μου είπε ότι προτίμησή του είναι να αναγκαστεί η Ελλάδα σε άμεση χρεοκοπία. Κατά συνέπεια, το μόνο που μπορώ να συμπεράνω είναι ότι η πρόταση του κ. Schaeuble για αναβολή των εκλογών είναι στοχευμένη πρόκληση ώστε να υπάρξει μία ακραία αντίδραση από την Αθήνα. Εάν αυτός ήταν όντως, ο στόχος φαίνεται πως είχε αποτέλεσμα.

Ο Κάρολος Παπούλιας, ο πρόεδρος της Ελλάδας, απάντησε στις «προσβολές» του κ. Schaeuble. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο υπουργός Οικονομικών, δήλωσε ότι κάποιοι θέλουν να ωθήσουν την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης. Πληθαίνουν οι θεωρίες συνομωσίας. Στην Ελλάδα δεν περνά ούτε μία ημέρα χωρίς μία γελοιογραφία στον Τύπο όπου Angela Merkel και Wolfgang Schaeuble να παρομοιάζονται με Ναζί. Οι βουλευτές στην Γερμανία εξέφρασαν την οργή τους απαντώντας στην ελληνική οργή. Η Bild, η μεγάλης κυκλοφορίας γερμανική εφημερίδα ζητά να «εκδίωξη» της Ελλάδας από την ευρωζώνη.

Τρέμω στην ιδέα μίας πράξης βίας που θα διαπραχθεί ενάντια σε Γερμανούς στην Ελλάδα ή ενάντια σε Έλληνες στην Γερμανία. Αυτό είναι το είδος της σύγκρουσης που θα μπορούσε εύκολα να κλιμακωθεί.

Η κατάσταση αυτή φέρνει στην επιφάνεια το πόσο ευάλωτη είναι πολιτικά η τρέχουσα στρατηγική στήριξης της ευρωζώνης. Ας παραμερίσουμε για μία στιγμή τα οικονομικά επιχειρήματα κι ας εξετάσουμε το θέμα πολιτικά. Όσοι ζητούν αύξηση του πακέτου στήριξης θα πρέπει να θυμούνται ότι η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών κοντεύει να εξαντληθεί. Κι αυτό συνέβη προτού καν εκταμιευθεί το πρώτο σεντ από τα πακέτα στήριξης. Παράλληλα όμως, είναι και το πιο ισχυρό επιχείρημα για τη δημοσιονομική ενοποίηση.

Εάν στόχος είναι να μετακινούνται εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, τότε αυτό δεν μπορεί να υλοποιηθεί σε δια-κυβερνητική βάση, όπου η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φιλανδία πληρώνουν για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται ένα ομοσπονδιακό σύστημα. Είναι απαραίτητο όχι μόνο για λόγους οικονομικής αποτελεσματικότητας, αλλά για να αποτραπεί σύγκρουση του τύπου Γερμανία vs Ελλάδας. Εάν η δημοσιονομική ενοποίηση αποδειχθεί πολιτικά μη αποδεκτή, τότε θα πρέπει απλώς να παραδεχθούμε ότι το σύστημα μεταφοράς ασφάλειας δεν μπορεί και δεν πρέπει να συμβεί.

Ο λόγος για τον οποίο το τρέχον σύστημα καταρρέει είναι η απώλεια αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Περιορίζει τις πολιτικές επιλογές αντιμετώπισης της κρίσης. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι ο λόγος για τον οποίο το ελληνικό πακέτο στήριξης έχει καθυστερήσει μέχρι να φτάσει στο παραπέντε και γιατί υπάρχουν τόσο πολλές ασφαλιστικές δικλείδες: εφαρμογές προθεσμιών, ειδικοί λογαριασμοί και μόνιμη εκπροσώπηση των πιστωτών και του ΔΝΤ. Σύντομα θα υπάρξει μεγαλύτερη λιτότητα. Σε κάποιο σημείο… κάποιος θα σπάσει.

Η γερμανική στρατηγική φαίνεται πως είναι να γίνει τόσο αφόρητη η ζωή των Ελλήνων, ώστε να θελήσουν από μόνοι τους να φύγουν από την ευρωζώνη. Η κα. Merkel σίγουρα δεν θέλει να την πιάσουν με ένα όπλο στο χέρι που ακόμη θα καπνίζει. Είναι η στρατηγική της υποβοηθούμενης αυτοχειρίας, που όμως είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και ανεύθυνη.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση