Ευρωζώνη: Ένα μόριο που διασπάται

• Του Alen Mattich

Όσοι θυμούνται τα μαθήματα χημείας στο σχολείο γνωρίζουν ότι όσο περισσότερο θερμαίνεται ένα μόριο τόσο περισσότερο ταλαντώνεται. Τελικά, το μόριο θα δεχτεί τόσο μεγάλη ενέργεια που οι δεσμοί μεταξύ των ατόμων αρχίζουν να χαλαρώνουν και το μόριο διασπάται.

Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει στην Ευρώπη. Οι επενδυτές ασκούν διαδοχικά πιέσεις στις χώρες της «περιφέρειας» της Ευρώπης καθώς ανησυχούν για την ασφάλεια των χρημάτων τους.

Αρχικά τις πιέσεις δέχτηκε η Ελλάδα. Καθώς οι εντάσεις έγιναν ανυπόφορες για τους επενδυτές, εγκατέλειψαν τα κρατικά ομόλογα και τους τραπεζικούς τίτλους της Ελλάδας. Οι Βρυξέλλες, μαζί με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αντέδρασαν για να σώσουν τη χώρα, αλλιώς η Ελλάδα θα αναγκαζόταν να αποσυρθεί από το ευρώ και πιθανότατα και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για λίγους μήνες υπήρχε σταθερότητα. Όμως μετά η προσοχή στράφηκε στην Ιρλανδία. Για μία ακόμη φορά, οι επενδυτές πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να εγκαταλείπουν τα ιρλανδικά κρατικά ομόλογα και τον τραπεζικό κλάδο της Ιρλανδίας. Και πάλι, οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. αναγκάζονται να παρέμβουν.

Αναμφίβολα, αυτό θα οδηγήσει σε ακόμη μία περίοδο ηρεμίας πριν οι επενδυτές ασκήσουν πιέσεις σε άλλη ευάλωτη χώρα της Ευρώπης, ενδεχομένως την Πορτογαλία – αν και η Ισπανία επίσης εμφανίζει σημάδια εντάσεων.
Δυστυχώς, οι διασώστες μπορούν μόνο να εστιάσουν στα συμπτώματα και όχι στα αίτια, και γι’ αυτό η καταστροφική διαδικασία συνεχίζεται.

Το πρόβλημα προέρχεται από την αρχική νομισματική ενοποίηση. Χώρες που προηγουμένως υπέφεραν από υψηλά ονομαστικά επιτόκια εξαιτίας του εθισμού τους στα κρατικά ελλείμματα και τα συγκριτικά υψηλά επίπεδα πληθωρισμού ξαφνικά είδαν το κόστος χρηματοδότησης να καταρρέει στα γερμανικά επίπεδα. Αυτό οδήγησε σε περιόδους άνθησης, οι οποίες στηρίχθηκαν σε υπερβολικές επενδύσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων αφορούσαν την περίσσεια κατοικιών, τα μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και τα κρατικά ελλείμματα.

Αυτό το συσσωρευμένο βάρος του χρέους έπρεπε θεωρητικά να καλυφθεί από εξαιρετικά ποσοστά ανάπτυξης του εισοδήματος. Όμως από τη στιγμή που τα εισοδήματα εξαρτιόνταν από τις επενδύσεις, ο κύκλος έγινε ασταθής. Όταν ξέσπασε η πιστωτική κρίση οι επενδυτές έχασαν την ικανότητα να χρηματοδοτούν επιπρόσθετα project, και τα εισοδήματα «βυθίστηκαν». Η μείωση των εισοδημάτων σήμαινε ότι το χρέος που δημιουργήθηκε για να πληρωθούν προηγούμενες επενδύσεις δεν θα μπορούσε πια να εξυπηρετηθεί και ολόκληρο το οικοδόμημα κινδύνευε να καταρρεύσει.

Οι διασώσεις των Ε.Ε. και ΔΝΤ συμβάλλουν στην κάλυψη υφιστάμενων χρηματοδοτικών τρυπών. Πράγματι, σύμφωνα με αναλύσεις, η Ιρλανδία και η Ελλάδα θα υποφέρουν υπό το χρεωστικό βάρος της τάξης του 150% του ΑΕΠ σε διάστημα δύο ετών. Τα βάρη αυτά είναι δυσβάσταχτα και θα οδηγήσουν σε χρεοκοπία.

Η Πορτογαλία αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υποστεί τις πιέσεις των επενδυτών εκτός και αν η Ε.Ε. σχεδιάζει μία «προ-διάσωση».

Η Ισπανία διαθέτει μικρότερο βάρος κρατικών χρεών. Όμως επίσης ανέπτυξε μία αναλογικά τεράστια φούσκα ακινήτων. Μέχρι το 2007, οι εκτιμήσεις ανέφεραν ότι η Ισπανία είχε συσσωρεύσει περίσσεια αποθεμάτων κατασκευών αξίας 30% του ΑΕΠ. Το αντίστοιχο ποσοστό της Ιρλανδίας ήταν 50%. Οι ισπανικές τράπεζες εμφανίστηκαν εντυπωσιακά ανθεκτικές στην κατάρρευση της αγοράς ακινήτων της χώρας. Πράγματι, ξεπέρασε φαινομενικά την ύφεση πολύ καλύτερα από, ας πούμε, των ΗΠΑ ή της Ιρλανδίας.

Ωστόσο, όσοι παρακολουθούν την ισπανική αγορά εκφράζουν παράπονα ότι είναι αδύνατο να έχουν στη διάθεσή τους ακριβή πληροφόρηση για τις τιμές. Οι δείκτες τιμών καθορίζονται από αποτιμήσεις και οι τράπεζες δεν έχουν κίνητρο να υποτιμήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία που τελικά θα επηρεάσουν τους ισολογισμούς τους. Συνεπώς η αλήθεια για την ισπανική αγορά και την κατάσταση των ισολογισμών των ισπανικών τραπεζών θα μπορούσε να είναι, για να το θέσω ευγενικά, «σκοτεινή».

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πορτογαλικά και ισπανικά CDS διευρύνονται και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων και των δύο χωρών αυξάνονται.

Οι επενδυτές αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι υπάρχει αρκετός κίνδυνος χρεοκοπίας τόσο για την Πορτογαλία όσο και για την Ισπανία.

Με κάθε διάσωση, ο αριθμός των χωρών που εμπλέκονται στις διασώσεις μειώνεται και οι υποχρεώσεις τους αυξάνονται. Οι υποχρεώσεις βαρύνουν τους πλουσιότερους Ευρωπαίους της Ευρωζώνης, τους Ολλανδούς, τους Γερμανούς και τους Φινλανδούς. Και δεν τους αρέσει. Γιατί όλες οι εγγυήσεις που δίνονται τώρα, τελικά πέφτουν στους ώμους τους. Η χρεοκοπία σημαίνει ότι στο τέλος θα πληρώσουν το λογαριασμό. Και δεν θα το θέλουν.

Εντέλει, οι αντιδράσεις θα ξεφύγουν από τον έλεγχο και, σαν ένα οικονομικό Τσερνομπίλ, η Ευρωζώνη θα καταρρεύσει. Ίσως κινεζικές ομάδες θα φέρουν το πλεόνασμα σε μπετόν και χαλύβδινες ράβδους ενίσχυσης και θα φτιάξουν μία ωραία σαρκοφάγο για να περιορίσουν τα τοξικά απόβλητα.

© Dow Jones Newswires

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση