Ο ελιγμός του Παπανδρέου

• Tου Σταυρού Λυγερού

Μέχρι πριν από ένα μήνα, όλα έδειχναν ότι βαίνουν καλώς για το κυβερνών κόμμα. Η λαϊκή δυσαρέσκεια δεν έβρισκε διέξοδο προς τις αυτοδιοικητικές κάλπες. Προβάλλοντας γραμμικά εκείνη την εικόνα, στο Μαξίμου προεξοφλούσαν άνετη νίκη. Νίκη, η οποία θα επιβεβαίωνε τον πρωθυπουργικό ισχυρισμό ότι η κοινωνία στηρίζει την κυβερνητική πολιτική και η οποία θα ενίσχυε τη θέση της κυβέρνησης.
Τα πράγματα άλλαξαν όταν φάνηκε ότι ο Γιάννης Σγουρός χάνει την Αττική, την περιφέρεια όπου ψηφίζει ένας στους τρεις Ελληνες. Η υποψηφιότητα Δημαρά απέκτησε δυναμική επειδή λειτουργεί σαν προνομιακό δοχείο για την ψήφο διαμαρτυρίας. Επιπροσθέτως, διαφοροποιήθηκαν σε βάρος του ΠΑΣΟΚ οι εκλογικοί συσχετισμοί και στις υπόλοιπες περιφέρειες.
Η δυσμενής εξέλιξη έθεσε τον πρωθυπουργό ενώπιον διλήμματος: Η πρώτη επιλογή ήταν να πάρει ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις από τις αυτοδιοικητικές εκλογές αποσυνδέοντάς τις από την κυβερνητική πολιτική. Η άλλη επιλογή, την οποία και προτίμησε, ήταν να κάνει ρελάνς στον Αντώνη Σαμαρά και να ξανασερβίρει προσαρμοσμένο στην περίσταση τον εκβιασμό «Μνημόνιο ή χρεοκοπία».
Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν είπε ρητά ότι εάν αποδοκιμασθούν οι υποψήφιοι του ΠΑΣΟΚ θα προκηρύξει βουλευτικές εκλογές. Το άφησε, όμως, σαφώς να αιωρείται. Στόχος του είναι να τρομοκρατήσει τους πολίτες, να κάμψει τη δυσαρέσκειά τους και να τους υποχρεώσει να ψηφίσουν τους εκλεκτούς του, προκειμένου να αποφύγουν μια πολιτική περιπέτεια με πιθανολογούμενες καταστροφικές οικονομικές επιπτώσεις.
Είναι αξιοσημείωτο και απόδειξη ερασιτεχνισμού ότι ο πρωθυπουργός άσκησε τον πολιτικό εκβιασμό του προς το εκλογικό σώμα με επικοινωνιακά λάθος τρόπο. Αντί για ένα επιγραμματικό δραματικό διάγγελμα, επέλεξε τη διακαναλική. Η αναπόφευκτη πολυλογία, όμως, «νέρωσε» το μήνυμα και αποδυνάμωσε την πολιτική εμβέλειά του.
Ο πρώτος απολογισμός των αντιδράσεων δείχνει ότι ο ελιγμός Παπανδρέου μάλλον πέφτει στο κενό. Κάποιοι ψηφοφόροι βεβαίως θα επηρεασθούν, αλλά –σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις– δεν θα είναι αρκετοί για να αλλάξουν το κλίμα. Εάν οι εκτιμήσεις αυτές επιβεβαιωθούν, το πολιτικό τίμημα γι’ αυτό το σχετικά μικρό εκλογικό όφελος θα είναι δυσανάλογα βαρύ.
Ο πρωθυπουργός ποντάρισε τα ρέστα του κι αν τα εκλογικά αποτελέσματα είναι δυσμενή, θα βρεθεί ταπί. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα έχει ο ίδιος ακρωτηριάσει πολιτικά τη δυνατότητά του να κυβερνάει όπως μέχρι τώρα. Από θεσμικής απόψεως, βεβαίως, δεν θα αλλάξει τίποτα, αλλά η κυβέρνηση θα τεθεί σε τροχιά αποσταθεροποίησης. Εκ των πραγμάτων θα πυροδοτηθούν διαφοροποιήσεις όχι μόνο στο εκλογικό σώμα, αλλά πιθανότατα και στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Αυτό, με τη σειρά του, ενδεχομένως να δρομολογήσει εξελίξεις και στην πολιτική σκηνή.
Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, ο Παπανδρέου δεν επέλεξε να ποντάρει τα ρέστα του μόνο για εκλογικούς λόγους. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η εκτίμηση ότι η «συνταγή δεν βγαίνει», σύμφωνα με έκφραση κυβερνητικού παράγοντα. Λόγω της μεγάλης υστέρησης εσόδων, η τρόικα πιέζει για λήψη νέων μέτρων. Ο πρωθυπουργός απέκλεισε πρόσθετες περικοπές μισθών και συντάξεων, αλλά όχι περαιτέρω μείωση της αγοραστικής δύναμης των μικρομεσαίων στρωμάτων.Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση είναι εγκλωβισμένη σε συμπληγάδες. Από τη μια πλευρά τη δεσμεύει το Μνημόνιο κι από την άλλη έχει επίγνωση ότι η κοινωνία έχει φθάσει στα όρια αντοχής της. Αυτό συρρικνώνει τα περιθώρια ελιγμών του πρωθυπουργού.
Η έμμεση απειλή για προκήρυξη εκλογών έχει νόημα ως πολιτική μπλόφα, εκτός κι αν ο Παπανδρέου έχει επιλέξει να τα παρατήσει. Η προσφυγή στις κάλπες δεν προσφέρει πραγματική διέξοδο. Είναι απίθανο το ΠΑΣΟΚ να αποσπάσει παρόμοια κοινοβουλευτική πλειοψηφία και πιθανότατα δεν θα κερδίσει ούτε αυτοδυναμία.Εκτός αυτού, η τρόικα έχει καταστήσει σαφή την κατηγορηματική αντίθεσή της στο ενδεχόμενο εκλογών, γιατί εκ των πραγμάτων θα έμπαινε σε κίνδυνο η εφαρμογή του Μνημονίου. Ο πρωθυπουργός μπορεί να την αγνοήσει μόνο εάν έχει επιλέξει την έξοδο και επιπροσθέτως έχει παραιτηθεί από την πιθανολογούμενη φιλοδοξία του να καταλάβει ηγετική θέση σε διεθνή οργανισμό. Τέτοιου είδους επιβράβευση δεν δίνεται σε πολιτικούς που εγκαταλείπουν στη μέση την αποστολή τους.
Το πιθανότερο είναι ότι ο Παπανδρέου θα «καταπιεί» τα όποια αυτοδιοικητικά αποτελέσματα και θα προσπαθήσει να συνεχίσει όπως πριν. Επειδή όμως η κυβέρνησή του θα αποσταθεροποιείται, εκ των πραγμάτων, θα αρχίσει συζήτηση για εναλλακτικές μορφές διακυβέρνησης. Σε μια προσπάθεια διεξόδου, ενδεχομένως να αναθέσει χαρτοφυλάκια σε προσωπικότητες και σε στελέχη όμορων κομμάτων. Ισως τεθεί ζήτημα σχηματισμού ημιοικουμενικής κυβέρνησης, δεδομένου ότι το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απίθανο να συμμετάσχουν. Το μόνο σίγουρο είναι πως η σεναριολογία θα φουντώσει. Προς το παρόν, όμως, κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση