Ως πότε ανοχή στην προσβολή της εθνικής μας κυριαρχίας;

1976, 1987, 2020… Διαφορές και ομοιότητες

Οι 30 ημέρες προσβολής της εθνικής μας κυριαρχίας: 9 Αυγούστου – 9 Σεπτεμβρίου… Ήταν και τότε Αύγουστος. Για την ακρίβεια 6 Αυγούστου του 1976. Η Άγκυρα δύο μόλις χρόνια μετά τον Αττίλα, έθεσε αιφνιδιαστικά σε κίνηση το παιχνίδι των διεκδικήσεων στο ελληνικό αρχιπέλαγος, στέλνοντας το υδρογραφικό πλοίο «Χόρα», αυτό που αργότερα ονομάσθηκε «Σισμίκ 1» για έρευνες στην καρδιά του Αιγαίου. Δυτικά της Χίου.

Οι μεγαλοϊδεατισμοί για ανάπτυξη στην ανατολική Μεσόγειο δεν είχαν ακόμη διαμορφωθεί. Η Τουρκία εκείνη την εποχή «κοίταζε» μόνο προς το Αιγαίο. Είχαν βεβαίως προηγηθεί οι πρώτες ελληνικές εξορύξεις στον Πρίνο και υπήρχαν ελπίδες για μεγαλύτερα κοιτάσματα στην περιοχή, γεγονός που ερέθιζε τους Τούρκους.

Ωστόσο τα δεδομένα από την κρίση του 1976 αλλά και την κρίση των τριών ημερών του 1987 όταν το Σισμίκ έφερε στα πρόθυρα του πολέμου τις δύο χώρες διαφέρουν: Η αποκλιμάκωση υπήρξε ραγδαία. Έφθασε στις τρεις ημέρες το μάξιμουμ ενώ το 1976 εντός μηνός είχε συνεδριάσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Σήμερα το Oruc Reis έχει καταγράψει χρονικό ρεκόρ παραβίασης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας: που τρεις μέρες και που τριάντα; Ως πότε ανοχή; Ο πολιτικός κόσμος πρέπει να αποφασίσει.

Εκτός από τις διαφορές μεταξύ 1976, 1987 και 2020 υπάρχουν ομοιότητες: Για την Άγκυρα οι στόχοι ήταν πολύ ευρύτεροι από τότε! Οι Τούρκοι διαχρονικά επιζητούν επιρροές και κυριαρχία. Τα όποια οικονομικά οφέλη μπορεί να είναι παρεπόμενα. Για αυτό δεν έχει νόημα να καθίσουμε σήμερα σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων μαζί τους.


Θα συζητήσουμε κάποιες γραμμές και κάποιες οριοθετήσεις, αλλά ακόμη και αν συμφωνήσουμε, τα προβλήματα δεν θα έχουν επιλυθεί. Απλώς θα έχουμε ανοίξει την Κερκόπορτα του Αιγαίου και πλέον και της ευρύτερη καθ’ ημάς θάλασσας. Ό,τι και αν κερδίσουν οι Τούρκοι θα είναι το εφαλτήριο για κάτι περισσότερο. Για περισσότερες επιρροές, για ευρύτερη κυριαρχία. Στις εποχές που οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν συναίσθηση αυτής της πραγματικότητος, δεν απέκλειαν το διάλογο, αλλά εντέχνως τον απέφευγαν. Όπως απέφευγαν και την προσφυγή στην Χάγη. Έχουμε ήδη μια πικρή γεύση από την πρώτη μας προσπάθεια να βρούμε λύσεις στα ελληνο-τουρκικά με βάση την διεθνή νομιμότητα.

Ήδη ένα χρόνο πριν βγει το «Χόρα» στο Αιγαίο, τον Μάιο του 1975 υπήρξε ένα κοινό ανακοινωθέν των Κ. Καραμανλή και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, οι οποίοι συμφωνούσαν να παραπεμφθεί το ζήτημα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο κρατών, στην Χάγη. Η Τουρκία έδειξε αμέσως πόσο κακόπιστος συνομιλητής ήταν, αφού παραβλέποντας το κοινό ανακοινωθέν έβγαλε στο Αιγαίο το υδρογραφικό της. Ένα μήνα αργότερα η Ελλάδα προκάλεσε σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και προχώρησε σε προσφυγή στην Χάγη ζητώντας τουλάχιστον «προσωρινά μέτρα» για την άμεση διακοπή των ερευνών του «Χόρα» και έναρξη διαδικασίας για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας.

Θα ρωτήσει κανείς γιατί ανατρέχουμε σε αυτές τις παλιές ιστορίες;

Διότι από εκεί θα αντλήσουμε συμπεράσματα για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει και ίσως να βοηθήσουμε να διαλυθούν κάποιες ψευδαισθήσεις. Το διεθνές δικαστήριο της Χάγης απέρριψε απερίφραστα την πρόταση λήψης «προσωρινών μέτρων» (Σεπτέμβριος 1976) και το 1978 αποφάνθηκε ότι είναι αναρμόδιο για την εκδίκαση της διαφοράς υποστηρίζοντας ότι αυτή είχε εξαιρεθεί από την δικαιοδοσία του από την ίδια την Ελλάδα. Τώρα πώς γίνεται μια χώρα να προσφεύγει σε ένα διεθνές δικαιοδοτικό όργανο χωρίς να αναγνωρίζει την δικαιοδοσία του, είναι ένα από τα μυστήρια τα οποία βαθείς γνώστες της νομικής επιστήμης δεν θα μπορούσαν να επιλύσουν.

Η ουσία όμως είναι ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε από την Χάγη να επιδείξει πνεύμα δικαιοσύνης στην ετυμηγορία που μπορεί να εκδώσει όσον αφορά στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι ένα μήνα μετά την έξοδο του «Χόρα» στο Αιγαίο είχε συγκληθεί και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τώρα έχει ήδη περάσει ένας μήνας (9 Αυγούστου με 9 Σεπτεμβρίου) και ακόμη το τέλος της παρούσας κρίσης δεν διαφαίνεται.

Απεναντίας περιμένουμε εντός των αμέσως προσεχών ημερών την έκδοση νέων τουρκικών Navtex που θα φέρνουν τις έρευνες του Orus Reis στο κατώφλι μας. Ακριβώς έξι μίλια και ένα μέτρο από το Καστελλόριζο. Η εφημερίδα «Yeni Safak» το έχει προαναγγείλει.

Βλέπουμε λοιπόν πού ακριβώς οδηγεί η ανοχή στην παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Για τους Τούρκους, η απόσταση από την αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας μέχρι την ευθεία παραβίαση της εθνική κυριαρχίας της χώρας μας είναι ελάχιστη. Και θα το δούμε στις αμέσως επόμενες ημέρες.

Στα χρόνια που πέρασαν από το 1976, είχαμε πολλές φορές την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ότι η τουρκική απειλή για την εθνική μας κυριαρχία ποτέ δεν αποσύρθηκε. Μετασχηματίσθηκε, επεκτάθηκε για να φθάνει σήμερα και στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά είναι πάντα εδώ. Και ένας μόνον τρόπος υπάρχει για την αποτροπή της. Η επίδειξη ισχύος.

Αυτό το είδαμε στην δεύτερη μείζονα κρίση μετά το 1976, τον Μάρτιο του 1987. Το γνωστό μας «Χόρα» μετονομασθέν σε «Σισμίκ 1» ξαναβγήκε στο Αιγαίο. Η δυναμική αντιμετώπισή του με τον Στόλο μας να βγαίνει «πάση δυνάμει» και να λαμβάνει θέσεις μάχης απέτρεψε τα χειρότερα. Τότε δεν βγήκαν τα πλοία μας να παρακολουθήσουν τις κινήσεις του «Σισμίκ». Έλαβαν θέσεις τέτοιες, από τις οποίες θα έπλητταν καθοριστικά τα τουρκικά πολεμικά αν έβγαιναν. Ταυτοχρόνως πολιτικές και διπλωματικές κινήσεις έδειχναν αποφασιστικότητα για να φθάσουμε μέχρι το τέλος. Για τους Τούρκους η έκβαση ήταν ένα σοκ. «Μαζεύτηκαν» και δεν επέστρεψαν παρά στα Ίμια, όμως με μια άλλη αφορμή και με ένα άλλο σχέδιο. Πλέον οι στόχοι τους ήταν πιο ξεκάθαροι. Δεν μιλούσαν για οριοθετήσεις. Στο λεξιλόγιο των ελληνο-τουρκικών σχέσεων μπήκε η έκφραση «γκρίζες ζώνες». Κάτι που με την ανοχή μας, υπάρχει σήμερα.

Στα ερευνητικά σκάφη -με τα χρόνια προστέθηκαν το «Piri Reis» το «Orus Reis», το «Barbaros» και το Fatih», ως όργανα ανάπτυξης τουρκικής επιρροής την θάλασσα. Στην τελευταία φάση -και σε αντίθεση με ό,τι έγινε το 1987- επιδεικνύουμε ανοχή. Ναι μεν τα πληρώματα του Στόλου οργώνουν τις ελληνικές θάλασσες διασφαλίζοντας την κυριαρχία μας, αλλά η χώρα δεν προβαίνει σε επιδείξεις αποφασιστικότητας που θα αποθαρρύνουν την Τουρκία. Απεναντίας ανεχόμαστε ακόμη και φωνές που συνιστούν τον «κατευνασμό», να πάμε δηλαδή πέρα και από την ανοχή ακόμη. Προφανώς όσοι τα υποστηρίζουν αυτά, δεν έκαναν ποτέ τον κόπο να κοιτάξουν τα διδάγματα που έχουμε αποκομίσει από τον πρόσφατο παρελθόν.

Άλλες φωνές επικαλούνται νομικίστικες λεπτομέρειες για να μας πουν αν κάνουν ή δεν κάνουν οι Τούρκοι έρευνες. Αν αγγίζουν ή όχι τον βυθό για να πούμε ότι παραβιάζουν υφαλοκρηπίδα. Όλα αυτά δίνουν στην Τουρκία λάθος μήνυμα. Ότι την στιγμή που τα πληρώματά μας καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες στο Αιγαίο, κάποιοι στην Αθήνα αναζητούν τρόπους να αιτιολογήσουν την αποφυγή δυναμικών λύσεων. Αυτών δηλαδή των εξελίξεων τις οποίες φοβάται η Τουρκία. Μόνο αποφασιστικότητα δεν δείχνει αυτό.

Αν από την άλλη, κάποιοι νομίζουν ότι ενέργειες όπως η προσφυγή των Ευρωβουλευτών μας στην ΕΕ κατά του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, μπορεί να έχουν απήχηση απατώνται. Την αποφασιστικότητα πρέπει να την δείξει η ελληνική Κυβέρνηση. Ούτε η ΕΕ, ούτε το ΝΑΤΟ θα μας σώσουν.

Εστία


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση