Σαουδική Αραβία - ΗΑΕ: Δύο διαφορετικές στρατηγικές για την Τουρκία;

Την ώρα που Ελλάδα και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραφαν την συμφωνία στρατιωτικής συνδρομής σε ενδεχόμενη επίθεση από την Τουρκία, οι ηγέτες της τελευταίας και της Σαουδικής Αραβίας συμφώνησαν στην επίλυση των διμερών τους ζητημάτων μέσω του διαλόγου.

Αν ο Ερντογάν δεν τορπιλίσει τον διάλογο με τον Σαουδάραβα βασιλιά, τότε προβλέπεται η σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Βεβαίως, η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί στροφή 180 μοιρών εκ μέρους Ριάντ. Μόλις πρόσφατα, η θρησκευτική ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας κήρυξε την Μουσουλμανική Αδελφότητα – την οποία υποστηρίζει η Άγκυρα – ως τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, η πρόθεση τη έναρξης του διαλόγου ίσως οδηγήσει στην σταδιακή αλλαγή της πολιτικής του βασιλείου απέναντι στην Τουρκία, πολιτική η οποία ήταν αρκετά σκληρή (βλ. μποϊκοτάζ τουρκικών προϊόντων, συνεννόηση με Ισραήλ, διάλογος με Ελλάδα και Κύπρο κλπ).

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση από την πολιτική που ακολουθούν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αυτή άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο σύμμαχοι ακολουθούν διαφορετικές πολιτικές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, οι διαφορετικές πολιτικές οδηγούν και σε σύγκρουση των συμφερόντων τους. Αυτό έχει γίνει στην Συρία και στην Υεμένη, όπου οι δύο μοναρχίες ακολουθούν εντελώς διαφορετικές πολιτικές.

Το Άμπου Ντάμπι έχει αποφασίσει να ακολουθήσει τον δρόμο της σύγκρουσης με την Τουρκία του Ερντογάν. Αυτό το δείχνει με κάθε τρόπο: με το μποϊκοτάζ των τουρκικών προϊόντων, την ρήξη με το Κατάρ, τον πόλεμο κατά του πολιτικού Ισλάμ και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ, την προσέγγιση με την Ελλάδα, ακόμη και με την (λεκτική/πολιτική) υποστήριξη της Αρμενίας στον πρόσφατο πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν. Ήταν υπέρ της ανατροπής του φίλου και συμμάχου του Ερντογάν Μοχάμεντ Μόρσι από τον στρατηγό Ελ-Σίσι στην Αίγυπτο, ενώ καλωσόρισαν και την ανατροπή του φιλότουρκου αλ-Μπασίρ στο Σουδάν το 2019. Θα λέγαμε μάλιστα ότι οι δύο χώρες βρίσκονται σε έναν πόλεμο δια αντιπροσώπων, καθώς υποστηρίζουν αντίπαλες παρατάξεις στους πολέμους της Συρίας και της Λιβύης.

Οι λόγοι της στάσης των Εμιράτων είναι προφανής: το Άμπου Ντάμπι προσπαθεί να αποτρέψει την διείσδυση της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή διότι μέσω αυτής θα έρθει και η κυριαρχία του πολιτικού Ισλάμ κάτι το οποίο θα απειλήσει το καθεστώς των Εμιράτων. Μην ξεχνάμε, ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν είναι μόνο κατά των κοσμικών αυταρχικών καθεστώτων, αλλά και του θεσμού της μοναρχίας. Επιπλέον, τα Εμιράτα επιθυμούν να πάρουν έναν ηγετικό ρόλο στον φιλοδυτικό αραβικό κόσμο, ως η δύναμη η οποία βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους του είτε αυτό είναι το Ισραήλ είτε οι ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ελλάδα. Τέλος, τα Εμιράτα ανοίγουν τον δρόμο για τη Μεσόγειο ο οποίος θα τους δώσει την ευκαιρία να επεκτείνουν την επενδυτική τους «αυτοκρατορία» σε μια περιοχή η οποία αποτελεί εμπορικό και οιονεί ενεργειακό κόμβο.

Ως προς την Σαουδική Αραβία δεν γνωρίζουμε τι κέρδος θα έχει αν επαναπροσεγγίσει την Τουρκία. Θέλει να αποτρέψει την άνοδο των Εμιράτων διότι κινδυνεύει να χάσει την πρωτοκαθεδρία της στον αραβικό κόσμο; Μήπως η κίνηση αυτή έχει να κάνει με την εκλογή του Joe Biden στην προεδρία των ΗΠΑ; Δεν θέλει να χαλάσει την εικόνα της ως η κατεξοχήν ισλαμική χώρα; Ο διάλογος με την Τουρκία δεν είναι απίθανος. Για δεκαετίες οι δύο χώρες είχαν συμμαχικές σχέσεις. Έχουν επίσης έναν κοινό σύμμαχο ο οποίος θα μπορούσε να μεσολαβήσει στον διάλογο αυτόν: το Πακιστάν. Ωστόσο, οι δηλώσεις του Ερντογάν και του βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ δεν παύουν να είναι απλώς δηλώσεις οι οποίες δεν έχουν κάποιο ουσιαστικό πολιτικό αποτέλεσμα. Εξάλλου, τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι ασήμαντα. Η σαουδαραβική μοναρχία βλέπει ως απειλή την άνοδο του πολιτικού Ισλάμ. Δεν θέλει να χάσει την επιρροή της στους Παλαιστινίους τους οποίους προσεταιρίζεται η Τουρκία. Δεν επιθυμεί επίσης να διακινδυνεύσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ το οποίο έχει κάκιστες σχέσεις με την Άγκυρα.

Σε αυτό το γεωπολιτικό παίγνιο συμμετέχει με τον τρόπο της και η Ελλάδα. Εκμεταλλευόμενη τις συγκυρίες προχωράει στην σφυρηλάτηση των σχέσεών της με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα γεγονός το οποίο θα έχει θετικό αποτύπωμα. Πέραν της ρήτρας αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής, η Ελλάδα αποκτά έναν πλούσιο φίλο ο οποίος μπορεί να εξελιχθεί σε έναν καλό επενδυτή. Αναβαθμίζει τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή και γίνεται μέρος ενός νοητού στρατηγικής σημασίας διαδρόμου ο οποίος ξεκινά από το Άμπου Ντάμπι και μέσω Τελ Αβίβ φτάνει στην Αθήνα.

Για να επανέλθουμε στην στρατηγική που η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα ακολουθούν, είναι φανερό ότι, τα τελευταία χρόνια, τα δύο βασίλεια διαφωνούν όλο και πιο συχνά σε μια σειρά σημαντικών θεμάτων γεωπολιτικού κυρίως χαρακτήρα. Η ρήξη μεταξύ των δύο θεωρείται απίθανη μιας και τους συνδέει η απειλή από το Ιράν, τα οικονομικά συμφέροντα και η συμμαχία με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, όπως έχω γράψει ξανά βρισκόμαστε στο μεταβατικό στάδιο μιας αλλαγή στα πολιτικά πράγματα της Μέσης Ανατολής, με την σταδιακή υποχώρηση της Σαουδικής Αραβίας και την ταυτόχρονη άνοδο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Γιώργος Μενεσιάν
Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση