Τα όρια της διαπραγμάτευσης να είναι ξεκάθαρα

Για χρόνια τώρα, ένα βασικό σημείο εσωτερικής αντιπαράθεσης ήταν το δίλημμα «διαπραγμάτευση ή όχι» με την Τουρκία. Οσοι αντιτάσσονται, προβάλλουν ως επιχείρημα ότι οι τουρκικές επεκτατικές διεκδικήσεις είναι τόσο πολλές και παράλογες που οποιοσδήποτε συμβιβασμός θα ισοδυναμούσε με εθνικά βλαπτικές υποχωρήσεις. Επικαλούνται ότι ακόμα και κυβερνήσεις που ήταν διατεθειμένες να κάνουν εκπτώσεις δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνία με την Αγκυρα, επειδή ακριβώς αυτή ζητούσε τόσο πολλά που καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να δώσει.

Το δίλημμα είναι πλαστό, γιατί δεν είναι η διαπραγμάτευση καθαυτή που μπορεί να ζημιώσει τα συμφέροντα μιας χώρας. Στις συνομιλίες με την Τουρκία, σημασία και σε άμεση συνάρτηση με το αποτέλεσμα, θα έχει η διαμόρφωση εθνικής γραμμής με διακομματική συναίνεση για τα όρια που θα θέσουμε και θα τηρήσουμε στις διαπραγματεύσεις, η σταθερότητα στην επιδίωξή τους και εντέλει, η πείρα και ικανότητα εκείνων που θα διαπραγματευθούν. Το ζητούμενο είναι να καθορίσουμε τι μπορούμε να προσφέρουμε αζημίως, που δεν βλάπτει ζωτικά εθνικά συμφέροντα και θα κριθεί επαρκές από την άλλη πλευρά για να υπάρξει σύγκλιση.

Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε στη ΔΕΘ ότι η οριοθέτηση Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί τη «μείζονα διαφορά μας» με την Τουρκία και ότι είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε τις διερευνητικές επαφές από εκεί που σταμάτησαν το 2016. Η δήλωση αυτή χρήζει διευκρινίσεων, ώστε να δίνει πλήρη εικόνα των εξελίξεων στις μέχρι σήμερα διερευνητικές συνομιλίες, των προβλημάτων που ανακύπτουν και κυρίως της θέσης που θα κρατήσουμε.

Στις διερευνητικές, η Ελλάδα είχε θέσει ως προκαταρκτικό θέμα την επέκταση των χωρικών μας υδάτων. Σημειώνουμε ότι δεν είναι θέμα προς διαπραγμάτευση, αφού η επέκταση συνιστά κυριαρχικό δικαίωμα κάθε παράκτιας χώρας. Σύμφωνα μάλιστα με το διεθνές δίκαιο το δικαίωμα αυτό ασκείται μονομερώς. Παρ’ όλα αυτά κατέστη αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατά τη διάρκεια των διερευνητικών με την εξέταση διάφορων σεναρίων επιλεκτικής επέκτασης. Μεταγενέστερα η επέκταση των χωρικών υδάτων αποσυνδέθηκε από την οριοθέτηση με το σκεπτικό ότι αφορά κυριαρχικό δικαίωμα.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, υποστήριξε ότι πέρα από την οριοθέτηση, η κάθε χώρα θα μπορεί να εγείρει όποιο άλλο ζήτημα θέλει. Στις διερευνητικές έθεσε την αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών στο Ανατολικό Αιγαίο και ζητήματα που αφορούν τον εναέριο χώρο. Επίσης, έθεσε και τις «γκρίζες ζώνες» που συνιστούν αμφισβήτηση της εδαφικής μας κυριαρχίας και ως τέτοια δεν χωρά διαπραγμάτευση. Επισημαίνω ότι στη ρητορική της Τουρκίας, οι «γκρίζες ζώνες» έχουν πλέον γίνει «τουρκικά νησιά υπό ελληνική κατοχή». Στον τουρκικό κατάλογο, μάλιστα, συμπεριλαμβάνονται και κατοικημένα νησιά.

Με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να δηλώνει ότι όλα τα εκκρεμή ζητήματα πρέπει να συζητηθούν και ότι πρέπει να καταλήξουμε σε ισότιμες λύσεις σε μία άσκηση δούναι και λαβείν, είναι σαφές ότι οι θέσεις των δύο κρατών είναι αντιδιαμετρικές. Και επειδή η διαπραγμάτευση δεν είναι ανώδυνη άσκηση διαλεκτικής, όταν θα ξεκινήσουν οι διερευνητικές, οι θέσεις και τα όρια διαπραγμάτευσης της Ελλάδας θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα:

• Ποια θα είναι θέση μας για την τουρκική απαίτηση να προχωρήσουν οι διερευνητικές μέσα από μία «συνολική διαδικασία επίλυσης διαφορών» που θα συμπεριλαμβάνει τις μονομερείς διεκδικήσεις της Τουρκίας;

• Θα επαναλάβουμε «συζητήσεις» για την επέκταση των χωρικών υδάτων και μέσα από τις συζητήσεις αυτές θα δεχόμασταν μια επιλεκτική επέκταση, ή θεωρούμε ότι δεν είναι προαπαιτούμενο και ότι η οριοθέτηση θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς την επέκταση;


• Εάν η επέκταση δεν αποτελέσει θέμα συζήτησης, θα διατηρήσουμε τα 6 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, ή θα τα επεκτείνουμε πριν από την οριοθέτηση, μονομερώς, ασχέτως τουρκικών αντιρρήσεων;

• Ποια θα είναι η θέση μας για τις «γκρίζες ζώνες»; Θα δεχόμασταν συμφωνία που δεν θα αποτύπωνε με σαφήνεια την ελληνική κυριαρχία σε ελληνικά νησιά, νησίδες και βραχονησίδες; Τι θα απαντήσουμε εάν η Τουρκία υποστηρίξει την από κοινού παραπομπή αυτού του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο;

• Ποια θα είναι η θέση μας στην απαίτηση να συζητηθεί το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης σε μερικά ή και σε όλα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου;

• Η οριοθέτηση θα αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο;

Οταν μια κυβέρνηση χειρίζεται θέματα εθνικής σημασίας κρίσιμη προϋπόθεση για την επιτυχία, είναι η ειλικρινής ενημέρωση της κοινής γνώμης που έχει δικαίωμα να γνωρίζει πού οδηγούνται τα πράγματα. Οταν μια κυβέρνηση καταφεύγει στη μυστική διπλωματία, ή όταν η ενημέρωση είναι ελλιπής, ποιος θα αδικήσει τον πολίτη αν καταφύγει στις φήμες και τις εικασίες και σε τελική ανάλυση στην άρνηση; Αναμφίβολα υπάρχουν όρια στη δημοσιοποίηση χειρισμών τακτικού χαρακτήρα. Αλλο, όμως, τακτική και άλλο στρατηγική. Οταν η στρατηγική είναι κρυφή, λειτουργεί ως τροχοπέδη στην κατανόησή της από την κοινή γνώμη και κατ’ επέκταση ως τροχοπέδη στο επίπεδο της πολιτικής αποδοχής της. Με τη νέα φάση των διερευνητικών να ξεκινά είναι καίριας σημασίας η κυβέρνηση να διατυπώσει με σαφήνεια τις κόκκινες γραμμές και να δώσει καθαρή και πλήρη εικόνα των στόχων και των θέσεων στα κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται.

Τέλος, να επισημάνω ότι ο διαπραγματευτής δεν έχει πειστική φωνή όταν η χώρα του δεν έχει στρατιωτική ισχύ. Ενα κράτος διαθέτει όση ανεξαρτησία και όσα δικαιώματα μπορεί αποτελεσματικά να υπερασπίσει. Η διπλωματία διαχειρίζεται την ισχύ και κανένα μέσο αντιδράσεως δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όσο η υψηλή στάθμη αμυντικής ετοιμότητας. Στην αδυναμία πειστικής αποτροπής τοποθετώ τον κίνδυνο για τα εθνικά μας συμφέροντα και όχι στην αναζήτηση, με διαπραγματεύσεις, ειρηνικής λύσης στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Η πίεση ασκείται εκεί όπου υπάρχει πρόσφορο έδαφος. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν την προτροπή του Κωνσταντίνου Καραμανλή: «Και να θέλουν να με πιέσουν δεν πιέζομαι».

Κωνσταντίνος Μπίτσιος
Πρέσβης ε.τ.
Καθημερινή



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση