Με ή χωρίς Ερντογάν ξεχάστε την Τουρκία

Γράφει ο Βαγγέλης Γεωργίου

Ευχολόγια, αισιοδοξία αλλά και μια φωνή απαισιοδοξίας αναβλύζουν από πρόσφατη πλην σημαντική παρέμβαση ξένων αναλυτών σχετικά με τις εξελίξεις στην Τουρκία και ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ειδικοί τοποθετήθηκαν μέσω δημοσίευσης του ισραηλινού Κέντρου Στρατηγών Μελετών Begin-Sadat (BESA) για το γεωπολιτικό μέτωπο που έχει δημιουργήσει η τριμερής συνεργασία Ελλάδα-Ισραήλ-Κύπρος. Αν και μεταξύ των σχολιαστών ήταν και Έλληνες, ωστόσο εδώ θα αναδείξουμε τι λένε αφενός οι Αμερικανοί Michael Rubin και David L. Phillips, αφετέρου οι Ισραηλινοί Benjamin Weinthal και Seth J. Frantzman.

Στις απόψεις των τριών εκ των τεσσάρων ειδικών κυριαρχεί φυσικά ο τομέας της ενέργειας και της ασφάλειας, ενώ γίνεται μια επίμονη αναφορά στη δημοκρατία. Η αντι-τουρκική και ακόμα και αντι-ισλαμική ρητορική των αναλυτών δεν παραλείπει να επιστρατεύει τις δημοκρατικές αξίες προκειμένου να προωθηθούν τα ευρύτερα γεωπολιτικά σχέδια τόσο του Ισραήλ όσον και των ΗΠΑ με τα οποία συνδέονται Ελλάδα και Κύπρος. Ας πούμε ότι είναι ίσως το λιγότερο πειστικό επιχείρημα.

Ωστόσο, η αποτύπωση του νέου γεωπολιτικού προσανατολισμού της Άγκυρας και οι σημαντικοί κίνδυνοι που αντιπροσωπεύει για την ασφάλεια Ελλάδος-Ισραήλ-Κύπρου είναι διάχυτη και πιο κοντά στην πραγματικότητα. Όπως θα δούμε παρακάτω, υπάρχει και η μοναδική παραφωνία σε αυτό το κλίμα αντι-τουρκισμού και αισιοδοξίας από τον συντάκτη της Jerusalem Post και διευθυντή του MECRA Seth J. Frantzman. Ο ίδιος, προς το παρόν βλέπει μόνο "λόγια" από πλευράς των "συμμάχων" και της ΕΕ τη στιγμή που ο Ερντογάν έχει κάνει μετρήσιμα βήματα.


Ξεχάστε την Τουρκία

Ξεκινάμε ίσως από τον πλέον μισητό σχολιαστή για την Άγκυρα, τον Michael Rubin. Ο Rubin είναι σήμερα στέλεχος της αμερικανικής συντηρητικής δεξαμενής σκέψης American Enterprise Institute. Έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με την Άγκυρα, καθώς η κυβέρνηση Ερντογάν τον είχε επικηρύξει με 800.000 δολάρια για τον υποτιθέμενο ρόλο του στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Εύλογα, ο Rubin είναι ίσως ο πιο καυστικός απέναντι στον Ερντογάν αλλά και την ίδια την Τουρκία, πλέον.

Ξεκαθαρίζει στην παρέμβασή του ότι η Δύση πρέπει να αποχαιρετήσει την Τουρκία συνολικά, όχι μόνο υπό την Τουρκία του Ερντογάν.

«Είναι ευσεβής πόθος να πιστεύουμε ότι η Τουρκία μπορεί να επιστρέψει στο status quo ante ακόμα και αν παραμεριστεί από την εξουσία ή αν πεθάνει ο Ερντογάν... Η τριμερής εταιρική σχέση μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου θα αποτελέσει το θεμέλιο της ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου για το υπόλοιπο του 21ου αιώνα. Τις σχέσεις των κρατών αυτών θα ενισχύσουν όχι μόνο η συνεργασία για το φυσικό αέριο, αλλά και τα κοινά συμφέροντα σε επίπεδο δημοκρατίας.
»Θα είναι επίσης μια σχέση αναγκαιότητας. Η Συρία θα παραμείνει ασταθής για τα επόμενα χρόνια, ενώ ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν πέτυχε τον στόχο του να μετατρέψει την Τουρκία από μια προσανατολισμένη προς τη Δύση δημοκρατία σε ένα αντιδυτικό, ρεβιζιονιστικό, παρανοϊκό καθεστώς. Είναι ευσεβής πόθος να πιστεύουμε ότι η Τουρκία μπορεί να επιστρέψει στο status quo ante ακόμα και αν παραμεριστεί από την εξουσία ή αν πεθάνει ο Ερντογάν. Δεν έχει μόνο καθυποτάξει μια γενιά μαθητών, αλλά έχει αναμορφώσει τον τουρκικό στρατό από την κορυφή της ιεραρχίας προς τα κάτω. Με απλά λόγια, ο σημερινός τουρκικός στρατός είναι τόσο αφοσιωμένος στην εξάπλωση του ισλαμισμού όσο είναι και ο πακιστανικός.
»Ο Ερντογάν οδηγεί την Τουρκία σε ένα οικονομικό γκρεμό. Όχι μόνο ελπίζει ότι η πολυετής κατοχή της βόρειας Κύπρου στην Τουρκία θα καταβάλει τελικά μερίσματα με την ανακάλυψη φυσικού αερίου στην περιοχή, αλλά ελπίζει ότι θα μπορέσει να διακόψει οποιαδήποτε περιφερειακή παραγωγή που θα υπονόμευε τη σημασία της Τουρκίας ως χώρας διέλευσης. Ο Ερντογάν επιθυμεί σύγκρουση προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή των Τούρκων και να τους συσπειρώσει γύρω από τη σημαία. Όλες αυτές οι δυναμικές κρατάνε ζωντανή την απειλή μιας σύγκρουσης ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τον άξονα της δημοκρατίας που δημιούργησε ο EastMed»

Ιντσιρλίκ οι Τούρκοι, Σούδα εμείς

Ο David L. Phillips είναι σήμερα σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και διευθυντής του Προγράμματος Οικοδόμηση της Ειρήνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Ο Phillips είναι μάλλον πιο περιγραφικός της κατάστασης, απ' ότι ο Rubin. Διαβλέπει ότι η Τουρκία στέλνοντας τα πολεμικά της στην κυπριακή ΑΟΖ διακινδυνεύει βίαιες συγκρούσεις στην Ανατολική Μεσόγειο ενώ θεωρεί ότι παίζει καταλυτικό ρόλο στην αμυντική συμμαχία Ελλάδος-Ισραήλ-Κύπρου το γεγονός ότι και οι τρεις χώρες έχουν δημοκρατικό πολίτευμα.

«Η οικονομική και αμυντική συνεργασία επεκτείνεται μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου. Οι χώρες υπέγραψαν κοινή δήλωση κατά την έκτη τριμερή σύνοδο κορυφής για τον EastMed στις 21 Μαρτίου 2019, συμφωνώντας να αυξήσουν την περιφερειακή συνεργασία, να υποστηρίξουν την ενεργειακή τους ανεξαρτησία και ασφάλεια και να αμυνθούν κόντρα στην αποσταθεροποίηση στην περιοχή.
»Οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι εξαιρετικά σημαντικές, συμβάλλοντας στην περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση. Η ExxonMobil ανακοίνωσε πρόσφατα το τρίτο μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου παγκοσμίως στην Κύπρο. Ήδη γίνονται σχέδια για την ανάπτυξη των οικοπέδων φυσικού αερίου στις ΑΟΖ του Ισραήλ και της Κύπρου, καθώς και για ένα δίκτυο νέων υποβρύχιων αγωγών.
»Η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας περιλαμβάνει την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τη μη διάδοση όπλων, την έρευνα και διάσωση και την ασφάλεια στη θάλασσα. Η ναυτική βάση της Σούδας στην Ελλάδα και οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο είναι κόμβοι συνεργασίας. Αποτελούν μια εναλλακτική λύση στη βάση Ιντσιρλίκ στην Τουρκία.
»Η Τουρκία γίνεται ολοένα και πιο εχθρική, αντιδημοκρατική και αναξιόπιστη ως σύμμαχος. Η Τουρκία πήρε τους S-400 σε αντίθεση με τις αμερικανικές εκκλήσεις και τις διαδικασίες του ΝΑΤΟ. Η αποστολή τουρκικών πολεμικών στην ΑΟΖ διακινδυνεύει βίαιες συγκρούσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι χώρες δημοκρατικές με κοινές αξίες που ενισχύουν την πρακτική συνεργασία».

Η "χρησιμότητα" του Ερντογάν

Ο Benjamin Weinthal είναι ανταποκριτής της Jerusalem Post και επιστημονικός συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης Foundation for Defense of Democracies. Χρησιμοποιεί και ο ίδιος το επιχείρημα της δημοκρατίας ενώ θίγει και τον παράγοντα Πούτιν, υιοθετώντας μια αντιρωσική νότα στην σύντομη ανάλυσή του.

«Η τρόικα Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου, μέσω της συνεργασίας τους για την προώθηση των κοινών συμφερόντων τους, μπορεί να έχει τεράστια συμβολή στην περιφερειακή ασφάλεια. Ένδειξη αυτού είναι η επίσκεψη του Αμερικανού βουλευτή και προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων Eliot Engel στην Κύπρο, στα τέλη Μαΐου 2019.
»Μετά από συνάντηση με τον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, ο Eliot Engel είπε: "Είμαι ενθουσιασμένος με την προοπτική του συμμάχου μας Ισραήλ να συνεργαστεί με την Κύπρο. Νομίζω ότι έχουμε μια ευκαιρία για ειρήνη και συνεργασία όπως ποτέ πριν". Ο Eliot Engel επιδιώκει, από την πλευρά των ΗΠΑ, να περιορίσει τις ενέργειες του Πούτιν στην Ανατολική Μεσόγειο. Η γεωπολιτική στρατηγική της Μόσχας ήταν να ευθυγραμμιστεί με το καθεστώς της Συρίας και του Ιράν αντίστοιχα και να ενισχύσει τους δεσμούς με την Τουρκία μέσω πώληση οπλικών συστημάτων.
»Όλα αυτά εξηγούν γιατί υπάρχει μια φυσική και πιεστική ανάγκη για την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Κύπρο να δημιουργήσουν μια στενή και ισχυρή συμμαχία. Ο Eliot Engel σαφώς πήδηξε στο μέλλον όταν είπε ότι θέλει να προωθήσει τις σχέσεις με χώρες που ευνοούν τη φιλελεύθερη, δημοκρατική δυτική τάξη. Πρόσθεσε ότι η ρωσική κυβέρνηση ασχολείται με "κακόβουλες μηχανορραφίες".
»Η πώληση των ρωσικών συστημάτων αντιαεροπορικών πυραύλων S-400 στον ισλαμιστή πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν χρησιμεύει ώστε να ενισχυθεί περισσότερο η ανάγκη για τη δημιουργία δεσμών άμυνας μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου. Το ισλαμικό πολιτικό σύστημα της Τουρκίας αποτελεί σοβαρή απειλή για τις τρεις αυτές δημοκρατικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου».

Ο απαισιόδοξος της παρέας

Ο συντάκτης της Jerusalem Post και διευθυντής του MECRA Seth J. Frantzman είναι ο πλέον απαισιόδοξος των αναλυτών. Παρατηρεί ότι παρά τις μεγαλοστομίες για τον τριμερή άξονα και την πορεία των συμμαχιών στην Ανατολική Μεσόγειο δεν παίρνονται έμπρακτα μέτρα. Την ίδια στιγμή, παραδέχεται τις προόδους που έχει σημειώσει ο ρωσοτουρκικός άξονας.

«Παρά την έκτη τριμερή συνάντηση για τον EastMed και τα όσα λέγονται για επενδύσεις ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον αγωγό τι έχει επιτευχθεί; Η Τουρκία και η Ρωσία έχουν ήδη έναν αγωγό τον TurkStream και θέλουν να το επεκτείνουν. Η Τουρκία έχει προειδοποιηθεί να μην παρεμβαίνει στην κυπριακή ΑΟΖ, η οποία περιλαμβάνει τη βόρεια Κύπρο. Η Άγκυρα αναφέρει ότι μπορεί να κάνει εξορύξεις στην περιοχή αυτή διότι αναγνωρίζει τη Βόρεια Κύπρο ως χώρα.
»Ενώ η Άγκυρα προβαίνει σε εξορύξεις και κατασκευάζει αγωγούς, οι ευρωπαϊκές χώρες το έχουν ρίξει στην κουβέντα. Αυτό είναι το συνηθισμένο μοντέλο που υιοθετείται στις δυτικές δημοκρατίες, οι οποίες θεωρούν ότι το να μιλάνε απλά είναι ανάληψη δράσης. Δυστυχώς, το Ισραήλ βρίσκεται τώρα στη θέση περισσότερο να ακούει παρά να να μιλάει. Γίνεται λόγος για "δράση", "καταδίκες" και "συζητήσεις" σε μια σύνοδο κορυφής της ΕΕ. Κάθε εβδομάδα παρουσιάζονται περισσότερα άρθρα σχετικά με το εάν ο αγωγός ή μια άλλη συνεργασία θα μπορούσε να ανταποκριθεί καλύτερα στη νέα γεωπολιτική εποχή, αλλά αυτά τα άρθρα δίνουν λίγες ελπίδες και αναρωτιούνται αν λειτουργήσει ο EastMed θα αποκαλυφθεί το πρόβλημα.
»Στο τέλος, τίθεται το ερώτημα εάν οι χώρες αυτές θα κάνουν πραγματικά κάτι ή απλώς θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες για να βγάζουν φωτογραφίες και να το ρίχνουν στην κουβέντα. Μέχρι στιγμής, όσα λέγονται για τον EastMed εμφανίζονται σε επίπεδο εννοιών, που σημαίνει ότι υστερούν από την ολοένα και πιο στενή ρωσοτουρκική συμμαχία και από τις άλλες φιλοδοξίες της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή».

 SLPress



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση