Κι ένα μάθημα του ΣΥΡΙΖΑ σε επόμενες Κυβερνήσεις

Του Νίκου Κασκαβέλη

Λίγες εβδομάδες μόνο από τις πρόσφατες εκλογές, η νέα Κυβέρνηση έχει σχηματιστεί κι έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή. Η προηγούμενη περίοδος των 4,5 ετών διακυβέρνησης από το ΣΥΡΙΖΑ και το εθνικολαϊκό δεξιό συνεταίρο του ανήκει ήδη στην Ιστορία και θα μελετηθεί, όπως και κάθε περίοδος.

Σίγουρα μια δύσκολη περίοδος, με πολλά ευτράπελα και παραδείγματα προς αποφυγή (για τους αντιπάλους, μια και ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό επιδοκίμασε τον τρόπο διακυβέρνησης). Να μην ανακεφαλαιώσουμε τα σημεία κριτικής προς την απερχόμενη Κυβέρνηση. Ήταν πολλά, το εκλογικό σώμα στην πλειοψηφία του τα ενστερνίστηκε γι’ αυτό και παραχώρησε άνετη πλειοψηφία σε άλλο κόμμα, προκειμένου να εφαρμόσει την πολιτική του.

Από όσα έπραξε όμως η προηγούμενη Κυβέρνηση, από πλευράς ουσίας αλλά και συμβολισμών, θα ήθελα να εστιάσουμε την προσοχή μας σε ένα επιμέρους στοιχείο, στο οποίο δεν έχει δοθεί η απαραίτητη προσοχή. Πέραν την ουσίας της πολιτικής και της επικοινωνιακής της διαχείρισης (βασική μέριμνα των απελθόντων), αν κάτι μπορούμε να πιστώσουμε στη συγκεκριμένη Κυβέρνηση είναι αφενός ο "σφιχτός" τρόπος με τον οποίο άσκησε τη διακυβέρνηση και αφετέρου η ενιαία στάση στην κομματική δομή, απέναντι στη διακυβέρνηση αυτή. Η συμπαγής ενότητα και ο τρόπος με τον οποίο αυτή διασφαλίστηκε. Για το 2ο επιμέρους στοιχείο, θα μπορούσαν να αναφερθούν και αρνητικά χαρακτηριστικά, μια και είναι γεγονός πως μία απολύτως ελεγχόμενη και σιωπηλή κοινοβουλευτική ομάδα, δίχως κομματικά ή άλλα αντανακλαστικά, μια πειθήνια εκτελεστικού τύπου συνομάδωση, ενέχει σοβαρούς κινδύνους σε ένα κοινοβουλευτικό πολίτευμα.


Αυτό γιατί, η όποια κρατική-εκτελεστική εξουσία, με την τάση για παροχή "υπερεξουσιών" στον Πρωθυπουργό και την αυλή του, μπορεί να περιοριστεί και αποτελεσματικά να ελεγχθεί μόνο από ένα ρωμαλέο, ζων και δραστήριο Κοινοβούλιο. Που ναι μεν "υπάγεται" σε μια Κυβερνητική πλειοψηφία, διατηρεί όμως μια σχετική αυτονομία και πάντως αξιοπρέπεια να αντιτάσσει τα δικά του εύλογα και αυτονόητα, να ρωτά και να ελέγχει την, εκπορευόμενη από τη δική του εμπιστοσύνη, εκτελεστική εξουσία. Έτσι, στα προηγούμενα 4,5 χρόνια, στην εφαρμογή ιδιαίτερα δύσκολων πολιτικών, αλλά και στην κάλυψη προφανών παρατυπιών και θεμάτων που εμφανώς έχρηζαν διερεύνησης, η Βουλή ως πλειοψηφία, ουδέποτε πήγε κόντρα στις κυβερνητικές, δηλαδή πρωθυπουργικές, επιλογές. Κάτι που συνέβαινε στο πρόσφατο παρελθόν, όταν η Βουλή δεν ήταν διακοσμητική. Αυτή η στάση της πλειοψηφίας, μπορεί μεν να επαινεθεί ως στάση κομματικής πίστης κι εντιμότητας, ως ομαδικό πνεύμα και άλλα παρόμοια, αν κάποιος όμως ήταν εντελώς καλοπροαίρετος ή αφελής.

Γιατί, υπάρχει ένα όριο ανάμεσα στη συμπαγή και ενιαία συμπεριφορά και την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος. Κι εδώ θα αναφερθούμε και στο 1ο ανωτέρω χαρακτηριστικό που περιγράψαμε ως χαρακτηριστικό της προηγούμενης Κυβέρνησης. Τη διάθεσή της δηλαδή και την στιβαρή της πρακτική, όντως να κυβερνά. Σε μεγάλο βαθμό να κάνει, στηριζόμενη ακριβώς στο συμπαγές της πλειοψηφίας της, αλλά και στην δύναμη του Πρωθυπουργού, ως προσώπου με αποδοχή εντός και εκτός κόμματος, ό,τι της φαινόταν ορθό ή της άρεσε. Ακόμα και αν ήταν προφανώς παράδοξο ή εκτός παραδοσιακής συμπεριφοράς ή και νομιμότητας. Η Κυβέρνηση έκανε ό,τι ήθελε, σε όλα τα επίπεδα και δεν έδινε λογαριασμό σε κανέναν.

Και δεν της κόστισε σχεδόν σε τίποτε. Καμία της πράξη δεν σταμάτησε στη Βουλή, καμία κριτική από τα ΜΜΕ δεν την πτόησε και μόνο η Δικαιοσύνη, σε ακραίες περιπτώσεις, έβαλε κάποιο φραγμό, τελικά στην αυθαιρεσία της. Όμως και εκεί υπήρχε πάντοτε απάντηση, με επιθετικό τόνο, ποτέ αμυντικό. Και απ’ ό,τι φάνηκε στο αποτέλεσμα, ναι μεν ηττήθηκε σχετικώς και έχασε την εξουσία, η αποδοκιμασία της όμως δεν έλαβε πάνδημα ή μαζικά χαρακτηριστικά. Γιατί τελικά, ναι μεν συγκέντρωνε εναντίον της διαφωνούντες και ανικανοποίητους, κρατούσε όμως και τη βάση της ικανοποιημένη. Και αυτό προβληματίζει, ίσως και διδάσκει. Σε προηγούμενες Κυβερνήσεις, η απραξία είχε γίνει κανόνας σε συχνές περιπτώσεις. Όχι πάντα από ανικανότητα ή έλλειψη βούλησης, όπως θεωρείται, αλλά λόγω αμφιβολιών για το "ορθόν" της πράξης. Οι πολυπλοκότητες του κράτους και της νομοθεσίας, η εμπλοκή πλήθος "παικτών" και ο έλεγχος από ΜΜΕ και άλλους παράγοντες, οδηγούσαν στην έλλειψη δράσης. Και όχι μόνο αυτό. Συχνά, ιδίως στα τελευταία χρόνια, στην αμυντική συμπεριφορά και στη διαρκή απολογία, για αληθινά ή όχι θέματα του παρελθόντος.

Πολλές οι περιπτώσεις που για κάποιο "μονόστηλο" κινητοποιείτο ολόκληρος ο μηχανισμός, επιστρατεύονταν ειδικοί κλπ, μόνο και μόνο για την διαχείρισή του και τελικά, επί της ουσίας, καμία πρωτοβουλία δεν ολοκληρωνόταν. Οι Υπουργοί έχαναν το μέτρο της δράσης τους και τις προτεραιότητες και επικεντρώνονταν στην παρακολούθηση του Τύπου και στην κριτική που τους ασκούνταν. Αυτά, δεν ίσχυσαν στην προηγούμενη Κυβέρνηση. Σε ακραίο βαθμό, η κριτική αγνοούνταν και προωθείτο η πολιτική επιλογή που προκρινόταν, είτε επρόκειτο όντως για πολιτική, είτε απλώς για το διορισμό του τάδε πολιτικού φίλου. Και αυτό γινόταν παντού. Στα λίγα καλά και στα περισσότερα κακά. Η Κυβέρνηση, ασχέτως αποτελεσμάτων, συνήθως επιβλαβών κατά το γράφοντα, κυβερνούσε. Εφάρμοζε την πολιτική της. Διόριζε εκείνους που έκρινε, προωθούσε τα θέματά της και δεν έχανε χρόνο αμφισβητώντας συνεχώς τον εαυτό της. Και κάθε φορά που χρειαζόταν, έβγαινε στην επίθεση και ποτέ στην άμυνα. Φυσικό και αυτό, αφού όπως έχουμε σχολιάσει "είχε πάντα, a priori, δίκιο".

Είναι προφανές, πως ένας παρόμοιος τρόπος διακυβέρνησης, δεν είναι συμβατός με την εποχή, ούτε με τις απαιτήσεις ενός κράτους δικαίου που απαιτεί σεβασμό στους θεσμούς και επιβάλλει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Σε πολλές περιπτώσεις, η αυθαιρεσία και ο κυβερνητικός "τσαμπουκάς" ήταν προκλητικά και έθιγαν το γενικό αίσθημα. Πλην όμως, έδωσαν και ένα κάποιο μάθημα στον όποιο επόμενο. Οι Κυβερνήσεις είναι "επάνω" για να κυβερνούν. Να παίρνουν αποφάσεις, με τις διαδικασίες που προβλέπονται και να τις εφαρμόζουν, δίχως "μα, μου", δισταγμούς και αναβλητικότητα. Και να παίρνουν το ανάλογο ρίσκο. Αν κάτι δεν έχει σχεδιαστεί σωστά, δεν έχει προετοιμαστεί στη βάση, θα εκπέσει εκεί που πρέπει. Στη Βουλή η αλλού. Μέχρι όμως να γίνει αυτό, η Κυβέρνηση, τηρώντας τους νόμους κατά την ευαισθησία και τον πολιτισμό που τη διέπει, αλλά και με όριο την κρίση της Δικαιοσύνης, οφείλει να κυβερνά. Και όταν το κάνει, συνήθως επιβραβεύεται. Έστω από το δικό της κοινό. Το είδαμε στο αρνητικό. Ας το δούμε επιτέλους και στο θετικό. Και ας ευχαριστήσουμε τους απελθόντες, για αυτό τουλάχιστον, το ένα μάθημα που μας άφησαν.

* Ο κ. Νίκος Κασκαβέλης είναι δικηγόρος (ΜΔΕ, MSc)
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση