Εύφλεκτη ζώνη: Πετρέλαιο, όπλα και κυρώσεις στη Μέση Ανατολή

Κανένας δεν μιλάει, τουλάχιστον ανοικτά, για τη διαφύλαξη της ειρήνης ενώ την ίδια ώρα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καθοριστεί ποιος έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων όσον αφορά τις προκλήσεις. Η Τεχεράνη ή οι εχθρικές προς αυτήν πρωτεύουσες; Η Ουάσινγκτον; Το Ριάντ ή η Ιερουσαλήμ;

Οι προϋποθέσεις για το ξέσπασμα μιας νέας, ευρείας σύρραξης στη Μέση Ανατολή είναι οι πλέον κατάλληλες. Το Ιράν βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Μη επανδρωμένα αεροσκάφη καταρρίπτονται στον εναέριο χώρο του, πλοία χωρών της Δύσης καταλαμβάνονται από τους Φρουρούς της Επανάστασης στο Στενό του Χορμούζ και ο Ντόναλντ Τραμπ εξαπολύει απειλές σε καθημερινή βάση τις οποίες διαδέχονται κεκαλυμμένες προτάσεις για εκτόνωση της έντασης και επανέναρξη των συνομιλιών. Κανένας, ωστόσο, δεν μιλάει, τουλάχιστον ανοικτά, για τη διαφύλαξη της ειρήνης ενώ την ίδια ώρα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καθοριστεί ποιος έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων όσον αφορά τις προκλήσεις. Η Τεχεράνη ή οι εχθρικές προς αυτήν πρωτεύουσες; Η Ουάσινγκτον; Το Ριάντ ή η Ιερουσαλήμ;

«Οι εμφύλιοι πόλεμοι στην περιοχή είναι ασταμάτητοι, αποτελούν άσβηστες και θανατηφόρες εστίες φωτιάς που ενδέχεται να προμηνύουν μια εκτεταμένη επικείμενη πυρκαγιά», υποστηρίζει σε εκτενές κείμενο του στην κυριακάτικη La Repubblica, o Μπερνάρντο Βάλι, πολύπειρος αναλυτής, υπενθυμίζοντας πως στους εμφύλιους πολέμους που μαίνονται στην περιοχή εμπλέκονται χώρες που επίσημα δεν βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση.

Στην Υεμένη οι σιιτικές δυνάμεις των ανταρτών Χούτι που υποστηρίζονται από το επίσης σιιτικό καθεστώς της Τεχεράνης πολεμούν με τις σουνιτικές κυβερνητικές δυνάμεις του Μανσούρ Χαντί που χαίρουν της στήριξης της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας. Πίσω, όμως, από τη Σαουδική Αραβία υπάρχουν και οι Αμερικανοί που ενίοτε συνδράμουν με την πολεμική τους αεροπορία ενώ όπλα οι Σαουδάραβες έχουν αγοράσει και από τη Γαλλία και από την Ιταλία και από τη Βρετανία.

Την ίδια ώρα, ωστόσο, η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία, σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, εξακολουθούν να δεσμεύονται για την τήρηση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν που προβλέπει τον περιορισμό των πυρηνικών φιλοδοξιών της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση των διεθνών κυρώσεων. Συγχρόνως, όμως, προμηθεύουν με όπλα τους Σαουδάραβες που στην Υεμένη πολεμούν τους σιίτες που στηρίζει το Ιράν. Σύμφωνα με τον Guardian, στη Σαουδική Αραβία η Βρετανία δεν πρόσφερε μόνον αεροσκάφη αλλά και εκπαιδευτές. Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, φέρεται να σταμάτησε την παροχή της όποιας βοήθειας ή να την περιόρισε σημαντικά. Ο φόβος μιας ένοπλης σύρραξης με το Ιράν ώθησε και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από την Υεμένη όπου πολεμούσαν στο πλευρό των Σαουδαράβων. «Η οσμή του πολέμου προκαλεί φόβο. Οι μικρές χώρες δεν θέλουν να εμπλακούν», σημειώνει ο ιταλός δημοσιογράφος.


Οι συγκρούσεις συνεχίζονται και στη Συρία. Η πολεμική αεροπορία του Ισραήλ ακολουθεί από πίσω τις ιρανικές πολιτοφυλακές που πολεμούν στο πλευρό των δυνάμεων του Μπασάρ Αλ Ασαντ. Οι Ισραηλινοί σίγουρα δεν τους θέλουν κοντά στα σύνορα τους ενώ δεν βλέπουν με καλό μάτι ούτε τον Ασαντ, δεδομένου ότι ο σύρος δικτάτορας διεκδικεί τα συριακά υψίπεδα του Γκολάν, τα οποία κατακτήθηκαν από τους Ισραηλινούς το 1967 και πρόσφατα αναγνωρίστηκε και επίσημα η κυριαρχία τους από τον Ντόναλντ Τραμπ.

Η αντιπαράθεση μεταξύ σουνιτών και σιιτών ανάγεται στις απαρχές του Ισλάμ. Πρόκειται για μια διαμάχη που ξέσπασε μετά τον θάνατο του Προφήτη, το 632 μΧ. Δεδομένου ότι δεν είχε ορίσει τυπικά κάποιον κληρονόμο, το ζήτημα της διαδοχής του, εγκόσμιας και πνευματικής, αποτέλεσε αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της κοινότητας των πιστών.

Σήμερα, ωστόσο, η σύγκρουση δεν είναι θρησκευτικού χαρακτήρα. Διακυβεύονται κυρίως τεράστια πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Το Ιράν, μια μεγάλη πετρελαιοπαραγωγός χώρα, ως συνέπεια της επαναφοράς και αυστηροποίησης των αμερικανικών κυρώσεων είδε τις εξαγωγές του να μειώνονται από τα 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, στις 348 χιλιάδες βαρέλια. Η ζωή για τους Ιρανούς είναι πλέον ιδιαίτερα δύσκολη και κανένας δεν γνωρίζει πώς θα αντιδράσει η Τεχεράνη.

Ο ανώτατος πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης της χώρας Αλί Χαμενεΐ ακολουθεί σκληρή γραμμή, γεγονός που οδήγησε την ιρανική κυβέρνηση στο να αυξήσει τους ρυθμούς των πυρηνικών ερευνών ως απάντηση στην επαναφορά των κυρώσεων. Πάντως η Τεχεράνη δηλώνει πως στόχος της δεν είναι η απόκτηση πυρηνικών όπλων ενώ υπάρχουν και αρκετοί στη χώρα που, θεωρώντας πως οι κυρώσεις είναι αβάσταχτες, επιθυμούν να διαπραγματευτούν με τους Αμερικανούς δίχως ιδιαίτερες προϋποθέσεις. Η αύξηση των εξαγωγών πετρελαίου, για παράδειγμα, στο 1,5 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, θα επαρκούσε για την έναρξη του διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών.

Η Ουάσινγκτον, όμως, ευελπιστεί πως τα ρήγματα εντός της ιρανικής ηγεσίας θα αποβούν μοιραία για το καθεστώς. Την ίδια ώρα οι Ιρανοί υποστηρίζουν πως οι Αμερικανοί  κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους ώστε να τους γονατίσουν. Μετά τη χαλαρή προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, η υπερδύναμη της οποίας πλέον ηγείται ο Ντόναλντ Τραμπ κατέστη και πάλι ο Μεγάλος Σατανάς.

Πρόσφατα τουλάχιστον πεντακόσιοι αμερικανοί στρατιώτες μεταφέρθηκαν σε αεροπορική βάση στη Σαουδική Αραβία, μαζί με πολεμικά αεροσκάφη και αμυντικά πυραυλικά συστήματα Patriot. Κατά πόσο πρόκειται για ένα βήμα προς την ένοπλη σύρραξη ή για μια κίνηση εκφοβισμού των Ιρανών δεν το γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε, όμως, ότι υπέρ μιας ένοπλης αντιπαράθεσης με το Ιράν τάσσονται κατά κύριο λόγο ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, και ο πρίγκιπας διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Αλλά δεν είναι δεδομένο, παρά τις συνεχείς απειλές, ότι ο Τραμπ δεν θα διστάσει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο με το Ιράν, δεδομένου ότι είναι ένας αντίπαλος κατά πολύ ισχυρότερος από το Ιράκ του Σαντάμ  Χουσεΐν.

Σχολιάζοντας την κατάληψη, την προηγούμενη Παρασκευή, ενός βρετανικού πετρελαιοφόρου από τους Φρουρούς της Επανάστασης στο Στενό του Χορμούζ, o Νικόλα Πέντε, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Μελετών στη Ρώμη (Institute for Global Studies) με ειδίκευση στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, επισήμανε στην Repubblica πως «οι Ιρανοί αισθάνονται τρόπον τινά προδομένοι. Υποστηρίζουν πως σεβάστηκαν τη συμφωνία για τα πυρηνικό τους πρόγραμμα αλλά κατέληξαν να είναι οι μοναδικοί που την τηρούν, παρά τις βαρύτερες κυρώσεις και την έντονη στρατιωτική παρουσία στον Κόλπο. Και η κυβέρνηση του Ρουχανί πρέπει να δώσει κάποιες απαντήσεις».

Υπέρ μιας ένοπλης σύρραξης μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, πέρα από τον ισραηλινό πρωθυπουργό και τον σαουδάραβα πρίγκιπα, τάσσονται επίσης ο σκληροπυρηνικός σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Ντόναλντ Τραμπ Τζον Μπόλτον αλλά και η ιρανική στρατιωτική βιομηχανία. Σύμφωνα με τον ιταλό ειδικό, ωστόσο, σε όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, το «βαθύ κράτος αναζητά μια πραγματιστική λύση που θα αποτρέψει τον πόλεμο. Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες συγκρατούν τον Νετανιάχου, η CIA έχει αποστασιοποιηθεί από τον Μπόλτον ενώ και στο Ιράν η πλειονότητα των Φρουρών της Επανάστασης δεν επιθυμεί μια ένοπλη σύρραξη γιατί θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή. Οι ισορροπίες είναι εύθραυστες. Πρέπει να αποφευχθεί η ανατροπή τους γιατί σε αυτήν την περίπτωση ο Τραμπ θα εξωθηθεί να δράσει».

Protagon



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση