Ο Παπανδρέου είχε προτείνει στη Χάγη

• Της Δώρας Aντωνίου

Την παραπομπή στη Χάγη για επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο πρότεινε ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου στην πρώτη συνάντηση που είχε με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, λίγες μόνο ημέρες μετά την εκλογή του, στις 9 Οκτωβρίου 2009, όταν επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη με αφορμή την υπουργική Διάσκεψη της Συνεργασίας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτό αποκαλύπτεται από τηλεγράφημα των Wikileaks, που παρουσιάζει αποκλειστικά η «Κ» και φέρει ημερομηνία 14 Οκτωβρίου 2009. Ο συντάκτης του, ο τότε Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Ντάνιελ Σπέκχαρντ, συναντήθηκε με τον κ. Παπανδρέου μαζί με τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Brookings, Στρομπ Τάλμποτ, στις 12 Οκτωβρίου 2009.

«Αν θέλετε τα νησιά μας, δεν πρόκειται ποτέ να βρούμε λύση», είπε ο κ. Παπανδρέου στον κ. Ερντογάν, σύμφωνα με το τηλεγράφημα, το οποίο συνεχίζει: «Αλλά, πρόσθεσε ότι εάν το ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι να αποκτήσει πρόσβαση στα διεθνή ύδατα, στον εναέριο χώρο, στην υφαλοκρηπίδα και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, αυτά τα θέματα μπορούν να λυθούν. Ο Παπανδρέου πιστεύει ότι θα πρέπει να φέρουν αυτά τα θέματα σε ένα τρίτο, ουδέτερο μέρος, όπως η Χάγη, για να αποφασίσει μια δίκαιη λύση, ενώ θα μπορούσαν να διαπραγματευθούν σχεδόν τα πάντα, εκτός της εθνικής κυριαρχίας. Απέρριψε τη θεωρία των “γκρίζων ζωνών”, για την οποία πιστεύει ότι υιοθετήθηκε τα τελευταία χρόνια ως πολιτικός ελιγμός και δεν εδραιώνεται σε καμιά νομική βάση. Ωστόσο, ακόμα και γι’ αυτό άφησε ένα παράθυρο, λέγοντας ότι ενώ η Ελλάδα θα απορρίψει με σφοδρότητα οποιονδήποτε ισχυρισμό θίγει την εδαφική ακεραιότητα, κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει μια χώρα από το να φέρει όποιο θέμα επιθυμεί στη Χάγη».

Ο κ. Σπέκχαρντ, όπως αναφέρει σε σχόλιό του το οποίο ακολουθεί, διαβλέπει στις τοποθετήσεις Παπανδρέου διαφοροποίηση της ελληνικής θέσης: «Πρόκειται για σημαντική μετακίνηση, εάν ισχύει. Στο παρελθόν, ενώ οι Ελληνες ήταν ανοιχτοί σε προσφυγή στη Χάγη για τις οικονομικές ζώνες, εμφανίζονταν απρόθυμοι να προσθέσουν όλο το φάσμα των θεμάτων του Αιγαίου, από φόβο ότι οι Τούρκοι θα επιχειρούσαν να τους κάνουν να εγκαταλείψουν τα διεθνή νομικά δικαίωμα που πιστεύουν ότι έχουν από τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας και άλλες συνθήκες, μέσα από ένα τουρκικού τύπου παζάρι», επισημαίνει.

Ο κ. Παπανδρέου φέρεται, επίσης, να επισημαίνει στον Τούρκο ομόλογό του ότι η δυνατότητα να κλείσουν αυτά τα ζητήματα έχει χρονικό ορίζοντα. «Είπε στον Ερντογάν ότι θα πρέπει να κινηθούν γρήγορα, καθώς πίστευε ότι είχε περιθώριο ενός χρόνου, το πολύ δεκαοκτώ μηνών, για να επιτύχει κάτι, δεδομένων των περιορισμών που θέτει η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, η οποία πιθανότατα θα του δέσει τα χέρια πολιτικά, καθώς τα πράγματα θα γίνονται όλο και πιο δύσκολα».

Κύπρος, Πατριαρχείο

Ο πρωθυπουργός, όπως αναφέρεται, έθεσε το θέμα της Κύπρου, «εξέφρασε την πεποίθηση ότι το κλειδί είναι η Τουρκία να διασφαλίσει ότι οι πολιτικοί κάνουν κουμάντο και ότι η Κύπρος δεν έχει παραδοθεί στον στρατό». Παράλληλα, για το θέμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, «είπε ότι τόνισε στον Ερντογάν ότι η ελληνορθόδοξη κοινότητα της Κωνσταντινούπολης πεθαίνει και δεν είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας να συμβεί αυτό». Προσθέτει, δε, ότι «εάν η Τουρκία δεν κάνει κάτι, το Οικουμενικό Πατριαρχείο τελικά θα μετακινηθεί κάπου αλλού, κάτι που η Ελλάδα δεν επιθυμεί και δεν θα πρέπει να επιθυμεί και η Τουρκία».

Πέραν αυτών, ο κ. Παπανδρέου εμφανίζεται υπέρμαχος της πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και όχι μιας προνομιακής σχέσης, και αναφέρει στον κ. Ερντογάν ότι η επίλυση ενός από τα μείζονα ζητήματα που απασχολούν τις δύο χώρες «θα ενδυναμώσει τη θέση του έναντι των ευρωπαϊκών χωρών που εμφανίζονται προβληματισμένες έναντι της ένταξης της Τουρκίας».

Ο κ. Σπέκχαρντ αναφέρει ότι «ο Παπανδρέου πίστευε ότι η κυβέρνηση Καραμανλή είχε χάσει το μομέντουμ στα Βαλκάνια, και ότι επιθυμούσε να ενεργοποιηθεί για την επίλυση προβλημάτων στην περιοχή». Για το θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ «δήλωσε ότι ήταν έτοιμος να δώσει ώθηση στην προσπάθεια για επίλυση, αλλά επανέλαβε τη θέση για γεωγραφικό προσδιορισμό και erga omnes για διεθνή χρήση».

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση