Ανεξιχνίαστοι κίνδυνοι για την Τουρκία και τους Κούρδους

Του Marc Pierini

Η τρέχουσα επίθεση του Ισλαμικού Κράτους έναντι της συριακής κουρδικής πόλης Κομπάνι, παρεμβαίνει στην πολιτική πολλών χωρών, προκαλώντας μια τεράστια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και εγείρει πολλά ερωτήματα. Επίσης φέρνει τεράστια πολιτικά και κοινωνικά ρίσκα για την Τουρκία και τους Κούρδους.

Στο μεγαλύτερο μέρος της, η αντί-ισλαμική αντίσταση στην Κομπάνι προέρχεται από τους Σύριους Κούρδους του Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) και της ένοπλης πτέρυγάς της, Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG). Ο δυτικός και αραβικός συνασπισμός που πολεμάει το Ισλαμικό Κράτος, προσφέρει περιορισμένη στενά αεροπορική στήριξη, αν και οι τακτικές των σουνιτών τζιχαντιστών και η απουσία ειδικών δυνάμεων στην περιοχή, καθιστούν την υποστήριξη αυτή σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματική Η Τουρκία έχει αρνηθεί την διέλευση των ενισχύσεων με μαχητές που συνδέονται με την PYD στην Κομπάνι από το Καμισλί, άλλη μία συριακή κουρδική περιοχή στα Ανατολικά.

Η τουρκική κυβέρνηση δεν παρεμβαίνει άμεσα στη διαμάχη, ουσιαστικά διότι είναι απρόθυμη να χρησιμοποιήσει τον στρατό της εναντίον μιας σουνιτικής εξέγερσης. Η Άγκυρα καθιστά τη συμμετοχή της στη συμμαχία κατά του Ισλαμικού Κράτους, εξαρτώμενη από προϋποθέσεις που δεν είναι αποδεκτές από τη Δύση, όπως είναι μια εκστρατεία καταπολέμησης του καθεστώτος του Σύριου προέδρου Bashar al-Assad, ή που θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό μικρής σημασίας με βάση τις περιστάσεις, όπως η δημιουργίας μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία.

Η ανακόλουθη αδράνεια έχει προκαλέσει εκτεταμένες διαμαρτυρίες σε όλη την Τουρκία, με αποτέλεσμα περίπου 30 θύματα από τις 8 Οκτωβρίου, και έχει προκαλέσει εντάσεις με τις ΗΠΑ.

Σε στρατιωτικό επίπεδο, οι Αμερικανοί στρατιωτικοί φορείς χάραξης πολιτικής θεωρούν ανοιχτά πλέον ότι το να σωθεί η Κομπάνι είναι τώρα μη ρεαλιστικό, για δύο λόγους. Πρώτον, υπάρχει έλλειψη ισχυρών συμμαχικών δυνάμεων στην περιοχή, και δεύτερον, το Ισλαμικό Κράτος έχει διάσπαρτες δυνάμεις σε όλη την πόλη, καθιστώντας αδύνατο να στοχευθεί αποτελεσματικά ο βαρύτερος οπλισμός των μαχητών.

Σε στρατηγικό επίπεδο, όταν συγκρίνεται με άλλες κουρδικές περιοχές της Συρίας και με την δυσοίωνη απειλή στα όρια της Βαγδάτης, η Κομπάνι αναπόφευκτα μοιάζει με μια μικρή κουκκίδα στον χάρτη, μία περιορισμένης σημασίας για τους φορείς χάραξης στρατιωτικής πολιτικής της συμμαχίας. Αυτή η εκτίμηση ακούγεται πολύ κυνική, αλλά βρίσκεται στον πυρήνα της τρέχουσας κατάστασης.

Ο συνδυασμός της τουρκικής απροθυμίας να βοηθήσει στη διάσωση της Κομπάνι και της αμερικανικής στρατιωτικής κρίσης, θα μπορούσε να δημιουργήσει ανθρωπιστικές συνέπειες ανάλογης κλιμάκωσης στο πολύ προσεχές μέλλον. Δεδομένου του παρελθόντος του Ισλαμικού Κράτους, η σφαγή που θα μπορούσε να συμβεί στην πόλη, θα αντιπροσώπευε άλλη μία Σεμπρένιτσα –ακριβώς κάτι από το βλέμμα του τουρκικού στρατού και των παγκόσμιων media, μόλις δύο μίλια μακριά από τα σύνορα με την Τουρκία. Αυτό θα ήταν ένα επαίσχυντο αποτέλεσμα.

Αυτή η έκτακτη ανάγκη εγγυάται τουλάχιστον κάποιον άμεσο σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης. Μια επιχείρηση ανθρωπιστικής διάσωσης θα πρέπει να εκπονηθεί για να φυγαδεύσει στην Τουρκία τους 10.000 Σύριους Κούρδους που έχουν απομείνει στην Κομπάνι. Αυτή είναι μια λεπτή διαδικασία, αλλά η τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος θα μπορούσε να το κάνει μέσα σε ώρες, με τον τουρκικό στρατό να καλύπτει το έδαφος και με την στενή υποστήριξη από τη συμμαχία από αέρος. Ενώ αυτό δεν εγγυάται απαραιτήτως την ασφάλεια της Κομπάνι από το Ισλαμικό Κράτος, με αυτή την επιχείρηση τουλάχιστον θα μπορούσε να αποφευχθεί μια μαζική σφαγή.

Πιο γενικά, σε πολιτικούς όρους, μια ήττα των Σύριων Κούρδων θα σήμαινε την απώλεια της μόνης δύναμης στη Συρία που μένει μακριά από τον θρησκευτικό σεχταρισμό και που την ίδια στιγμή είναι αποφασισμένη να αντισταθεί στο Ισλαμικό Κράτος και σε άλλες ριζοσπαστικές οργανώσεις.

Παρά τις αμφιβολίες των τουρκικών αρχών για την συμμαχία τους με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ), το οποίο διεξήγε μια μακρά ένοπλη μάχη εναντίον του τουρκικού κράτους, οι Κούρδοι της Συρίας είναι ένας παράγοντας αντίστασης εναντίον των ριζοσπαστικών ισλαμιστών στη Συρία. Αυτό δίνει στην συριακή κουρδική PYD νέες αρμοδιότητες σε περιφερειακό επίπεδο.

Υπάρχει επίσης ένας πολύ σημαντικός ιδεολογικός παράγοντας για την μάχη στην Κομπάνι. Σε ένα μεγάλο βαθμό, η επιρροή του Ισλαμικού Κράτους προκύπτει από την ικανότητά του να χρησιμοποιεί με επιτυχία την ισλαμική υπόθεση του μαρτυρίου. Στη λογική της οργάνωσης, οι υποστηρικτές τους πρέπει να είναι σε θέση να δουν συγκεκριμένα στρατιωτικά επιτεύγματα, όπως συνέβη στη διάρκεια της πρώιμης περιόδου του Ισλάμ.

Η τεράστια συμβολική σημασία της πτώσης της Κομπάνι θα βοηθούσε τους τζιχαντιστές να αποδείξουν το «δίκιο» τους και να αποτρέψουν αμφιταλαντεύωσεις μέσα στις τάξεις τους. Θα επέτρεπε στους μαχητές να προσελκύσουν περισσότερους υποστηρικτές και να τους στείλουν στην μάχη πιο εύκολα. Αντιθέτως, η ήττα του Ισλαμικού Κράτους στην Κομπάνι, θα έπληττε αυτή την αφήγηση.

Ορισμένοι αναλυτές δηλώνουν ότι μετά από τόση αμφιταλάντευση, είναι τώρα πολύ αργά να σωθεί η Κομπάνι, η οποία είναι η μικρότερη από τις τρεις συριακές κουρδικές περιοχές. Το επόμενο πολιτικό δίλημμα βρίσκεται για τις δύο άλλες κουρδικές περιοχές του Afrin στα δυτικά και του Καμισλί στα ανατολικά. Αυτές οι περιοχές είναι πολύ μεγαλύτερες και το Καμισλί είναι δίπλα στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Εάν επιβιώσουν αυτές οι περιοχές οποιασδήποτε μελλοντικής σφαγής από το Ισλαμικό Κράτος, το μέγεθος του Καμισλί και η γεωγραφική του θέση θα αυξήσει τον φόβο στην Τουρκία, στη Δαμασκό και στην ΒΑγδάτη, για μια εν δυνάμει ανεξάρτητη κουρδική οντότητα.

Εάν ωστόσο, το Afrin και το Καμισλί πέσουν στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους, αυτό θα προκαλούσε πολιτικό σεισμό στις κουρδικές κοινότητες της Τουρκίας και της Δυτικής Ευρώπης. Η αδράνεια της Άγκυρας για την Κομπάνι έχει ήδη πλήξει πολύ άσχημα την ονομαζόμενη τουρκική διαδικασία ειρήνευσης με τους Κούρδους της Τουρκίας. Η επιτυχία αυτής της διαδικασίας είναι κρίσιμη για την επίδοση του κυβερνώντος ΑΚΡ στις τουρκικές βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του επομένου έτους, και οι προσπάθειες συμφιλίωσης πιθανώς δεν θα επιβίωναν εάν τόσο μεγάλοι κουρδικοί πληθυσμοί αναγκαζόταν να εγκαταλείψουν το χώρο τους ή εξαλειφόταν.

Αυτά τα δύο πιθανά αποτελέσματα –η πτώση μεγάλων συριακών κουρδικών περιοχών ή η κατάρρευση των συνομιλιών ειρήνης με τους Κούρδους της Τουρκίας- ζητά μια σοβαρή και υπεύθυνη επαναξιολόγηση της κατάστασης τόσο από την Άγκυρα όσο και από τους Κούρδους της Τουρκίας και της Συρίας.

Η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να ζυγίσει προσεκτικά τις προτεραιότητές της βραχυπρόθεσμα. Επιμένοντας σε μια εκστρατεία με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος Assad και την σε μεγάλο βαθμό άσχετη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, ενώ κάθεται άπραγη και δεν συμβάλλει στις προσπάθειες του συνασπισμού για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους, καθιστά την Τουρκία να φαίνεται ένα άχρηστο μέλος του ΝΑΤΟ.

Επιπλέον, αφήνοντας τους Ισλαμιστές να ευημερούν και να κατακτούν και παγιδεύοντας τους Κουρδους της Συρίας σε ένα τρομακτικό σπιράλ βίας και δολοφονιών, η τουρκική ηγεσία θα μπορούσε να προκαλέσει αδιανόητη βία από τους Κούρδους στη Συρία.

Όσο για τους Κούρδους, θα πρέπει να σταθμίσουν τις ευθύνες τους στην Τουρκία, όπου το ΡΚΚ ελάχιστα θα επωφεληθεί από την εκτεταμένη βία στη χώρα, και στη Συρία, όπου η PYD έχει γίνει, μέσω της περιφερειακής αναταραχής, μια πιθανή δύναμη σταθερότητας στη Μέση Ανατολή.

Στην Κομπάνι, το Afrin και το Καμισλί, οι δυτικοί παράγοντες παίζουν με νέα τράπουλα.

Πηγή Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση