Ο γόρδιος δεσμός που απειλεί το ευρώ

Του Wolfgang Münchau

Η Bundesbank δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει τραπεζική ενοποίηση μέχρις ότου υπάρξει δημοσιονομική ενοποίηση. Η Angela Merkel δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει δημοσιονομική ενοποίηση χωρίς πολιτική ενοποίηση. Και ο Francois Hollande δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει πολιτική ενοποίηση χωρίς τραπεζική. Και έχουν μόλις 10 ημέρες να λύσουν αυτόν τον γρίφο.

Το ενδιαφέρον είναι ότι κατά κάποιον τρόπο όλες αυτές οι δηλώσεις είναι σωστές, αλλά μόνο ο Γάλλος πρόεδρος προτείνει κάποια συγκεκριμένη πρακτική λύση: Χωρίς αντιμετώπιση της κρίσης δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική ενοποίηση. Ο κ. Hollande κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση, βάσει της οποίας θα επιτραπεί στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας να προχωρήσει σε απεριόριστες ενέσεις ρευστότητας στις τράπεζες, θα του επιτραπεί η αναχρηματοδότηση μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και θα επιτραπεί στην ΕΚΤ να εποπτεύσει τους 25 μεγαλύτερους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Η Γερμανίδα καγκελάριος απάντησε αντιστοίχως, Nein, Nein και Ja.

Δυστυχώς, οι 25 μεγαλύτερες τράπεζες δεν έχουν καμία σχέση με το πρόβλημα. Άλλες τράπεζες είναι εκείνες που έχουν σημασία. Η Α. Merkel ουσιαστικά αποδέχθηκε την πιο αδύναμη και λιγότερο σχετική από τις προτάσεις του κ. Hollande.

Με τόσες ιδέες επί τάπητος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει αντιληπτό ποιο είναι ακριβώς το ζητούμενο.

Η Ισπανία χρειάζεται μία ένεση κεφαλαίων στο τραπεζικό της σύστημα από την ευρωζώνη και όχι ένα δάνειο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της. Μόνο όταν γίνει αυτό θα μπορέσει ο Ισπανός πρωθυπουργός Mariano Rajoy να υποστηρίξει ότι αντιμετώπισε το πρόβλημα και να κάτσει να απολαύσει το ποδόσφαιρο, μία δραστηριότητα στην οποία αριστεύει.

Παράλληλα, για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της Ιταλίας πρέπει να βρεθεί έναν τρόπος να μειωθεί το κόστος δανεισμού της. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τους εξής τρόπους: ευρωομόλογο, άμεση αγορά ιταλικών ομολόγων από την ΕΚΤ ή από το ESM. Η Ιταλία, όμως, είναι πολύ μεγάλη για να χωρέσει κάτω από την ομπρέλα του ESM, η ΕΚΤ δεν θέλει να τιτλοποιήσει χρέος και η Γερμανία αντιτίθεται στο ευρωομόλογο.

Η προφανής λύση στο συνεπαγόμενο πρόβλημα θα ήταν να γίνουν όλα: τραπεζική ενοποίηση, δημοσιονομική ενοποίηση και πολιτική ενοποίηση. Αυτό μπορεί να γίνει. Για κάποιον λόγο, όμως, δεν νομίζω ότι η Α. Merkel αστειευόταν όταν απέρριψε όλες τις προτάσεις που θα μπορούσαν να λύσουν την κρίση.

Κατά συνέπεια, μόλις 10 ημέρες πριν από την ευρωπαϊκή σύνοδο η αισιοδοξία μου είναι συγκρατημένη.

Τι θα γίνει εάν δεν υπάρξει συμφωνία ή εάν οι ηγέτες καταλήξουν σε μία ακόμη μεσοβέζικη λύση; Σε αυτήν την περίπτωση, υποθέτω ότι η Ιταλία και η Ισπανία θα αποχωρήσουν από την ευρωζώνη. Εάν η τραπεζική ενοποίηση είναι προαπαιτούμενο για τη νομισματική ένωση και δούμε ότι είναι πολιτικά μη αποδεκτή, τότε δυστυχώς θα πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η νομισματική ένωση είναι ανέφικτη. Δεν το λέω αυτό ελαφρά τη καρδία. Η διάσπαση της ευρωζώνης θα ήταν καταστροφική.

Εάν, όμως, δεν επιτευχθεί συμφωνία την επόμενη εβδομάδα, τότε εκτιμώ ότι θα επιταχυνθεί η φυγή των τραπεζικών καταθέσεων που τώρα γίνεται σε αργή κίνηση. Γιατί να αφήσουν οι πολίτες τα κεφάλαιά τους στις τοπικές τράπεζες, όταν οι ξένοι επενδυτές τα αποσύρουν και όταν ακόμη και η Ε.Ε. προετοιμάζεται για την επιβολή κεφαλαιουχικών ελέγχων; Τα επιτόκια της αγοράς θα αυξηθούν περαιτέρω και θα είναι πλέον θέμα χρόνου μέχρις ότου η Ιταλία και η Ισπανία αποκοπούν τελείως από τη χρηματοδότηση μέσω αγορών.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η καλύτερη στιγμή για χρεοκοπία δεν είναι τώρα, αλλά τον επόμενο χρόνο. Η χώρα εξακολουθεί να καταγράφει πρωτογενές έλλειμμα - προ τόκων. Η χρεοκοπία θα είχε μεγαλύτερο νόημα για την Ισπανία, αλλά όχι ακόμη. Θα ήταν ευκολότερη για την Ιταλία, καθώς έχει τεράστιο χρέος, αλλά μικρό έλλειμμα. Με επιτόκιο μεγαλύτερο του 6% και χαμηλή ανταγωνιστικότητα, η Ιταλία δεν μπορεί ταυτόχρονα να παραμένει φερέγγυα και να βρίσκεται εντός ευρωζώνης.

Είναι σαφές ότι ο Mario Mοnti δεν θα τραβήξει τη σκανδάλη. Άλλωστε, μπήκε στη θέση του πρωθυπουργού ώστε να αποτραπεί αυτό το ενδεχόμενο. Το πολιτικό κλίμα στην Ιταλία, όμως, αλλάζει. Η άφιξη του Beppe Grillo και του κινήματος των Πέντε Αστέρων ως δύναμης ισχύος στην ιταλική πολιτική σκηνή δείχνει πως οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών δεν θα διοικούν τη χώρα εσαεί. «Η Ε.Ε. έχει βγει εκτός ελέγχου και το ευρώ είναι ένα κιβώτιο με δυναμίτη, του οποίου το φιτίλι μικραίνει διαρκώς. Κι εμείς καθόμαστε πάνω στο κιβώτιο», έγραψε ο κ. Grillo στο blog του.

Εάν η Ιταλία και η Ισπανία αποχωρήσουν από την ευρωζώνη, τότε πιθανότατα θα κηρύξουν στάση πληρωμών στο εξωτερικό τους χρέος. Μία τέτοια κίνηση θα οδηγήσει σε κατάρρευση το ευρωπαϊκό χρηματοοικονομικό σύστημα - με μεγάλο απόηχο τελικά στην Ισπανία και στην Ιταλία. Η ειρωνεία, όμως, είναι ότι ενδεχόμενη ιταλική ή ισπανική αποχώρηση πιθανότατα θα πλήξει τη Γαλλία και τη Γερμανία περισσότερο από ό,τι την Ιταλία και την Ισπανία.

Η Α. Merkel δήλωσε ότι πλέον διεξάγεται αγώνας ανάμεσα στην ευρωζώνη και στις αγορές. Το σχόλιο αυτό δείχνει ότι κατανοεί απολύτως τι συμβαίνει. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θέλει, ή μπορεί, να πράξει ό,τι χρειάζεται. Έχω την αίσθηση ότι η όλη συζήτηση περί πολιτικής ενοποίησης είναι μόνο ένα τέχνασμα για να αποσπάσει την προσοχή από την καταστροφική αποτυχία επίλυσης της κρίσης.


Πηγή: FT.com

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση