Η άλλη όψη του τουρκικού νομίσματος

Τα τεράστια τραπεζικά προβλήματα της Τουρκίας, η σχέση τους με τον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό κλάδο, η ενεργειακή καθώς επίσης η γεωπολιτική πλευρά της τουρκικής κρίσης – ενώ εδώ φαίνεται να οφείλεται η ξαφνική απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών, έτσι ώστε να μην αντισταθεί η Ελλάδα σε τυχόν διάσωση της Τουρκίας από την Ευρώπη.

Ο Τούρκος πρόεδρος ανήγγειλε αλαζονικά την επιβολή κυρώσεων εναντίον των Η.Π.Α. – περιορίζοντας ταυτόχρονα τη ρευστότητα της λίρας στους διεθνείς επενδυτές (short), με αποτέλεσμα τη βραχυπρόθεσμη  ανάκαμψη της (στο 1:6,16 τώρα σε σχέση με το δολάριο – πηγή). Το γεγονός όμως αυτό δεν μειώνει τα προβλήματα της Τουρκίας – τα οποία ως γνωστόν προήλθαν από τις αυξημένες εισροές ξένων κεφαλαίων στην υπερθερμασμένη οικονομία της.

Με δεδομένο δε το ότι, δεν επενδύθηκαν στη δημιουργία μία ανταγωνιστικής βιομηχανίας αλλά, κυρίως, σε έργα υποδομής και στην κατασκευή ακινήτων, ήταν νομοτελειακή η κατάρρευση του νομίσματος – ενώ σήμερα υπάρχουν στη χώρα 2.000.000 άδεια, απούλητα καινούργια κτίρια, με τις επιχειρήσεις και με τις τράπεζες να είναι χρεωμένες με 350 δις $ στο εξωτερικό, κυρίως σε ευρώ και σε δολάρια. Το σύνολο δε των εξωτερικών χρεών της Τουρκίας είναι 466,7 δις $ (πηγή) – εκ των οποίων τα 182 δις $ είναι ληξιπρόθεσμα εντός ενός έτους!

Συνεχίζοντας, όταν ο κ. Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014, το δολάριο κόστιζε λίγο περισσότερο από δύο λίρες – ενώ πρόσφατα ξεπέρασε τις επτά. Αυτό σημαίνει πως όταν μία επιχείρηση δανειζόταν πριν από τέσσερα χρόνια 20 εκ. $, μπορούσε να διενεργήσει επενδύσεις ύψους 40 εκ. λιρών. Εν τούτοις, για να αποπληρώσει σήμερα το δάνειο των 20 εκ. $, με την ισοτιμία λίγο παραπάνω από το έξι, θα πρέπει να διαθέσει 120 εκ. λίρες. όταν είχε επενδύσει μόλις 40 εκ. λίρες – ενώ πριν από μία ημέρα 140 εκ. λίρες. Απλά και μόνο δε οι τόκοι σε τέτοια ποσά είναι δυσβάστακτοι, με αποτέλεσμα να χρεοκοπούν σχεδόν κάθε εβδομάδα μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας – ενώ δεν υπάρχει πια σχεδόν κανένας μεγάλος τουρκικός όμιλος ή τράπεζα που να μην έχει υποτιμηθεί η πιστοληπτική του ικανότητα από τις εταιρείες αξιολόγησης.

Ειδικά όσον αφορά τις τράπεζες η συγκεκριμένη κατάσταση είναι προβληματική, επειδή έχουν καθαρές διατραπεζικές υποχρεώσεις (=υποχρεώσεις μείον τις απαιτήσεις) ύψους περί τα 80 δις $ – ελάχιστα χαμηλότερες από τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Ακόμη λοιπόν και αν ήθελε να τις προστατεύσει η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα, δεν θα είχε τα μέσα – ενώ όταν η χρηματιστηριακή αξία της μεγαλύτερης τουρκικής τράπεζας (Garanti Bankasi που ανήκει κατά 50% στην ισπανική BBVA) ήταν στην αρχή του έτους 12,4 δις $, σήμερα κοστίζει μόλις 3,4 δις $, με συνολικό ενεργητικό 83 δις $ (κάτι που θα την χαρακτήριζε επικίνδυνη για την εγχώρια αγορά ακόμη και χωρίς τη σημερινή νομισματική κρίση).

Το συνολικό εξωτερικό χρέος τώρα των εγχωρίων τραπεζών στο εθνικό τους νόμισμα αυξάνεται σχεδόν καθημερινά, λόγω της πτώσης της ισοτιμίας του – ενώ κάθε υποτίμηση της λίρας  μειώνει τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών (16% στα τέλη Ιουνίου). Η μείωση αυτή είναι κατά μέσον όρο 50 μονάδες βάσης σύμφωνα με την Goldman Sachs – η οποία προειδοποίησε πως εάν η ισοτιμία φτάσει στα 7,10 θα εξαλειφτούν όλα τα υπερβάλλοντα κεφάλαια των τραπεζών.

Με κριτήριο τώρα το ότι, οι τουρκικές τράπεζες δεν χρωστούν μόνο μεγάλα ποσά στις ευρωπαϊκές (ανάλυση) αλλά, επίσης, ανήκουν εν μέρει σε αυτές, όπως η Garanti Bankasi στην BBVA και η δεύτερη μεγαλύτερη, η Yapi Kredi στην ιταλική Unicredit, ενώ η γαλλική BNP Paribas δραστηριοποιείται σε μεγάλο βαθμό στην τουρκική αγορά (η πιο επικίνδυνη τράπεζα της Ευρώπης με συστημικό ρίσκο 77 δις € – πηγή), η κρίση θα έχει σοβαρά επακόλουθα και για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα – όπου κατά την BIS η έκθεση των κρατών του στην Τουρκία φαίνεται στο γράφημα.

Όσον αφορά δε την πραγματική οικονομία, θα υπάρξουν επίσης σοβαρές συνέπειες – αφού η Τουρκία είναι η 4η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ευρώπης και η 5η στις εισαγωγές (ένα ενδεχόμενο που θα είχε ασφαλώς δυσμενή αποτελέσματα για τον τουρκικό τραπεζικό τομέα και, κατ’ επέκταση, για τον ευρωπαϊκό).

Ο ενεργειακός πόλεμος

Περαιτέρω, με δεδομένο το «ρόλο-κλειδί» της Τουρκίας ως ενεργειακού διαδρόμου της Ευρώπης, έτσι ώστε να μην  μονοπωλείται από τη Ρωσία, όπου όλοι οι υφιστάμενοι και μελλοντικοί αγωγοί περνούν από τα εδάφη της (με μοναδική εξαίρεση τον East–Med που αναβαθμίζει πλέον σε μεγάλο βαθμό γεωπολιτικά την Ελλάδα), είναι πολύ πιθανόν να μην εγκαταλειφθεί από τους Ευρωπαίους – ενώ εδώ φαίνεται να οφείλεται η ξαφνική απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών, έτσι ώστε να μη θέσει βέτο η Ελλάδα, σε τυχόν διάσωση της Τουρκίας από την Ευρώπη.

Εν προκειμένω δεν αναμιγνύονται μόνο τα ρωσικά και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα αλλά, επίσης, τα αμερικανικά – με την έννοια πως η Ευρώπη, αναζητώντας εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό της, δεν μπορεί να επιτρέψει να χαθεί η μεγαλύτερη δυνατότητα της (μεταφορά ενέργειας από την Κασπία, το Ιράν και το Κατάρ μέσω της Τουρκίας), ενώ οι Η.Π.Α. έχουν συμφέρον να την εμποδίσουν, έτσι ώστε να της πουλούν την ακριβότερη ενέργεια τους από σχιστόλιθο. Στο γράφημα φαίνονται οι ανάγκες της Ευρώπης για φυσικό αέριο και η μελλοντική προσφορά των Η.Π.Α. – από μία ανάλυση που προβλέπει μελλοντικό πόλεμο φυσικού αερίου μεταξύ της Ρωσίας και της Αμερικής.

Η γεωπολιτική πλευρά

Από την πλευρά της γεωστρατηγικής, η Ευρώπη δεν θέλει να μετατραπεί η Τουρκία σε έναν ακόμη πόλο αστάθειας στη Μέση Ανατολή – αφού θεωρεί πως ο Τούρκος πρόεδρος θα μπορούσε να επιλέξει μία επιθετική εξωτερική και στρατιωτική πολιτική, εισβάλλοντας για παράδειγμα στα κουρδικά εδάφη της Συρίας και του Βορείου Ιράκ, για να εκτονώσει την εσωτερική κρίση που βιώνει η χώρα του. Πόσο μάλλον όταν κάτι τέτοιο θα εξυπηρετούσε τις Η.Π.Α. – οι οποίες θέλουν να αποδυναμώσουν τους παγκόσμιους ανταγωνιστές τους, με την πρόκληση χάους στην περιοχή.

Ο κ. Ερντογάν πάντως αναζητεί εναγωνίως νέους συμμάχους (πηγή), παρά το ότι πριν από μερικές εβδομάδες απέτυχε στην προσπάθεια του να γίνει πλήρες μέλος των BRICS (πηγή) – κάτι που όμως δεν σημαίνει πως δεν θα συνεχίσει να το επιδιώκει στο μέλλον, αφού τόσο η Ρωσία, όσο και η Κίνα, έχουν συμφέρον να μην προκληθεί χάος στην περιοχή, οπότε θα ήθελαν την Τουρκία ως στρατηγικό τους σύμμαχο.

Εάν όμως αυτές οι δύο δυνάμεις επιθυμούν ή μπορούν να βοηθήσουν οικονομικά τη χώρα θεωρείται μάλλον απίθανο – οπότε θα πρέπει να αναζητήσει αλλού στήριξη, με την Ευρώπη να απομένει η μοναδική του λύση. Εν τούτοις η Ευρώπη και ειδικά η Γερμανία δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται πραγματικά για την Τουρκία – ενδεχομένως για να αποφύγουν τυχόν σύγκρουση με το μεγάλο σύμμαχο τους, με τις Η.Π.Α.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, τα πάντα είναι ανοιχτά, με την Τουρκία να είναι αδύνατον να τα καταφέρει με τα ελάχιστα συναλλαγματικά αποθεματικά που έχει στη διάθεση της – ενώ ο Τούρκος πρόεδρος φοβάται όσο τίποτα άλλο ένα υποκινούμενο πραξικόπημα εναντίον του από τις Η.Π.Α., μέσω ενός ενδεχομένου θερμού επεισοδίου με την Ελλάδα στο Αιγαίο.

Πρόκειται λοιπόν για έναν επί πλέον λόγο, για τον οποίο απελευθέρωσε τους δύο στρατιωτικούς – ενώ ευχόμαστε και ελπίζουμε να εκμεταλλευθεί σωστά η ελληνική κυβέρνηση την τεράστια και απρόσμενη ευκαιρία που της δίνεται, για να πετύχει πολλά μαζί (ανάλυση).

Analyst


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση