Η ΕΚΤ καλοκοιτάζει την… εκτυπωτική μηχανή αλλά θα περιμένει ως το Σεπτέμβριο

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρχίζει να σκέφτεται το έως χτες αδιανόητο προκειμένου να σώσει το ευρώ: όχι μόνον να επαναλάβει τις αγορές ομολόγων στο πλαίσιο του αμφισβητούμενου προγράμματος αγοράς τίτλων της αλλά να κάνει κι ένα βήμα παραπέρα, προς την ποσοτική χαλάρωση – δηλαδή να τυπώσει χρήμα.

Αυτό προκύπτει από χτεσινό δημοσίευμα του πρακτορείου Ρόιτερ που επικαλείται πληροφορίες προερχόμενες από το εσωτερικό της ΕΚΤ, αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιώτες τραπεζίτες που είναι σε θέση να γνωρίζουν πολλά για τις συζητήσεις εντός της κεντρικής τράπεζας.

Βεβαίως δεν πρόκειται για κάτι που θα γίνει μέσα στον Αύγουστο και θα χρειαστούν το λιγότερο έξι εβδομάδες μέχρι η ΕΚΤ να αναλάβει τολμηρή δράση, εκτιμούν οι ίδιες πηγές, ενώ με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η αυριανή συνέντευξη του Μάριο Ντράγκι με τις ανακοινώσεις για τα επιτόκια επειδή μπορεί να προσφέρει περισσότερες ενδείξεις.

Προϋπόθεση για τη λήψη αποφασιστικής δράσης από πλευράς ΕΚΤ είναι να έχουν προηγουμένως συμπληρωθεί κι άλλα κομμάτια του παζλ. Ποια είναι αυτά; Καταρχήν το επίσημο αίτημα συνδρομής της Ισπανίας που η κυβέρνηση Ραχόι προς το παρόν καθυστερεί, μια απόφαση των ηγετών της Ευρωζώνης που θα επιτρέπει επισήμως στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς να αγοράζουν ομόλογα από την πρωτογενή αγορά αλλά και η θετική απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου της Καρλσρούης ως προς τη νομιμότητα του μόνιμου μηχανισμού διάσωσης της Ευρωζώνης που θα βγει στις 12 Σεπτεμβρίου. Το πιο σημαντικό από όλα όμως είναι ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι να υπερνικήσει τις αντιστάσεις της ισχυρής κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας Bundesbank που αποτελεί το θεματοφύλακα της νομισματικής ορθοδοξίας στην Ευρωζώνη.

Ο Μάριο Ντράγκι καλλιέργησε υψηλές προσδοκίες την περασμένη εβδομάδα ότι η ΕΚΤ θα επαναλάβει τις αγορές κρατικών τίτλων για να μειώσει το κόστος δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας. «Στο πλαίσιο της εντολής μας η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται για να προστατέψει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας.

Το καινοτόμο σημείο της τοποθέτησης Ντράγκι ήταν ότι η ΕΚΤ μπορεί να παρέμβει νομίμως στις αγορές ομολόγων προκειμένου να μειώσει τα υψηλά επιτόκια που ζητούν οι επενδυτές για να αγοράσουν ιταλικά και ισπανικά ομόλογα. «Στο βαθμό που το μέγεθος των πρίμιουμ που πληρώνουν τα κράτη παρεμποδίζει τη λειτουργία των μηχανισμών μεταβίβασης της νομισματικής πολιτικής, εμπίπτουν στην εντολή μας», είπε συγκεκριμένα.

Σύμφωνα με πηγές της κεντρικής τράπεζας, η επισήμανση αυτή του πρόεδρου της ΕΚΤ αιφνιδίασε ορισμένους συναδέλφους του από το διοικητικό συμβούλιο καθώς δεν είχαν ενημερωθεί εκ των προτέρων για παρόμοιες δηλώσεις.

Η αντίδραση από την Bundesbank, άλλοτε πανίσχυρη γερμανική νομισματική αρχή και σήμερα το μεγαλύτερο μέτοχο της ΕΚΤ, ήρθε πλην καλά - καλά συμπληρωθούν 24 ώρες και ήταν η … γνωστή. Η γερμανική κεντρική τράπεζα δήλωσε την αντίθεση της στην αναζωογόνηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων, με το επιχείρημα ότι θα αφαιρέσει την πίεση των αγορών από τις υπερχρεωμένες κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μέτρα λιτότητας και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. «Ο μηχανισμός της αγοράς ομολόγων είναι προβληματικός γιατί δίνει λάθος κίνητρα», δήλωσε ο εκπρόσωπος του προέδρου της Γιενς Βάιντμαν.

Η Bundesbank βεβαίως αντιστέκεται σε όλες τις ιδέες που μπορούν να βοηθήσουν την ΕΚΤ να αντιμετωπίσει την κρίση, από το πρόγραμμα ομολόγων ως την παραχώρηση τραπεζικής άδειας στους μηχανισμούς διάσωσης της Ευρωζώνης για να μπορούν έτσι να δανειστούν από την κεντρική τράπεζα και να αποκτήσουν αυξημένη δανειοδοτική ισχύ, με το ίδια πάντα επιχείρημα: ότι όλα αυτά παραβιάζουν τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που απαγορεύουν τη χρηματοδότηση των κρατών από την κεντρική τράπεζα.

Σύμφωνα με το Ρόιτερ, ο Ντράγκι και ο Βάιντμαν θα συναντηθούν πριν την αυριανή συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΕΚΤ σε μια προσπάθεια να εξομαλύνουν τις διαφορές τους, ενώ η έκβαση της διαπάλης ανάμεσα στην ΕΚΤ και την γερμανική Bundesbank – στα πρότυπα της οποίας έχει δομηθεί και η ίδια η ΕΚΤ – μπορεί να κρίνει την επιβίωση του ευρώ.

Το πιο ισχυρό εργαλείο που έχει στη διάθεσή της η ΕΚΤ είναι είτε να κάνει κάποιου τύπου αναδιάρθρωση του χρέους – π.χ. αποδεχόμενη ζημιές για τους ελληνικούς τίτλους αρχικά και για άλλους τίτλους της ευρωπαϊκής περιφέρειας αργότερα – είτε να προχωρήσει στην αγορά μεγάλων ποσοτήτων χρεογράφων απ’ όλα τα κράτη της Ευρωζώνης, ακολουθώντας τη συνταγή της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας και της Τράπεζας της Αγγλίας – τη γνωστή μας ποσοτική χαλάρωση. Από την αρχή της κρίσης το 2008 η αμερικάνικη FED έχει τριπλασιάσει το μέγεθος του ισολογισμού της και η Τράπεζα της Αγγλίας τον έχει τετραπλασιάσει αλλά η ΕΚΤ τον έχει αυξήσει λιγότερο από τρεις φορές, κυρίως μέσω της παροχής μακροπρόθεσμης ρευστότητας προς τις τράπεζες (δηλαδή των δύο κυμάτων LTRO) Η διαφορά αυτή στα μεγέθη οφείλεται στο ότι η ΕΚΤ μέχρι στιγμής ‘αποστείρωνε’ τις αγορές τίτλων της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και των άλλων κρατών που έκανε, δηλαδή για κάθε επιπλέον ευρώ που δημιουργούσε απέσυρε ένα ευρώ από την κυκλοφορία.

Αυτό που συζητιέται όμως πλέον στο εσωτερικό της ΕΚΤ είναι η εγκατάλειψη της αρχής της ‘αποστείρωσης’ – ώστε να πέσει νέο χρήμα στο σύστημα. Κύκλοι της ΕΚΤ δήλωσαν στο Ρόιτερ ότι αν ένα τέτοιο εγχείρημα αγοράς τίτλων αφορούσε το σύνολο των κρατών του ευρώ, η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να αποφύγει τις γερμανικές κατηγορίες περί χρηματοδότησης των κυβερνήσεων.

Οι ίδιοι κύκλοι υποστηρίζουν ότι η ΕΚΤ μπορεί να βρει τρόπο να δικαιολογήσει ένα τέτοιο εγχείρημα επικαλούμενη τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού και εκτιμούν ότι ακόμη και η Bundesbank θα μπορούσε οριακά να το δεχτεί αν η ΕΚΤ αγόραζε όχι κρατικά αλλά εταιρικά και τραπεζικά ομόλογα. Το επιχείρημα για να στηριχθεί η κίνηση θα ήταν ότι από τη στιγμή που ο πληθωρισμός κινείται πτωτικά στην Ευρωζώνη προς τον στόχο του κοντά και κάτω του 2%, η ανάπτυξη επιβραδύνει στο Βορά και η ύφεση βαθαίνει στο Νότο, η κεντρική τράπεζα έχει περιθώρια για παρόμοιες κινήσεις.

Μια άλλη υπό συζήτηση επιλογή είναι η ΕΚΤ να επιτρέψει στις εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης να προχωρήσουν σε αγορά ομολόγων και να αναλάβουν αυτές τον κίνδυνο.

Παρόλα αυτά, ορισμένοι κεντρικοί τραπεζίτες ανησυχούν για το αν μια ποσοτική χαλάρωση θα πετύχει το επιθυμητό στόχο της μόνιμης μείωσης των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων και θα αποκαταστήσει το διατραπεζικό δανεισμό ή αν θα αποδειχτεί κι αυτή προσωρινή λύση. Αυτό που απασχολεί δηλαδή τους αξιωματούχους του Ευρωσυστήματος είναι το τι τελικά μπορεί να δουλέψει. Η ανησυχία τους είναι ότι η απλή επαναφορά του προγράμματος αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, έστω και σε συνδυασμό με την αγορά ομολόγων από τους μηχανισμούς διάσωσης της Ευρωζώνης, μπορεί να αποτελέσουν ένα πολύ μικρό ‘μπαζούκα’ ανίκανο να αποτρέψει τα στοιχήματα των κερδοσκοπικών funds σε βάρος της Ιταλίας και της Ισπανίας. Διότι τα funds ξέρουν αριθμητική, μπορούν να υπολογίσουν πόσα χρήματα μένουν στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και γνωρίζουν ποιοι είναι οι πολιτικοί περιορισμοί που βαραίνουν πάνω στην κεντρική τράπεζα.

Οπότε τι; Οπότε με τόσο δύσκολους όρους, ο Μάριο Ντράγκι, αν και αποφασισμένος πια για μεγάλες κινήσεις, μπορεί να κάτσει και να περιμένει με τα χέρια σταυρωμένα μέχρι την ώρα της μεγάλης επιδείνωσης των συνθηκών στις αγορές, μέχρι να φτάσει η Ελλάδα στο χείλος της καταστροφής, μέχρι οι Ευρωπαίοι ηγέτες να πανικοβληθούν βλέποντας την Ευρωζώνη έτοιμη για κατάρρευση – κι εκεί πια να δράσει.

Μαριάννα Τόλια

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση