Η Συριακή Κρίση και η Μέση Ανατολή

Του Πρέσβη ε.τ. Δρα Ανδρεστίνου Ν. Παπαδόπουλου

Ξεκινάμε με μια υπόθεση που έχει τα εχέγγυα να γίνει πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, ότι το Σουνιτικό κύμα θα σαρώσει τον Πρόεδρο Άσσαντ και το καθεστώς Μπάαθ στην Συρία. Το ερώτημα είναι το πότε θα συμβεί. Σήμερα, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα αδιέξοδο, μετά από 21 μήνες συγκρούσεων που άφησαν 60 χιλιάδες νεκρούς, χιλιάδες πρόσφυγες και ερείπια στην χώρα. Ο Πρόεδρος Άσσαντ, σε δημόσια ομιλία, στις 6 Ιανουαρίου αρνήθηκε να συνομιλήσει με τους εχθρούς του, που τους χαρακτήρισε ξενοκίνητους τρομοκράτες, ενώ για πρώτη φορά ο απεσταλμένος του ΟΗΕ Λαχτάρ Μπραχίμι απέκλεισε οποιονδήποτε ρόλο στον Σύρο Πρόεδρο σε μια μεταβατική Κυβέρνηση, τονίζοντας ότι 40 χρόνια κυβέρνησης από μια οικογένεια είναι πολλά. Το Συριακό ΥΠΕΞ αντέδρασε βίαια στην δήλωση Μπραχίμι, χαρακτηρίζοντας την «κατάφωρα μεροληπτική», χωρίς να αποκλείει συνεργασία με τον απεσταλμένο του ΟΗΕ για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στην κρίση.

Το αδιέξοδο υφίσταται και στο επίπεδο ΗΠΑ – Ρωσίας, αφού σε συνάντηση απεσταλμένου τους στην Γενεύη, στις 11 Ιανουαρίου, με τον Λαχτάρ Μπραχίμι δεν κατόρθωσαν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους, παρόλο ότι και οι δύο τάσσονται υπέρ μιας πολιτικής λύσης. Οι μεν ΗΠΑ ξεκάθαρα υποστηρίζουν ότι ο Πρόεδρος Άσσαντ έχασε την νομιμότητα του και θα πρέπει να αποχωρήσει, ενώ η Ρωσία επιμένει ότι ο Άσσαντ δεν πρέπει να εκδιωχθεί από την εξουσία από ξένες δυνάμεις και ότι η αποχώρηση του δεν πρέπει να είναι προϋπόθεση για διαπραγματεύσεις. Η διαφωνία αυτή αντανακλάται και στα Ηνωμένα Έθνη, όπου το Συμβούλιο Ασφαλείας αδυνατεί να λάβει οποιαδήποτε απόφαση για λύση του προβλήματος, λόγω Ρωσικού βέτο πίσω από το οποίο κρύβονται οι Δυτικοί, απρόθυμοι να στείλουν στρατεύματα στην Συρία.

Αυτά βεβαίως δεν συμβαίνουν στο κενό, αλλά σε μια περιοχή όπου ανταγωνίζονται να κυριαρχήσουν Ιράν, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος και Τουρκία, ενώ ο θρησκευτικός ανταγωνισμός μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών έφθασε στο αποκορύφωμα του. Οι συνέπειες αυτών των ανταγωνισμών θα είναι αλυσιδωτές και εν πολλοίς καθορίζουν την στάση χωρών που διαδραματίζουν ρόλο στην περιοχή.

Η πρώην φιλική προς την Συρία Τουρκία άλλαξε στάση. Σήμερα, υποστηρίζει ανοικτά την συριακή αντιπολίτευση, παρέχει καταφύγιο στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου της Συρίας, φιλοξενεί χιλιάδες Σύριους πρόσφυγες και εξοπλίζει τον ελεύθερο Συριακό Στρατό. Αντιδρώντας σ’ αυτή την αλλαγή στάσης, ο πρόεδρος ¨Ασσαντ επέτρεψε επανεγκατάσταση του ΡΚΚ στις βάσεις του στα σύνορα Συρίας – Τουρκίας. Οι ενέργειες αυτές της Τουρκίας εντάσσονται στο πλαίσιο μιας νέας πολιτικής που αποβλέπει στην περιφερειακή της ηγεμονία στην περιοχή και ενθαρρύνεται από την οικονομική της ευρωστία, την μειωμένη επιρροή των ΗΠΑ στην Μέση Αντολή και την αρνητική στάση των Ευρωπαίων έναντι της ένταξης της στην ΕΕ.

Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας όμως περιορίζονται από την δυναμική επάνοδο της Αιγύπτου στην διεθνή σκηνή, που λειτουργεί ανταγωνιστικά στις προσπάθειες της Τουρκίας για περιφερειακή ηγεμονία. Συναφώς, θα πρέπει να λεχθεί ότι η Αίγυπτος δια του Προέδρου της Μωχάμεντ Μόρσι, κάλεσε τον Άσαντ να αποχωρίσει από την εξουσία και πρότεινε την δημιουργία ενός κουαρτέτου (Αίγυπτος – Τουρκία – Σαουδική Αραβία – Ιράν) για επίλυση της κρίσης. Στον αντίποδα βρίσκονται οι υποστηρικτές της Συρίας, Ρωσία και Ιράν. Η Ρωσία, από μακρού χρόνου σύμμαχος και προμηθευτής όπλων της Συρίας, έχει μεγάλη ναυτική βάση στην Ταρτούς, πράγμα που της επιτρέπει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις υποθέσεις της Μέσης Ανατολής. Αυτά εξηγούν και την υποστήριξη της προς τον Άσσαντ. Το Ιράν, έχει πολύ καλές σχέσεις με την Συρία, την μόνη μεταξύ των Αραβικών κρατών χώρα. Οι σχέσεις αυτές είναι αμφίδρομες. Το μεν Ιράν χρησιμοποιεί την Συρία για να ενισχύει την Σιιτική κοινότητα του Λιβάνου, στέλλοντας χρήματα και όπλα στην Χεσμπολάχ, η δε Συρία εξυπηρετεί τους σχεδιασμούς της εξωτερικής της πολιτικής από την δέσμευση του Ιράν να καταστρέψει το Ισραήλ.

Ανεξαρτήτως των ανταγωνισμών, εάν τελικά επέλθει η πτώση του καθεστώτος Άσσαντ οι συνέπειες θα είναι αλυσιδωτές. Το Ιράν θα υποστεί μεγάλη ήττα, γιατί όχι μόνο θα χάσει τον μόνο Άραβα σύμμαχο, αλλά θα αποδυναμωθεί και η Χεσμπολάχ στον Λίβανο, όπου οι εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ χριστιανών, σουνιτών και σιιτών που δοκιμάζονται από την παρουσία φιλοσυριακών και αντισυριακών δυνάμεων θα καταρρεύσουν.  Πτώση του Άσσαντ θα φέρει στην εξουσία μια παραλλαγή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και με τις αλλαγές που έχει επιφέρει η «Αραβική Άνοιξη» το Ισραήλ θα βρεθεί περικυκλωμένο από Σουνιτικές δυνάμεις που θα ενισχύσουν την Χαμάς, με ότι αυτό συνεπάγεται για την Φάταχ του Μαχμούντ Αμπάς. Το μόνο στρατηγικό κέρδος για το Ισραήλ θα είναι η αποδυνάμωση του Ιράν, ως σιιτικής χώρας, ενώ θα συνεχίσει να επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Και το 2013, λοιπόν, θα έχουμε τα βλέμματα μας στραμμένα προς την Συρία, όπου οι εξελίξεις θα έχουν αλυσιδωτές συνέπειες, όπως είδαμε, θέτοντας και το γενικότερο θέμα της επιτυχίας ή μη του πολιτικού Ισλάμ που φιλοδοξεί να έχει προεκτάσεις στις μουσουλμανικές χώρες των Βαλκανίων, του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση