H «Ανατολική Εταιρική Σχέση» της ΕΕ με τους Κεντροευρωπαίους μπροστά!

Της Ευγενίας Παστήρα

Ένα μέρος του κόσμου όπου οι ευρωπαϊκές αρχές και τα οφέλη δεν ξεπερνιούνται είναι στην Ανατολική Ευρώπη. Το συμφέρον της Ευρώπης είναι να μετασχηματίσει την Ανατολική περιοχή σε μια ζώνη όπου θα αποκτήσει πλούτο και δημοκρατία και θα δώσει στα κράτη μέλη της ΕΕ την ευκαιρία να κάνουν εμπόριο, να ευημερήσουν περισσότερο και να μειώσουν τις πιθανότητες σύγκρουσης στο ελάχιστο και ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να διασφαλίσει τα συμφέροντά της στη διανομή των αξιών της - δημοκρατία και οικονομία της αγοράς - προς ανατολάς.

Η Ευρώπη προσπαθεί να επεκτείνει το θέμα αυτό με την οικοδόμηση και ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών δεσμών, τη δημιουργία νέων εμπορικών ευκαιριών και την προσαρμογή στις πολιτικές μεταρρυθμίσεις, όπου θα ενθαρρυνθούν οι αλλαγές στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που ανήκουν στην Ανατολική Εταιρική Σχέση και περιλαμβάνουν την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία, το Αζερμπαϊτζάν , την Αρμενία , και η Γεωργία.Οι σχέσεις ορισμένων από αυτά τα κράτη με την Ευρώπη, εάν η Ανατολική Εταιρική Σχέση είναι εξίσου σημαντική για όλες τις χώρες της Κεντρικής Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και γιατί οι χώρες αυτές πρέπει να είναι ηγέτες, θα συζητηθούν παρακάτω (Kobzova , 2012).

Η σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τους ανατολικούς της γείτονες δημιουργήθηκε με σκοπό την οικοδόμηση μιας εταιρικής σχέσης που δεν θα προσφέρει αυτόματα την πιθανότητα συμμετοχής στις πρώην σοβιετικές περιφέρειες εκτός από τα κράτη της Βαλτικής. Για να επιτευχθεί αυτό, η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ) δημιουργήθηκε για να συμπεριλάβει μια ευρύτερη ποικιλία χωρών, η οποία υποστηρίχθηκε περαιτέρω από τη δημιουργικότητα της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης για την αναγέννηση της οικοδόμησης εταιρικών σχέσεων στην ανατολή.


Ωστόσο, η Ανατολική Εταιρική Σχέση, η οποία ήταν περισσότερο διακριτική και προσαρμόσιμη, ανέλαβε τους αρχικούς εννοιολογικούς περιορισμούς της Πολιτικής Γειτονίας, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα τον ασαφή χαρακτήρα της εταιρικής σχέσης, αλλά από την άλλη οι πρακτικοί περιορισμοί μπορούν να δείξουν όχι μόνο την έλλειψη ορθολογισμού και την οργάνωση της πολιτικής, αλλά και τη χαμηλή προβολή της και την ευγνωμοσύνη του σε όλη τη χώρα.

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας ξεκίνησε για πρώτη φορά το 2004 ως απάντηση στην ανατολική επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η ασύγκριτη γεωγραφική και πολιτική διεύρυνση προς το πρώην σοσιαλιστικό μπλοκ έκανε την πολιτική να αντιμετωπίσει δύο κρίσιμα στρατηγικά θέματα για να αποφευχθεί η δημιουργία νέων διαχωριστικών γραμμών στην Ευρώπη και να προωθηθεί η σταθερότητα και η ευημερία στα νέα σύνορα της Ένωσης (Korosteleva , 2012).

Χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης φαίνεται να έχουν τώρα τον κύριο ρόλο να επηρεάσουν την πολιτική της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, γι'αυτό άρχισαν να είναι ηγέτες αυτής της πολιτικής για συγκεκριμένους λόγους. Πρώτον, οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και οι γειτονικές της χώρες έχουν την εμπειρία των δεινών που συνδέονται με το κομμουνιστικό παρελθόν, κατά συνέπεια κατανοούν καλύτερα τις προσδοκίες, τους κανόνες και τις επιθυμίες των εταίρων της ΑΕΣ και καθώς ανήκουν στην ΕΕ εδώ και 10 χρόνια , οι ανατολικές χώρες κατορθώνουν να προσαρμόσουν τους κανόνες της ΕΕ στις περιφέρειές τους.

Ως αποτέλεσμα, δόθηκε πολύτιμη εμπειρία και αναγκαία γνώση στους ανατολικούς γείτονες, αλλά μια απαραίτητη πολιτική σκέψη σε όλες τις ΧΚΑΕ είχε τις ρίζες της κυρίως στην Πολωνία, η οποία διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής της Ανατολικής Ασίας . Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η ανατολική πολιτική αντιμετωπίστηκε με συνολική επίπτωση στις παρούσες εξελίξεις στον κόσμο και στη Δυτική Ευρώπη (Konopacki , 2014).

Η συνεργασία της Ανατολής και της Ευρώπης ήταν πάντα αλλοτριωμένη και δύσκολη, καθώς τα διάφορα κράτη μέλη έστειλαν ανόμοια μηνύματα και αναμενόμενες διαφορετικές προοπτικές στις χώρες εταίρους. Για παράδειγμα, οι σχέσεις με τη Ρωσία ήταν ένας παράγοντας, επειδή η εμπορία μεταξύ ορισμένων μελών της ΕΕ ήταν δύσκολη και μερικές φορές αδύνατη.

Ως εκ τούτου, θα δημιουργηθούν μεγαλύτερα προβλήματα ανασφάλειας στα ανατολικά σύνορα με κάθε πρόταση διεύρυνσης της ΕΕ και αυτό θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος. Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι και κυβερνήσεις είναι πρόθυμοι να δώσουν προτεραιότητα στις επιθυμίες των χωρών εταίρων και να συνεργαστούν μαζί τους. Η ρητορική της μαλακής εξουσίας της ΑΕΣ ήταν ίσως μια ακόμη χαμηλότερη κοινή εκπροσώπηση στην περίπτωση της έμπνευσης, αλλά η ευθύνη της ΕΕ και ο αδικαιολόγητος ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών δεν ήταν πραγματικός.

Παρόλα αυτά, δεδομένου ότι παρέχει άλλη δύναμη σημαντική επιρροή στην πολιτική της ΕΕ έναντι των γειτόνων της , εξακολουθεί να αποτελεί μέρος του προβλήματος, δεδομένου ότι αυτές οι αξίες δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές από την ΕΕ, είτε είναι σωστή είτε όχι , δεν είναι απολύτως άσχετη. Η ΑΕΣ , με κάποιο τρόπο, παρουσιάζεται ως ανεπαρκής λανθασμένη στρατηγική εξαιτίας της βλάβης λόγω της ασάφειας και της ευαισθησίας της (Nielsenetal., 2014).

Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι συμφωνίες σύνδεσης της ΕΕ και των βαθιών και συνολικών ελευθέρων συναλλαγών (AA/DCFTA), με την Γεωργία, την Ουκρανία, καθώς και με τη Δημοκρατία της Μολδαβίας ολοκληρώθηκε υπό την Ελληνικά Προεδρία του Συμβουλίου στις 27/06/2014. Οι συμφωνίες των προαναφερθέντων κρατών με την ΕΕ επικυρώθηκαν από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 19/11/2015.

Η προσέγγιση της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και της ΕΕ με τους έξι εταίρους, υποστηρίζεται από την Ελλάδα, με βάση την αρχή της διαφοροποίησης. Επίσης, η Ελλάδα, μετά την ίδρυση της ΑΕΣ, συνέβαλε καθοριστικά στον καθορισμό λεπτομερών στόχων, και πιο συγκεκριμένα σε οτιδήποτε αφορά την κινητικότητα των πολιτών ή την ενέργεια, καθώς η ισορροπημένη ανάπτυξη της νότιας και ανατολικής διάστασης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, υποστηρίζεται από την Ελλάδα. Από την πλευρά της η Ελλάδα, επισημαίνει τα ακόλουθα στοιχεία για κάθε εταίρο.

Αρχικά, στην περίπτωση της Ουκρανίας, η οποία βρίσκεται στην ανάγκη από πολύπλευρη στήριξη (πολιτική, οικονομική, τεχνική και ανθρωπιστική) από την ΕΕ, η Ελλάδα υποστηρίζει την πολιτική της ΕΕ, εφόσον οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας διέπονται από το ΑΑ/DCFTA, καθώς μεγάλο ρόλο παίζουν η Γαλλία και η Γερμανία. Από την πλευρά της Μολδαβίας, η οποία βρίσκεται ακόμη σε μια εύθραυστη πολιτική κατάσταση, αντιμετωπίζει δυσκολίες στην υλοποίηση του μεταρρυθμιστικού της σχεδίου, καθώς και στην εδραίωση των κυρίαρχων επιλογών της υπέρ της ΕΕ. Σε αυτή την περίπτωση, η Ελλάδα υποστηρίζει την αποτελεσματική εφαρμογή της ΑΑ.

Από την άλλη, η Γεωργία έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη πρόοδο στην ευρωπαϊκή της προσέγγιση, κι επίσης είναι σε μια σχετικά σταθερή πολιτική κατάσταση, ενώ έχει μια φιλοευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Στις αρχές Μαρτίου 2017 εγκρίθηκε ο κανονισμός για την απελευθέρωση των VISA όπου Ελλάδα υποστήριξε την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, προάγοντας ταυτόχρονα την παράλληλη διμερή πολιτική συνεργασία.

Στη συνέχεια, από την πλευρά της Αρμενίας, η οποία έχει ως υποστηρίκτρια την Ελλάδα, υπέγραψε στην τελευταία σύνοδο κορυφής, νέα συμφωνία DCFTA, καθώς και συμφωνίες για τη δημιουργία ενός κοινού εναέριου χώρου μεταφορών μεταξύ των δύο πλευρών και για την επέκταση των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών στην περιοχή της ΑΕΣ. Επιπρόσθετα, το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο κατέχει το στρατηγικό ρόλο του προμηθευτή ενέργειας της ΕΕ, βρίσκει την συμβολή της Ελλάδας ως καίριας σημασίας, από την άποψη αυτή. Τέλος, η Λευκορωσία και η ΕΕ πραγματοποιούν μικρά, σταδιακά βήματα, τα οποία υποστηρίζονται από την Ελλάδα, ενώ και οι δύο πλευρές γνωρίζουν τα όρια αυτής της πολιτικής.

Για να συνοψίσουμε, η εξωτερική πολιτική της Πολωνίας έχει προτεραιότητα από την ανατολική γειτονιά της πολιτικής και με τη συνεργασία με την Ένωση της Μεσογείου, νέες ευκαιρίες και πιθανότητες θα ευημερήσουν προς την Ανατολή. Η απειλή της Ένωσης της Μεσογείου μεταβλήθηκε σύντομα από ένα σχέδιο το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για να δοθεί έμφαση στην ανατολική διάσταση της ΕΠΓ, αλλά τα οφέλη αυτής της διάστασης δεν εκτιμώνται ακόμη. Οι δυτικοί εταίροι και οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θεωρούν δεδομένη την κεντροευρωπαϊκή συνεργασία σε επαρχιακά ζητήματα, αλλά τα ενδιαφέροντα για την πολιτική γραμματοσειρά συχνά διαφέρουν, ειδικά στην περίπτωση της ΑΕΣσε σχέση με τη Ένωση της Μεσογείου.

Η ΕΑΠ θεωρείται κοινός στόχος, αλλά οι μεροληψίες του διαφέρουν από την ουσία. Παρόλα αυτά, οι πρωτογενείς θεσμοί στην θεσμοθέτηση της ΑΕΣ ποικίλλουν μεταξύ των κρατών της ΚΑΕ καταλήγοντας στο να συνειδητοποιήσουν ότι το περίγραμμα πρέπει να είναι πολύ πιο ευέλικτο από ό, τι στην περίπτωση της Ένωση της Μεσογείου. Αυτό συμβαίνει επειδή η Ανατολική Εταιρική Σχέση όχι μόνο σκοπεύει να οργανώσει εταίρους για την ένταξη μακροπρόθεσμα αλλά και να αναπτύξει την περιφερειακή συνεργασία , εφόσον οι εταίροι είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να ενταχθούν σε αυτούς τους όρους της πολιτικής (Cianciara , 2009).

Βιβλιογραφία:
Cianciara , Α. (2009). Η Ένωση για τη Μεσόγειο και η Ανατολική Εταιρική Σχέση: Προοπτικές από την Πολωνία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Ουγγαρία. Έκθεση του Ινστιτούτου Δημόσιων Υποθέσεων της Πολωνίας, σελ.1-45. (Μελετήθηκε στα Αγγλικά)
Kobzova , J. 2012, "Μπορεί η εργασία της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης;", EuropeanView, vol. 11, 2, σελ. 209-214. (Μελετήθηκε στα Αγγλικά)
Konopacki , S. (2014). Ο ρόλος των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στην πολιτική της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης της ΕΕ. UniversityofLodz, (Χαρτί προετοιμασμένοι για το ISPA 23 ου Συνεδρίου της Πολιτικής Επιστήμης: Προκλήσεις της Σύγχρονης Διακυβέρνησης στο Μόντρεαλ, Ιούλιος 19 - 24, 2014), pp.1-13. (Μελετήθηκε στα Αγγλικά)
Korosteleva , EA 2013, Ανατολική εταιρική σχέση: μια νέα ευκαιρία για τους γείτονες; Routledge, Λονδίνο. (ΜελετήθηκεσταΑγγλικά)
KristianL. Nielsen, Maili Vilson (2014). Η Ανατολική Εταιρική Σχέση: Στρατηγική μαλακής ενέργειας ή αποτυχία πολιτικής; Ευρωπαϊκή αναθεώρηση εξωτερικών υποθέσεων. 19. 243-262. (Μελετήθηκε στα Αγγλικά)

* Η κ. Ευγενία Παστήρα είναι φοιτήτρια, στο τέταρτο και τελευταίο έτος των σπουδών της, στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Κεντρικών και Ανατολικών Ευρωπαϊκών Σπουδών.
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση