Οι εκλογές του 2017 και τι σηματοδοτούν: Ίσως αλλάξουν όλα στην Ευρώπη (και στην Ελλάδα)
Του Δημήτρη Γ. Απόκη
Οι εκλογικές αναμετρήσεις είναι από τη φύση τους, ειδικά στην περίοδο που διανύουμε, γεγονότα εξαιρετικά απρόβλεπτα. Αποτελούν γεγονότα που επηρεάζονται από δυνάμεις οικονομικές, πολιτικές, στρατιωτικές, τεχνοκρατικές, κοινωνικές, εθνικές, φυλετικές, γλωσσικές, και πολιτιστικές.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ζουν για τις εκλογές διότι προσφέρουν ψωμί για θέαμα, αγωνία, και περιπέτεια. Μετά τις αποκαλούμενες, για το σύστημα και την πλειοψηφία των αναλυτών, εκπλήξεις του 2016 με το Brexit και την εκλογή Τράμπ στην Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, οι εκλογικές αναμετρήσεις του 2017 αποτελούν το νέο πεδίο μάχης και ενδιαφέροντος για το σύστημα της παγκοσμιοποίησης και τις ελίτ που κυβερνούν τον πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό γίνεται εμφανές εάν παρακολουθήσει κανείς τους παγκόσμιους πανηγυρισμούς όταν η Μαρίν Λεπέν έχασε τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία ή την ανακούφιση όταν στην Ολλανδία και την Αυστρία ηττήθηκαν τα ακροδεξιά κόμματα.
Την ίδια στιγμή, στην παρούσα συγκυρία, το να βγάλει κανείς ασφαλή συμπεράσματα από τα εκλογικά αποτελέσματα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ειδικά όταν στο σύνολο των περιπτώσεων οι ψηφοφόροι έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε πολύ μέτριες επιλογές.
Γερμανία…
Ας δούμε λοιπόν τον εκλογικό χάρτη ξεκινώντας από τις εκλογές που ακόμη δεν έχουν γίνει, τις γενικές εκλογές στην Γερμανία. Εάν επαληθευθούν οι δημοσκοπήσεις στα επίπεδα που βρίσκονται σήμερα το ερχόμενο Σεπτέμβριο οι Χριστιανοδημοκράτες και η Άγκελα Μέρκελ θα κερδίσουν μια τέταρτη στη σειρά θητεία στην Καγκελαρία.
Οι Σοσιαλδημοκράτες οι οποίοι σήμερα συγκυβερνούν με την Μέρκελ, μαστίζονται από παρατεταμένη κρίση και θα μπορούσε να πει κανείς ότι η συγκυβέρνηση τους έχει πλήξει στα μάτια των λεγόμενων κεντροαριστερών ψηφοφόρων. Την ίδια στιγμή αυτό δεν έχει ενισχύσει τα μικρότερα αριστερά κόμματα, δίνοντας στην Μέρκελ άνετο και ισχυρό προβάδισμα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι με δεδομένο το μπάχαλο που επικρατεί στην Ευρώπη, η διαφαινόμενη άνετη επικράτηση της Μέρκελ είναι γλυκόξινη.
Γλυκιά διότι δίνει μια δόση σταθερότητας και εμπειρίας στο ευρωπαϊκό μπάχαλο και ξινή με δεδομένο ότι οι πολιτικές του Βερολίνου και η διαφαινόμενη στρατηγική της Γερμανίας, έχει μεγάλο μερίδιο της ευθύνης για αυτό το μπάχαλο και για πολλά από τα αρνητικά που έχουν αρχίσει να διαφαίνονται στον ορίζοντα. Μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί το έργο.
Μεγάλη Βρετανία…
Στη Μεγάλη Βρετανία η Πρωθυπουργός, Τερέζα Μέϊ, προκήρυξε ξαφνικά πρόωρες εκλογές πιστεύοντας ότι θα κερδίσει μια συντριπτική νίκη έναντι των Εργατικών του Τζέρεμι Κόρμπιν. Η ζαριά δεν της βγήκε. Οι Συντηρητικοί όχι μόνο δεν πέτυχαν μεγάλη νίκη , αλλά έχασαν και την πλειοψηφία που διέθεταν στην προηγούμενη Βουλή. Τώρα έχουν εξαναγκαστεί σε κυβέρνηση μειοψηφίας με την ανοχή του DUP, του Ενωτικού και βαθιά συντηρητικού κόμματος της Βόρειας Ιρλανδίας.
Πρόκειται για ένα κόμμα του οποίου οι ψηφοφόροι είναι υπέρ του Brexit, κατά των αμβλώσεων, κατά των ομοφυλόφιλων, κατά των μεταναστών, κοινωνικά συντηρητικοί, και Ευρωσκεπτικιστές.
Δύο πράγματα οδήγησαν στο να έρθουν τα πάνω κάτω στις προβλέψεις των εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το πρώτο και πιο σοβαρό, είναι ότι η Μέϊ και η ομάδα της έκαναν τεράστιε γκάφες στην ανακοίνωση της προεκλογικής πλατφόρμας, απεμπολώντας την αύρα του μοναδικού σοβαρού και ώριμου κόμματος στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Την ίδια στιγμή η Μέϊ και οι Συντηρητικοί πέτυχαν μεγάλη νίκη έναντι των Εθνικιστών της Σκωτίας και της ανεκδιήγητης Στούρτζεν, βάζοντας στην άκρη επί του παρόντος το θέμα της ανεξαρτησίας της Σκωτίας.
Παρόλα αυτά έχασαν πολύ έδαφος έναντι των Εργατικών του Τζέρεμι Κόρμπιν, του οποίου το κόμμα δεν μπορεί να αποκαλείται πλέον κεντροαριστερό. Τον Κόρμπιν τον παρομοιάζουν συχνά ως τον Μπέρνι Σάντερς της Μεγάλης Βρετανίας. Παρόλα αυτά διεξήγαγε μια ευφυή και επιτυχημένη προεκλογική εκστρατεία, η οποία στην πλατφόρμα της περιείχε κομμάτι για το νόμο και την τάξη, και έντονα στοιχεία και κονδύλια υπέρ της ασφάλειας θεματική που αγγίζει τις βαθιά συντηρητικές μάζες της χώρας. Η μετατόπιση αυτή των Εργατικών τους έδωσε την καλύτερη εμφάνιση σε εκλογές την τελευταία δεκαετία, ειδικά στα στρώματα των νέων ψηφοφόρων και των ψηφοφόρων της περιφέρειας που κατέβηκαν να ψηφήσουν σε πολύ μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα νούμερα.
Το μεγαλύτερο θέμα για την κυβέρνηση μειοψηφίας της Μέϊ είναι η διαπραγμάτευση για το Brexit, χωρίς μάλιστα, με δική της ευθύνη, να διαθέτει ισχυρή πλειοψηφία για να τη διαχειριστεί. Οι πιθανότητες είναι ότι στο τέλος θα οδηγηθούμε σε ένα σκληρό Brexit το οποίο θα προκαλέσει μακροχρόνια ύφεση και αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι το αισιόδοξο σενάριο. Το σενάριο του τρόμου είναι μια πτώση της κυβέρνησης Μέϊ, λόγω της μετριοπαθούς αντάρτικης ομάδας στο εσωτερικό των Συντηρητικών ή λόγω της χαοτικής και εχθρικής αντιπολίτευσης των Εργατικών.
Γαλλία…
Το Κόμμα του Μακρόν μόλις 14 μήνες πριν δεν υπήρχε και τώρα διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν αν και δεν έπιασε το στόχο των 15 εδρών, τετραπλασίασε τις έδρες του από δύο σε οκτώ. Η είδηση είναι η δραστική μείωση της δεξιάς σε 137 έδρες και η διάσπασή της αμέσως μετά τις εκλογές, και η ουσιαστική εξαφάνιση των Σοσιαλιστών που έπεσαν στις 44 έδρες από πρώτο κόμμα στις προηγούμενες εκλογές.
Και το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι τι πραγματικά σημαίνει αυτό για την Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία; Το Κόμμα Μακρόν είναι κάτι νέο και θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν είναι καν συγκροτημένο πολιτικό Κόμμα. Οι περισσότεροι βουλευτές του είναι νέοι στην πολιτική. Το ίδιο ισχύει και με τον ηγέτη του και Πρόεδρο της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν.
Η Γαλλία έχει σοβαρά προβλήματα από τη δεκαετία του 1970 και μετά έχει σταθερά πρόβλημα και χαμηλές επιδόσεις. Τα βασικά της προβλήματα είναι το νομικό πλαίσιο και η κουλτούρα που επικρατεί. Το μοντέλο κοινωνικής πρόνοιας που επικράτησε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει πολύ βαθιές ρίζες και οι Γάλλοι το θεωρούν δεδομένο παρά το βαρύ κόστος για την οικονομία. Με αποτέλεσμα οποιαδήποτε κίνηση περικοπής του να προκαλεί έντονη αντίδραση.
Το θέμα αυτό είναι τόσο σοβαρό που έχει προκαλέσει πρόβλημα ακόμη και στις εξωτερικές σχέσεις της Γαλλίας, ειδικά με τη Γερμανία. Παραδοσιακά οι γαλλικές κυβερνήσεις απαιτούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να επιδοτεί τις παροχές στην ουσία με γερμανικά κονδύλια. Οι Γερμανοί αρνούνται πλέον να το κάνουν αυτό. Ο Μακρόν έχει αντιληφθεί ότι όσο η Γαλλία δεν βάζει τάξη στα του οίκου της, δεν είναι δυνατόν το Βερολίνο να συνεχίσει να πληρώνει.
Έχοντας την απόλυτη πλειοψηφία πλέον ο Γάλος Πρόεδρος θα προσπαθήσει να προχωρήσει σε βαθιές μεταρρυθμίσεις αυτού του συστήματος, κάτι που προσπάθησαν να κάνουν αλλεπάλληλες κυβερνήσεις και απέτυχαν.
Είτε πετύχει είτε όχι ο Μακρόν, είναι δεδομένο ότι στη Γαλλία έρχονται απεργίες και κοινωνική αναταραχή που δεν έχουμε δει για δεκαετίες.
Στην περίπτωση που ο Μακρόν πετύχει είναι δεδομένο ότι θα ζητήσει από το Βερολίνο να βάλλει το χέρι βαθιά στην τσέπη για την Ομοσπονδοποίηση της ΕΕ. Αυτό σημαίνει κοινό προϋπολογισμό, κοινά ελλείματα, και συνδιαχείριση των προβλημάτων. Για να ακούσει κάτι τέτοιο το Βερολίνο θα πρέπει οι μεταρρυθμίσεις του Μακρόν να είναι τόσο βαθιές και τόσο επίπονες και η Γαλλία δεν θα έχει δει κάτι τέτοιο από την εποχή του Ναπολέοντα.
Αυτό στην ουσία σημαίνει συγκέντρωση της εξουσίας στις Βρυξέλλες. Η Μέρκελ και το Βερολίνο υπόγεια, αργά, αλλά σταθερά, αποκτά τον έλεγχο του ευρωπαϊκού συστήματος. Πολιτικά προσπαθεί να εξουδετερώσει του αντιπάλους εντός και εκτός Ευρώπης. Στρατηγικά προετοιμάζει έναν κόσμο με πιο έντονο ρόλο της Ρωσίας και της Τουρκίας και λιγότερη επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αυτό σημαίνει ότι η παρούσα κυβέρνηση μειοψηφίας της Τερέζα Μέϊ στην Μεγάλη Βρετανία πρέπει να λειτουργήσει ως μια κυβέρνηση που έχει ισχυρή πλειοψηφία. Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι η ενίσχυση των κρατικών θεσμών έτσι ώστε όποιος έχει τον έλεγχό τους να έχει μεγάλη επιρροή σε οτιδήποτε Βρετανικό. Η στροφή του Κόρμπιν συντηρητικά βοηθάει τους μετριοπαθείς συντηρητικούς να κάνουν ακριβώς αυτό.
Αν και ο Μακρόν, στην παρούσα φάση, έχει τα καλύτερα πολιτικά εργαλεία σε σχέση με τη Γερμανία και τη μ. Βρετανία, επιδιώκει και την πιο δραματική μεταρρύθμιση σε σχέση με τους άλλους δυο. Στην ουσία επιδιώκει ολική μεταρρύθμιση του γαλλικού πολιτικού και οικονομικού συστήματος. Αυτό θα απαιτήσει την επιβολή από την πλευρά της κυβέρνησης της βούλησής της έναντι ενός λαού που είναι συνηθισμένος να ψηφίζει Όχι, χωρίς καν να δίνει σημασία στην ερώτηση.
Βέβαια το θέμα της συγκέντρωσης της εξουσίας στις Βρυξέλλες δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο πλανήτης βρίσκεται σε μια χαοτική κατάσταση και τα εργαλεία – θεσμοί που υπάρχουν για την αντιμετώπιση του χάους δεν επαρκούν πλέον.
Στην Ευρώπη είδαμε για παράδειγμα ότι δεν υπάρχουν τα εργαλεία για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει βάλει όλο το σύστημα να τρέχει για να καταφέρει να επιστρέψει εκεί που βρίσκονταν πριν μια δεκαετία. Γενικά οι αρχές οργάνωσης του διεθνούς συστήματος έχουν αρχίσει να καταρρέουν στην περιφέρεια και οι κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να νιώθουν τις επιπτώσεις αυτής της αταξίας.
Δυστυχώς οι ραγδαίες αλλαγές που έρχονται απαιτούν άμεση λήψη αποφάσεων και εφαρμογή. Κάτι τέτοιο αποτελεί ανάθεμα για το σύνολο των πολιτικών συστημάτων της Ευρώπης. Η Γερμανία, η Ισπανία και η Ιταλία για παράδειγμα, αποτελούνται από συστήματα μικρότερων οντοτήτων που λειτουργούν έτσι για αιώνες και δύσκολα θα επιτρέψουν σε κεντρικές κυβερνήσεις να επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές. Και δεν πρόκειται για αποκλειστικά ευρωπαϊκό πρόβλημα. Ο Καναδάς για παράδειγμα λειτουργεί ως δέκα κράτη σε ένα με ότι αυτό σημαίνει για τη διαμόρφωση πολιτικής. Η Βραζιλία είναι στην ουσία Συνομοσπονδία, ενώ στην Ιαπωνία το βαθύ κράτος αντιδρά σε οποιεσδήποτε ουσιαστικές αλλαγές. Η Ινδία στην ουσία δεν είναι κράτος αλλά συνονθύλευμα τοπικών εκφάνσεων.
Από άκρη σε άκρη του πλανήτη χώρες προσπαθούν να προχωρήσουν σε συγκέντρωση της διοίκησης. Το Ηνωμένο Βασίλειο ετοιμάζεται για ένα επεισοδιακό Brexit. Η Ιαπωνία κατασκεύασε μεγάλα αεροπλανοφόρα και το Σύνταγμα της χώρας δεν επιτρέπει την ύπαρξη μάχιμου στρατού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει μάχη για τη διαμόρφωση ενός πλαισίου που θα αποδεικνύει ότι η ΕΕ δεν οδηγείται σε διάλυση. Στην Ινδία η κυβέρνηση προσπαθεί να διαλύσει την αντιπολίτευση για να μπορέσει να κυβερνήσει ανενόχλητη. Στην Κίνα πάμε σε σκληρή γραμμή ενόψει του φθινοπώρου και του Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στη Ρωσία το καθεστώς Πούτιν εφαρμόζει σκληρές τεχνικές παρακολούθησης της κοινωνίας. Η Γαλλία με τον Μακρόν επιχειρεί συγκέντρωση εξουσίας με εξασθένιση κομμάτων και συνδικάτων. Σε Τουρκία, Ουγγαρία, και Πολωνία έχουμε προσωπικά εκκεντρικά καθεστώτα. Στον Καναδά το ίνδαλμα των προοδευτικών θέλει να διπλασιάσει τις αμυντικές δαπάνες.
Στο Βερολίνο η Μέρκελ συζητά ανοικτά την ανάγκη η Γερμανία να εξασφαλίσει τη δική της άμυνα, κάτι που θα πρέπει να ανησυχεί την υπόλοιπη Ευρώπη και να κτυπά καμπανάκια στη Μόσχα.
Και μέσα σε όλο αυτό το μπάχαλο, όσο και να μην αρέσει, αποτελούν όαση οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η αναστάτωση που προκαλούν οι κινήσεις του αντάρτη που την έσκασε στο σύστημα, όσο και να μην αρέσει, είναι χαρακτηριστικό κάθε νέου ηγέτη, και όχι κάποιου που βλέπει καταιγίδα στον ορίζοντα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ο υπόλοιπος κόσμος κρέμεται από το λογαριασμό Twitter του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Και για να πω μια κουβέντα όσο πιο ευγενικά μπορώ για την Ελλάδα, όπως λέγανε οι πραγματικού παλαιοί Έλληνες, τρείς λαλούν και δυο χορεύουν. Με τις υγείες μας!
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University.
Οι εκλογικές αναμετρήσεις είναι από τη φύση τους, ειδικά στην περίοδο που διανύουμε, γεγονότα εξαιρετικά απρόβλεπτα. Αποτελούν γεγονότα που επηρεάζονται από δυνάμεις οικονομικές, πολιτικές, στρατιωτικές, τεχνοκρατικές, κοινωνικές, εθνικές, φυλετικές, γλωσσικές, και πολιτιστικές.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ζουν για τις εκλογές διότι προσφέρουν ψωμί για θέαμα, αγωνία, και περιπέτεια. Μετά τις αποκαλούμενες, για το σύστημα και την πλειοψηφία των αναλυτών, εκπλήξεις του 2016 με το Brexit και την εκλογή Τράμπ στην Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, οι εκλογικές αναμετρήσεις του 2017 αποτελούν το νέο πεδίο μάχης και ενδιαφέροντος για το σύστημα της παγκοσμιοποίησης και τις ελίτ που κυβερνούν τον πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό γίνεται εμφανές εάν παρακολουθήσει κανείς τους παγκόσμιους πανηγυρισμούς όταν η Μαρίν Λεπέν έχασε τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία ή την ανακούφιση όταν στην Ολλανδία και την Αυστρία ηττήθηκαν τα ακροδεξιά κόμματα.
Την ίδια στιγμή, στην παρούσα συγκυρία, το να βγάλει κανείς ασφαλή συμπεράσματα από τα εκλογικά αποτελέσματα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ειδικά όταν στο σύνολο των περιπτώσεων οι ψηφοφόροι έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε πολύ μέτριες επιλογές.
Γερμανία…
Ας δούμε λοιπόν τον εκλογικό χάρτη ξεκινώντας από τις εκλογές που ακόμη δεν έχουν γίνει, τις γενικές εκλογές στην Γερμανία. Εάν επαληθευθούν οι δημοσκοπήσεις στα επίπεδα που βρίσκονται σήμερα το ερχόμενο Σεπτέμβριο οι Χριστιανοδημοκράτες και η Άγκελα Μέρκελ θα κερδίσουν μια τέταρτη στη σειρά θητεία στην Καγκελαρία.
Οι Σοσιαλδημοκράτες οι οποίοι σήμερα συγκυβερνούν με την Μέρκελ, μαστίζονται από παρατεταμένη κρίση και θα μπορούσε να πει κανείς ότι η συγκυβέρνηση τους έχει πλήξει στα μάτια των λεγόμενων κεντροαριστερών ψηφοφόρων. Την ίδια στιγμή αυτό δεν έχει ενισχύσει τα μικρότερα αριστερά κόμματα, δίνοντας στην Μέρκελ άνετο και ισχυρό προβάδισμα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι με δεδομένο το μπάχαλο που επικρατεί στην Ευρώπη, η διαφαινόμενη άνετη επικράτηση της Μέρκελ είναι γλυκόξινη.
Γλυκιά διότι δίνει μια δόση σταθερότητας και εμπειρίας στο ευρωπαϊκό μπάχαλο και ξινή με δεδομένο ότι οι πολιτικές του Βερολίνου και η διαφαινόμενη στρατηγική της Γερμανίας, έχει μεγάλο μερίδιο της ευθύνης για αυτό το μπάχαλο και για πολλά από τα αρνητικά που έχουν αρχίσει να διαφαίνονται στον ορίζοντα. Μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί το έργο.
Μεγάλη Βρετανία…
Στη Μεγάλη Βρετανία η Πρωθυπουργός, Τερέζα Μέϊ, προκήρυξε ξαφνικά πρόωρες εκλογές πιστεύοντας ότι θα κερδίσει μια συντριπτική νίκη έναντι των Εργατικών του Τζέρεμι Κόρμπιν. Η ζαριά δεν της βγήκε. Οι Συντηρητικοί όχι μόνο δεν πέτυχαν μεγάλη νίκη , αλλά έχασαν και την πλειοψηφία που διέθεταν στην προηγούμενη Βουλή. Τώρα έχουν εξαναγκαστεί σε κυβέρνηση μειοψηφίας με την ανοχή του DUP, του Ενωτικού και βαθιά συντηρητικού κόμματος της Βόρειας Ιρλανδίας.
Πρόκειται για ένα κόμμα του οποίου οι ψηφοφόροι είναι υπέρ του Brexit, κατά των αμβλώσεων, κατά των ομοφυλόφιλων, κατά των μεταναστών, κοινωνικά συντηρητικοί, και Ευρωσκεπτικιστές.
Δύο πράγματα οδήγησαν στο να έρθουν τα πάνω κάτω στις προβλέψεις των εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το πρώτο και πιο σοβαρό, είναι ότι η Μέϊ και η ομάδα της έκαναν τεράστιε γκάφες στην ανακοίνωση της προεκλογικής πλατφόρμας, απεμπολώντας την αύρα του μοναδικού σοβαρού και ώριμου κόμματος στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Την ίδια στιγμή η Μέϊ και οι Συντηρητικοί πέτυχαν μεγάλη νίκη έναντι των Εθνικιστών της Σκωτίας και της ανεκδιήγητης Στούρτζεν, βάζοντας στην άκρη επί του παρόντος το θέμα της ανεξαρτησίας της Σκωτίας.
Παρόλα αυτά έχασαν πολύ έδαφος έναντι των Εργατικών του Τζέρεμι Κόρμπιν, του οποίου το κόμμα δεν μπορεί να αποκαλείται πλέον κεντροαριστερό. Τον Κόρμπιν τον παρομοιάζουν συχνά ως τον Μπέρνι Σάντερς της Μεγάλης Βρετανίας. Παρόλα αυτά διεξήγαγε μια ευφυή και επιτυχημένη προεκλογική εκστρατεία, η οποία στην πλατφόρμα της περιείχε κομμάτι για το νόμο και την τάξη, και έντονα στοιχεία και κονδύλια υπέρ της ασφάλειας θεματική που αγγίζει τις βαθιά συντηρητικές μάζες της χώρας. Η μετατόπιση αυτή των Εργατικών τους έδωσε την καλύτερη εμφάνιση σε εκλογές την τελευταία δεκαετία, ειδικά στα στρώματα των νέων ψηφοφόρων και των ψηφοφόρων της περιφέρειας που κατέβηκαν να ψηφήσουν σε πολύ μεγαλύτερα από τα αναμενόμενα νούμερα.
Το μεγαλύτερο θέμα για την κυβέρνηση μειοψηφίας της Μέϊ είναι η διαπραγμάτευση για το Brexit, χωρίς μάλιστα, με δική της ευθύνη, να διαθέτει ισχυρή πλειοψηφία για να τη διαχειριστεί. Οι πιθανότητες είναι ότι στο τέλος θα οδηγηθούμε σε ένα σκληρό Brexit το οποίο θα προκαλέσει μακροχρόνια ύφεση και αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι το αισιόδοξο σενάριο. Το σενάριο του τρόμου είναι μια πτώση της κυβέρνησης Μέϊ, λόγω της μετριοπαθούς αντάρτικης ομάδας στο εσωτερικό των Συντηρητικών ή λόγω της χαοτικής και εχθρικής αντιπολίτευσης των Εργατικών.
Γαλλία…
Το Κόμμα του Μακρόν μόλις 14 μήνες πριν δεν υπήρχε και τώρα διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν αν και δεν έπιασε το στόχο των 15 εδρών, τετραπλασίασε τις έδρες του από δύο σε οκτώ. Η είδηση είναι η δραστική μείωση της δεξιάς σε 137 έδρες και η διάσπασή της αμέσως μετά τις εκλογές, και η ουσιαστική εξαφάνιση των Σοσιαλιστών που έπεσαν στις 44 έδρες από πρώτο κόμμα στις προηγούμενες εκλογές.
Και το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι τι πραγματικά σημαίνει αυτό για την Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία; Το Κόμμα Μακρόν είναι κάτι νέο και θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν είναι καν συγκροτημένο πολιτικό Κόμμα. Οι περισσότεροι βουλευτές του είναι νέοι στην πολιτική. Το ίδιο ισχύει και με τον ηγέτη του και Πρόεδρο της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν.
Η Γαλλία έχει σοβαρά προβλήματα από τη δεκαετία του 1970 και μετά έχει σταθερά πρόβλημα και χαμηλές επιδόσεις. Τα βασικά της προβλήματα είναι το νομικό πλαίσιο και η κουλτούρα που επικρατεί. Το μοντέλο κοινωνικής πρόνοιας που επικράτησε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει πολύ βαθιές ρίζες και οι Γάλλοι το θεωρούν δεδομένο παρά το βαρύ κόστος για την οικονομία. Με αποτέλεσμα οποιαδήποτε κίνηση περικοπής του να προκαλεί έντονη αντίδραση.
Το θέμα αυτό είναι τόσο σοβαρό που έχει προκαλέσει πρόβλημα ακόμη και στις εξωτερικές σχέσεις της Γαλλίας, ειδικά με τη Γερμανία. Παραδοσιακά οι γαλλικές κυβερνήσεις απαιτούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να επιδοτεί τις παροχές στην ουσία με γερμανικά κονδύλια. Οι Γερμανοί αρνούνται πλέον να το κάνουν αυτό. Ο Μακρόν έχει αντιληφθεί ότι όσο η Γαλλία δεν βάζει τάξη στα του οίκου της, δεν είναι δυνατόν το Βερολίνο να συνεχίσει να πληρώνει.
Έχοντας την απόλυτη πλειοψηφία πλέον ο Γάλος Πρόεδρος θα προσπαθήσει να προχωρήσει σε βαθιές μεταρρυθμίσεις αυτού του συστήματος, κάτι που προσπάθησαν να κάνουν αλλεπάλληλες κυβερνήσεις και απέτυχαν.
Είτε πετύχει είτε όχι ο Μακρόν, είναι δεδομένο ότι στη Γαλλία έρχονται απεργίες και κοινωνική αναταραχή που δεν έχουμε δει για δεκαετίες.
Στην περίπτωση που ο Μακρόν πετύχει είναι δεδομένο ότι θα ζητήσει από το Βερολίνο να βάλλει το χέρι βαθιά στην τσέπη για την Ομοσπονδοποίηση της ΕΕ. Αυτό σημαίνει κοινό προϋπολογισμό, κοινά ελλείματα, και συνδιαχείριση των προβλημάτων. Για να ακούσει κάτι τέτοιο το Βερολίνο θα πρέπει οι μεταρρυθμίσεις του Μακρόν να είναι τόσο βαθιές και τόσο επίπονες και η Γαλλία δεν θα έχει δει κάτι τέτοιο από την εποχή του Ναπολέοντα.
Αυτό στην ουσία σημαίνει συγκέντρωση της εξουσίας στις Βρυξέλλες. Η Μέρκελ και το Βερολίνο υπόγεια, αργά, αλλά σταθερά, αποκτά τον έλεγχο του ευρωπαϊκού συστήματος. Πολιτικά προσπαθεί να εξουδετερώσει του αντιπάλους εντός και εκτός Ευρώπης. Στρατηγικά προετοιμάζει έναν κόσμο με πιο έντονο ρόλο της Ρωσίας και της Τουρκίας και λιγότερη επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αυτό σημαίνει ότι η παρούσα κυβέρνηση μειοψηφίας της Τερέζα Μέϊ στην Μεγάλη Βρετανία πρέπει να λειτουργήσει ως μια κυβέρνηση που έχει ισχυρή πλειοψηφία. Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι η ενίσχυση των κρατικών θεσμών έτσι ώστε όποιος έχει τον έλεγχό τους να έχει μεγάλη επιρροή σε οτιδήποτε Βρετανικό. Η στροφή του Κόρμπιν συντηρητικά βοηθάει τους μετριοπαθείς συντηρητικούς να κάνουν ακριβώς αυτό.
Αν και ο Μακρόν, στην παρούσα φάση, έχει τα καλύτερα πολιτικά εργαλεία σε σχέση με τη Γερμανία και τη μ. Βρετανία, επιδιώκει και την πιο δραματική μεταρρύθμιση σε σχέση με τους άλλους δυο. Στην ουσία επιδιώκει ολική μεταρρύθμιση του γαλλικού πολιτικού και οικονομικού συστήματος. Αυτό θα απαιτήσει την επιβολή από την πλευρά της κυβέρνησης της βούλησής της έναντι ενός λαού που είναι συνηθισμένος να ψηφίζει Όχι, χωρίς καν να δίνει σημασία στην ερώτηση.
Βέβαια το θέμα της συγκέντρωσης της εξουσίας στις Βρυξέλλες δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο πλανήτης βρίσκεται σε μια χαοτική κατάσταση και τα εργαλεία – θεσμοί που υπάρχουν για την αντιμετώπιση του χάους δεν επαρκούν πλέον.
Στην Ευρώπη είδαμε για παράδειγμα ότι δεν υπάρχουν τα εργαλεία για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει βάλει όλο το σύστημα να τρέχει για να καταφέρει να επιστρέψει εκεί που βρίσκονταν πριν μια δεκαετία. Γενικά οι αρχές οργάνωσης του διεθνούς συστήματος έχουν αρχίσει να καταρρέουν στην περιφέρεια και οι κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να νιώθουν τις επιπτώσεις αυτής της αταξίας.
Δυστυχώς οι ραγδαίες αλλαγές που έρχονται απαιτούν άμεση λήψη αποφάσεων και εφαρμογή. Κάτι τέτοιο αποτελεί ανάθεμα για το σύνολο των πολιτικών συστημάτων της Ευρώπης. Η Γερμανία, η Ισπανία και η Ιταλία για παράδειγμα, αποτελούνται από συστήματα μικρότερων οντοτήτων που λειτουργούν έτσι για αιώνες και δύσκολα θα επιτρέψουν σε κεντρικές κυβερνήσεις να επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές. Και δεν πρόκειται για αποκλειστικά ευρωπαϊκό πρόβλημα. Ο Καναδάς για παράδειγμα λειτουργεί ως δέκα κράτη σε ένα με ότι αυτό σημαίνει για τη διαμόρφωση πολιτικής. Η Βραζιλία είναι στην ουσία Συνομοσπονδία, ενώ στην Ιαπωνία το βαθύ κράτος αντιδρά σε οποιεσδήποτε ουσιαστικές αλλαγές. Η Ινδία στην ουσία δεν είναι κράτος αλλά συνονθύλευμα τοπικών εκφάνσεων.
Από άκρη σε άκρη του πλανήτη χώρες προσπαθούν να προχωρήσουν σε συγκέντρωση της διοίκησης. Το Ηνωμένο Βασίλειο ετοιμάζεται για ένα επεισοδιακό Brexit. Η Ιαπωνία κατασκεύασε μεγάλα αεροπλανοφόρα και το Σύνταγμα της χώρας δεν επιτρέπει την ύπαρξη μάχιμου στρατού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει μάχη για τη διαμόρφωση ενός πλαισίου που θα αποδεικνύει ότι η ΕΕ δεν οδηγείται σε διάλυση. Στην Ινδία η κυβέρνηση προσπαθεί να διαλύσει την αντιπολίτευση για να μπορέσει να κυβερνήσει ανενόχλητη. Στην Κίνα πάμε σε σκληρή γραμμή ενόψει του φθινοπώρου και του Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στη Ρωσία το καθεστώς Πούτιν εφαρμόζει σκληρές τεχνικές παρακολούθησης της κοινωνίας. Η Γαλλία με τον Μακρόν επιχειρεί συγκέντρωση εξουσίας με εξασθένιση κομμάτων και συνδικάτων. Σε Τουρκία, Ουγγαρία, και Πολωνία έχουμε προσωπικά εκκεντρικά καθεστώτα. Στον Καναδά το ίνδαλμα των προοδευτικών θέλει να διπλασιάσει τις αμυντικές δαπάνες.
Στο Βερολίνο η Μέρκελ συζητά ανοικτά την ανάγκη η Γερμανία να εξασφαλίσει τη δική της άμυνα, κάτι που θα πρέπει να ανησυχεί την υπόλοιπη Ευρώπη και να κτυπά καμπανάκια στη Μόσχα.
Και μέσα σε όλο αυτό το μπάχαλο, όσο και να μην αρέσει, αποτελούν όαση οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η αναστάτωση που προκαλούν οι κινήσεις του αντάρτη που την έσκασε στο σύστημα, όσο και να μην αρέσει, είναι χαρακτηριστικό κάθε νέου ηγέτη, και όχι κάποιου που βλέπει καταιγίδα στον ορίζοντα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ο υπόλοιπος κόσμος κρέμεται από το λογαριασμό Twitter του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Και για να πω μια κουβέντα όσο πιο ευγενικά μπορώ για την Ελλάδα, όπως λέγανε οι πραγματικού παλαιοί Έλληνες, τρείς λαλούν και δυο χορεύουν. Με τις υγείες μας!
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University.
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...