Πατριωτισμός και ελευθερία

• Γράφει ο Χρήστος Χαρίτος

Η ελευθερία είναι η σημαντικότερη αξία του ανθρώπου. Είναι συνυφασμένη με την ίδια την ζωή, την νοηματοδοτεί και της δίδει περιεχόμενο. Στην Ορθοδοξία επίσης, η ελευθερία του ανθρωπίνου Προσώπου είναι θεμελιώδης. Ποιο είναι όμως το θεσμικό πλαίσιο που διασφαλίζει την συλλογική εθνική ελευθερία; Ήταν – και είναι – το εθνικό κράτος, παιδί της Γαλλικής επαναστάσεως. Το εθνικό κράτος εγγυήθηκε την ελευθερία του έθνους και παράλληλα προστάτευε τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών, μέσω της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Η ελευθερία στον νεότερο Ελληνισμό συνδέθηκε με την Εθνεγερσία του 1821. Ο φιλελεύθερος Αλέξανδρος Παπαναστασίου γράφει στο κλασικό του δοκίμιο «Ο Εθνικισμός»: «Μετά την Γαλλική Επανάσταση, η πρώτη μεγάλη εθνικιστική πράξη η οποία επηρεάσθη εξ’ αυτής, ήταν η Ελληνική Επανάσταση, η οποία είχε καθαρώς εθνικό χαρακτήρα και έδωσεν ώθηση εις την εθνικιστική ιδέα εις όλη την Ευρώπη».

Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο πατριωτισμός και η αφυπνισμένη εθνική συνείδηση συνδέθηκαν με την ελευθερία. Ταυτίστηκαν ως αξίες, με διαχρονική ισχύ και καθολικότητα. Ο 18ος αιών καταγράφηκε στην ιστορία ως «ο αιώνας του φιλελεύθερου εθνικισμού», καθώς ο πολιτικός φιλελευθερισμός συμπορεύθηκε με τον εθνικισμό, την δημιουργία των εθνικών κρατών και την πολιτική αρχή της αυτοδιαθέσεως των εθνοτήτων.

Χωρίς τον εθνικισμό δεν μπορούσαν να συσταθούν δημοκρατικά κράτη και χωρίς τον φιλελευθερισμό δεν μπορούσαν να γεννηθούν τα εθνικά κράτη. Προς τι λοιπόν αυτός ο χυδαίος διεθνισμός που βιώνουμε στις ημέρες μας, που προσπαθεί να ισοπεδώσει τις εθνικές αντιστάσεις και να εξαφανίσει τους δεσμούς των ανθρώπων, καταργώντας κάθε συλλογική ταυτότητα και κάθε βιωματική αναφορά;

Διότι η δημοκρατία και η ελευθερία συμπορεύθηκαν όλους αυτούς τους αιώνες με τα εθνικά κράτη και τον εθνικισμό τους. Αυτή είναι η μόνη λειτουργική ιστορική καταγραφή που έχουμε. Ο κομμουνισμός ήταν πολέμιος της δημοκρατίας, της ελευθερίας και του εθνικισμού ταυτοχρόνως, διότι όλα αυτά ενυπάρχουν στο ίδιο αξιακό πλαίσιο. Η δε «μετα-εθνική δημοκρατία» βρίσκεται μόνο στα κεφάλια κάποιων μαρξιστών διανοουμένων, οι οποίοι όμως σπονσοράρονται προκλητικώς από τα ΜΜΕ και τις διεθνοποιημένες πολιτικές ελίτ της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

Για να υπάρχει όμως πραγματική ελευθερία πρέπει να υπάρχουν επιλογές. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα διαφορετικής επιλογής, τότε ουσιαστικώς δεν υφίσταται ελευθερία. Σήμερα η παγκοσμιοποίηση θέλει άτομα-καταναλωτές χωρίς ρίζες, ανέστιους, δίχως παραδόσεις και βιώματα. Θέλει άτομα δίχως διαχρονικούς δεσμούς με το περιβάλλον τους. Για αυτό και η παγκοσμιοποίηση μάχεται τα εθνικά κράτη, τις εθνικές ταυτότητες, τις παραδόσεις και τους πολιτισμούς. Μάχεται την ίδια την ελευθερία.

Και ελευθερία είναι να είσαι ο εαυτός σου, να μην έχεις αλλοτριωθεί. Σημαίνει ότι έχεις γνώση της ιστορίας σου και της καταγωγής σου, έχεις συλλογικά βιώματα και μνήμες. Για αυτό πρέπει να νοηματοδήσουμε ξανά την έννοια και την αξία της ελευθερίας. Να την επανασυνδέσουμε με το έθνος και την κοινωνία. Να την κάνουμε ασπίδα προστασίας του πολιτισμού μας. Τα μυθεύματα της παγκοσμιοποιήσεως καταρρέουν. Δεν υπάρχουν «πολίτες του κόσμου» και «παγκόσμια δημοκρατία», διότι ότι είναι παντού είναι και πουθενά. Η ελευθερία και η δημοκρατία έχουν εθνικά σύνορα, συνδέονται με πατρίδες και πολιτισμούς.

Η σύζευξη του Πατριωτισμού, της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας είναι η ιστορική πρόκληση της εποχής μας. Και για αυτό ο πατριωτισμός δεν είναι απομεινάρι του χθες, αλλά προπομπός του αύριο. Κλείνω με τα λόγια του γνωστού αριστερού Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο), από τους ηγέτες της 4ης Διεθνούς, από την συνέντευξή του στο Βήμα, στις 30/4/1994: «Το να έχεις μία ιστορική συνείδηση τού τι αντιπροσωπεύεις, ιδίως όταν είσαι Έλληνας, είναι ένας δικαιολογημένος Ελληνικός εθνισμός, στον οποίο πρέπει να αφυπνισθεί ολόκληρη η Ελληνική νεολαία».

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση