Ο μεγαλοϊδεατισμός του Ερντογάν

Με το βλέμμα στο 2023 και την συμπλήρωση των 100 ετών από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους κινείται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρακινούμενος από τον μεγαλοϊδεατισμό του, που του υπαγορεύει να γράψει το όνομα του με "χρυσά" γράμματα στην ιστορία της χώρας του, ΄διπλα ή ακόμη και πιό ψηλά από αυτό του Κεμάλ Ατατούρκ.

Ξεκινώντας από την μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί και φτάνοντας μέχρι τις παράνομες δραστηριότητες του "Oruc Reis", ο Ερντογάν προσπαθεί σκληρά να επιβάλει μια ιστορία όπου οι Τούρκοι θα θεωρούνται ως οι ηγέτες του Ισλάμ.

Ο τούρκος πρόεδρος, όπως τονίζουν αναλυτές, από την άνοδο του στην εξουσία έχει εμμονή με την παγκόσμια εικόνα του, η οποία τον παροτρύνει στο να αναδημιουργήσει μια ισλαμική αυτοκρατορία. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί αποτελεί μέρος αυτού του ονείρου του Ερντογάν για "αυτοκρατορική κυριαρχία", στο όνομα του Ισλάμ. Ωστόσο, αυτή η αντίληψη είναι σε απόλυτη συνάρτηση με την εκτός συνόρων στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας, ξεκινώντας από τη βόρεια Συρία και το βόρειο Ιράκ και καταλήγοντας στη Λιβύη, το Κατάρ, ακόμη και στη Σομαλία. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι συνεχόμενες προκλήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο της "Γαλάζιας Πατρίδας".

Όλα, παράμετροι ενός ευρύτερου σχεδίου του Ερντογάν να παραδώσει στους τούρκους το 2023 μία Τουρκία μέσα στις 10 πιο ισχυρές οικονομίες του κόσμου, με ΑΕΠ ύψους 2 τρισ. δολαρίων (από 750 δισ. σήμερα), εξαγωγές 500 δισ. και κατά κεφαλήν εισόδημα 25.000 δολαρίων (από 9.500 το 2016). Ωστόσο, η σημερινή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας τον διαψεύδει και τα χρονικά περιθώρια στενεύουν.


Η μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς και ο συμβολικός "θρίαμβος" του Ερντογάν

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί συνιστά τον μεγαλύτερο συμβολικό "θρίαμβο", ως προς τον τρόπο που ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται το κράτος. Ο Ερντογάν θέλει να θάψει μια και καλή το κοσμικό σύστημα του ιδρυτή της Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, και να στηρίξει την περαιτέρω ''επαναϊσλαμοποίηση'' της χώρας. Υπάρχει καλύτερος τρόπος από το να μετατρέψει και πάλι σε τζαμί την Αγία Σοφία, την οποία ο Ατατούρκ είχε κάνει το 1934 μουσείο;

Παράλληλα η πράξη αυτή θυμίζει την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς, τους οποίους θέλει να μιμηθεί στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Τρόπον τινά "Make Turkey Great Again", παρότι οι υφιστάμενες συνθήκες στην Εγγύς Ανατολή δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο.

Ο Ερντογάν, νοσταλγός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιδιώκει σήμερα να συσπειρώσει την συντηρητική του βάση με φόντο την οικονομική κρίση που έχει προκαλέσει η πανδημία του νέου κορονοϊού και το δύσκολο περιφερειακό πλαίσιο, είχε ταχθεί πολλές φορές υπέρ της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Η μετατροπή της, ικανοποιεί την κομματική του βάση --ισλαμοσυντηρητικούς-- και τους Τούρκους εθνικιστές. Ωστόσο, οι επικριτές του επισημαίνουν ότι χρησιμοποιεί το θέμα για να αποσπάσει την προσοχή από την οικονομική κρίση που έχει επιδεινωθεί από την πανδημία της Covid-19.

Το "Oruc Reis" και το τουρκικό όνειρο της "Γαλάζιας Πατρίδας"

Το "Oruc Reis", συνοδευόμενο από τουρκικά πολεμικά πλοία, μπήκε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα στις 10 Αυγούστου, σηματοδοτώντας μια περαιτέρω κλιμάκωση στη θαλάσσια διαμάχη μεταξύ της Τουρκίας και ενός μπλοκ που περιλαμβάνει κυρίως την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Γαλλία.

Πάντως, η Άγκυρα εμφανίζεται ολοένα και πιο απομονωμένη σήμερα, εν μέσω μάλιστα και ειδήσεων που "αλλάζουν το παιχνίδι" στην περιοχή, όπως ότι ο περιφερειακός εχθρός της Τουρκίας, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), είναι στον δρόμο για τη δημιουργία διπλωματικών δεσμών με το Ισραήλ και ότι ο σύμμαχος της στο ΝΑΤΟ, η Γαλλία, ανέπτυξε πολεμικά πλοία στην Ανατολική Μεσόγειο προς υποστήριξη της Ελλάδας.

Από την πλευρά του, το Ισραήλ είχε ήδη ξεκαθαρίσει τη θέση του όταν η Τουρκία απέστειλε το "Oruc Reis". "Το Ισραήλ παρακολουθεί στενά καθώς αυξάνεται η ένταση στην ανατολική Μεσόγειο. Το Ισραήλ εκφράζει την πλήρη υποστήριξή του και την αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα ", ανέφερε δήλωση του Ισραηλινού Υπουργείου Εξωτερικών

Στο μεταξύ, καλά πληροφορημένες ισραηλινές πηγές που μίλησαν στο Al-Monitor με την προϋπόθεση της ανωνυμίας, ανέφεραν ότι οι "παγωμένες" σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία είναι απίθανο να ξεπαγώσουν για όσο διάστημα ο Ερντογάν παραμένει στην εξουσία. Ωστόσο, το 2017, οι δύο χώρες ήταν σε σοβαρές συνομιλίες για την κατασκευή ενός αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου του Ισραήλ μέσω της ανατολικής Μεσογείου στην Τουρκία και τελικά στην Ευρώπη. Το έργο πάντως κατέρρευσε αφού ο Ερντογάν αποφάσισε, για ακόμη άγνωστους λόγους, να "τραβήξει την πρίζα".

Η ολοένα και πιο εμμονική και αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο απορρέει από το μακροχρόνιο επιχείρημά της ότι, ως χώρα με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή της Μεσογείου, πρέπει να ζητηθεί η γνώμη της ή να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συμφωνία σχετικά με την εκμετάλλευση του πλούτου του φυσικού αερίου.

Η "Γαλάζια πατρίδα" του Ερντογάν, αφορά τις θαλάσσιες ζώνες που παράνομα διεκδικεί ως τουρκικές η Άγκυρα σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο και Εύξεινο Πόντο. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση συνολικά 462.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο πλαίσιο της οποίας παρουσιάζεται ως τουρκικό το μισό Αιγαίο αλλά και ως τουρκική ολόκληρη η θαλάσσια περιοχή νοτίως της Ρόδου, της Καρπάθου έως και της ανατολικής Κρήτης. Για το Καστελόριζο ούτε λόγος.

Πάντως να σημειωθεί πως οι ναυτικοί ισχυρισμοί της Τουρκίας περί "Γαλάζιας Πατρίδας" προηγούνται του Ερντογάν, ο οποίος κυβερνά την Τουρκία από το 2002. Αλλά η επιθυμία του τούρκου προέδρου να παραμείνει στην εξουσία μπορεί να είναι αυτή που οδηγεί στην αυξανόμενη όρεξη της Άγκυρας για στρατιωτική εμπλοκή.

Το τούρκικο παζάρι

Ο Μαρκ Πιερίνι, πρώην πρέσβης της ΕΕ στην Τουρκία και τη Λιβύη και επισκέπτης μελετητής στο Carnegie Europe, έχει αναφέρει στο Al-Monitor ότι ο "ευρωπαϊκός τρόπος είναι να διορθώνουμε προβλήματα μέσω διαπραγματεύσεων", αλλά ο τρόπος του Ερντογάν είναι να υπαγορεύει τους όρους και όταν οι ενέργειες της Τουρκίας δεν εμπίπτουν στους υφιστάμενους νόμους και όρια, ο τούρκος πρόεδρος "εφεύρει καινούριους".

"Δεν πρόκειται ποτέ να λειτουργήσει", προέβλεψε. Ο Πιερίνι αναφερόταν συγκεκριμένα στη Λιβύη, όπου η Τουρκία παρενέβη στρατιωτικά εκ μέρους της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) εναντίον του Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τη Ρωσία, τα ΗΑΕ και σε μικρότερο βαθμό από τη Γαλλία.

Στην πραγματικότητα, μέχρι στιγμής η Τουρκία έχει αποκομίσει εν μέρει τα μερίσματα, επειδή μέχρι πρόσφατα κανείς δεν την είχε εμποδίσει, όπως τονίζουν αναλυτές. Η στρατιωτική υποστήριξη της Τουρκίας, η οποία είδε τον Χαφτάρ να διακόπτει την εκστρατεία του για την κατάληψη της Τρίπολης και να υποχωρεί, δεν ήταν δωρεάν. Το GNA του Σάρατζ υπέγραψε ναυτική συμφωνία με την Άγκυρα τον Δεκέμβριο, δημιουργώντας μια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) από τη νότια ακτή της Τουρκίας μέχρι τη βορειοανατολική ακτή της Λιβύης. Η Ελλάδα χαρακτήρισε τη συμφωνία παράνομη, απέλασε τον πρεσβευτή και έκτοτε επιδιώκει να συγκεντρώσει περιφερειακή υποστήριξη για τη στάση της, με αποκορύφωμα τη σύναψη συμφωνίας με την Αίγυπτο και τον καθορισμό της ΑΟΖ.

Η Λιβύη είναι επίσης η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας. Η Γαλλία αποσύρθηκε από την Επιχείρηση Sea Guardian του ΝΑΤΟ για να επιβάλει εμπάργκο όπλων στα πολεμικά κόμματα της Λιβύης, αφού κατηγόρησε τα τουρκικά πολεμικά πλοία ότι στοχεύουν το δικό της πλοίο, γεγονός που οδήγησε σε σκληρές ανακοινώσεις Παρίσι και Άγκυρα.

Μάλιστα, ο πρόεδρος Μακρόν, είχε για το θέμα τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ντόναλτν Τραμπ, ενώ στις 20 Αυγούστου θα συζητήσει την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο με την γερμανίδα Καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ.

TheToc


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση