Η συνέχεια επί τρεις χιλιετίες των Ελλήνων

• Άρθρο του Κωνσταντίνου Σβολόπουλου*

Με αφορμή την εξακολουθητική διατύπωση απόψεων για τη νεώτερη ελληνική ιστορία, θα όφειλαν, κατά την άποψή μου, να αποκαθαρθούν ορισμένες βασικές ιστορικές έννοιες:

1. Η δημιουργία έθνους στην ελληνική περίπτωση ουδόλως προϋπέθετε την ύπαρξη κράτους. Έχει καταδειχτεί ήδη, από τα μέσα του 19^ου αιώνα, η συνέχεια επί τρεις χιλιετίες των Ελλήνων. Το νέο ελληνικό έθνος – σύμφωνα με τους κορυφαίους πρόσφατα ειδικούς Βακαλόπουλο, Σβορώνο, Ζακυθηνό και Βρυώνη – δημιουργήθηκε κατά τις αρχές τουλάχιστο του 13^ου αιώνα. Η υπαγωγή του ελληνικού έθνους σε κριτήρια που αφορούν τους αφρικανικούς λαούς, ταυτίζοντας την αφετηρία του με τη δημιουργία της νεώτερης Ελλάδος ως κράτους, αντιφάσκει προκλητικά με την επιστημονική αλήθεια.
2. Η αντιπαράθεση μουσουλμάνων και χριστιανών, αντικατοπτρίζοντας ορισμένα σύγχρονα φαινόμενα, δεν αρκεί για να εκφράσει την αντίθεση μεταξύ δεσπότη και υποτελούς που διαχώριζε Τούρκους και Έλληνες επί μακρούς αιώνες. Εύλογα είναι τα ερωτήματα: τι παρακίνησε τους Έλληνες να εξεγείρονται επανειλημμένα και σε βαθμό εντεινόμενο κατά του δυνάστη τους; τι παρώθησε, ακόμη, να προσέλθουν λάτρεις της ελευθερίας από όλο τον κόσμο για να χύσουν το αίμα τους στην ελληνική γη;
3. Σύμφωνα με το κλασικό δόγμα του πολιτικού φιλελευθερισμού, το οποίο με αφετηρία τη Γαλλική Επανάσταση έγινε δεκτό από όλους τους δημοκρατικά σκεπτόμενους πολίτες, ο υπόδουλος έχει το δικαίωμα όχι μόνο να διεκδικεί την ελευθερία του αλλά και να στρέφεται με κάθε τρόπο κατά του «τυράννου» που του την στερεί. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, κηρύσσοντας την Ελληνική Επανάσταση, επιδοκιμάζει την πράξη των Τυραννοκτόνων και επισείει την αιματοβαμμένη χλαμύδα του Καίσαρα για να εγείρει τους υποδούλους. Την «ματωμένη» αυτήν ελευθερία εγκωμίασε και ο Διονύσιος Σολωμός στον «Ύμνο».

Κατά το προηγούμενο έτος, στη διάρκεια ημερίδων πάνω σε μείζονα θέματα της πνευματικής μας ζωής, η Ακαδημία Αθηνών επιλήφθηκε της ειδικότερης πραγμάτευσης και των αρχών αυτών. Πιστεύω ότι η παράβλεψή τους δεν επιτρέπει την κατανόηση και την ερμηνεία της Επαναστάσεως του 1821 και του χαρακτήρα του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

* Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Ομότιμος Καθηγητής της Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση