Dean Baker: Ας φανταστούμε τις ΗΠΑ μια θέση κάτω, στο Νο 2

Του Dean Baker*

για την εφημερίδα Αsia Times
30/01/2012
Απόδοση: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους
 
Οι πολιτικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν τελετουργικά ότι οι ΗΠΑ είναι και θα παραμείνουν για πάντα η πρώτη οικονομική, στρατιωτική και πολιτική δύναμη στον κόσμο. Αυτό το τροπάρι είναι ικανό να συμβάλει στο να κερδίσει κανείς τις εκλογές σε μια χώρα όπου αξιοσέβαστοι πολίτες αρνούνται τις αλλαγές που υφίσταται ο πλανήτης και τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου, αλλά το συγκεκριμένο τροπάρι δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με την πραγματικότητα.

Όσοι είναι εξοικειωμένοι με τα στατιστικά δεδομένα γνωρίζουν ότι η Κίνα κερδίζει με γοργούς ρυθμούς έδαφος έναντι των ΗΠΑ ως η πρώτη οικονομική δύναμη στον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία που προέρχτονται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το μέγεθος της οικονομίας της Κίνας αποτελεί σήμερα περίπου το 80% του μεγέθους της οικονομίας των ΗΠΑ και αναμένεται ότι μέχρι το 2016 θα το έχει ξεπεράσει.

Ωστόσο, υπάρχει σημαντικός βαθμός αβεβαιότητας σχετικά με αυτούς τους αριθμούς. Είναι δύσκολο να συγκριθούν με ακρίβεια τα μεγέθη παραγωγής χωρών με πολύ διαφορετικές οικονομίες. Αλλά από πολλές απόψεις, θα έλεγε κανείς ότι η Κίνα βρίσκεται ήδη πολύ μπροστά από τις ΗΠΑ.

Ενδεικτικά, το 2009 η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη αγορά αυτοκινήτων στον κόσμο. Στις περισσότερες κατηγορίες της βιομηχανικής παραγωγής είναι πολύ μπροστά από τις Ηνωμένες Πολιτείες και είναι πολύ μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών και υπηρεσιών. Ο αριθμός των ατόμων που αποφοιτούν κάθε χρόνο από τα πανεπιστήμιά της με πτυχία στους τομείες των επιστημών και της τεχνολογίας υπερβαίνει κατά πολύ τον αντίστοιχο αριθμό στις ΗΠΑ. Επίσης, η Κίνα έχει σχεδόν διπλάσιο αριθμό χρηστών κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου απ' ό,τι οι ΗΠΑ.

Ο μισός περίπου πληθυσμός της Κίνας εξακολουθεί να ζει στην ύπαιθρο. Το βιοτικό επίπεδο των 650 εκατομμυρίων πολιτών που ζουν σε αγροτικές περιοχές είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό των κατοίκων των αστικών περιοχών, αλλά και πολύ πιο δύσκολο να μετρηθεί το βιοτικό επίπεδο στη χώρα αυτή. Ο κύριος λόγος είναι το γεγονός ότι οι τιμές είναι πολύ χαμηλότερες στις αγροτικές περιοχές.

Μια νέα μελέτη που εξέτασε προσεκτικά τις τιμές της Κίνας και τις καταναλωτικές συνήθειες των πολιτών της κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χώρα είναι πολύ πλουσιότερη από ό,τι δείχνουν τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται ευρέως. Σύμφωνα με τη μελέτη, η οικονομία της Κίνας μπορεί να είναι ήδη κατά 20% μεγαλύτερη σε μέγεθος από την οικονομία των ΗΠΑ.

Επιπλέον, ακόμη και αν ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας επιβραδυνθεί και προκύψει ένα 7,0%, πράγμα που αναμένεται από αρκετούς, η οικονομία της Κίνας δεν παύει να έχει πιθανότητες να αυξηθεί ώστε να έχει το διπλάσιο της οικονομίας των ΗΠΑ σε διάστημα μιας δεκαετίας.

Αυτό εγείρει ένα σωρό ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με το μέλλον των ΗΠΑ και της Κίνας στις διεθνείς σχέσεις. Ανεξάρτητα από το αν η οικονομία της Κίνας είναι μεγαλύτερη σε μέγεθος από την οικονομία των ΗΠΑ ή όχι, είναι σαφές ότι δεν ασκεί τη μεγάλη επιρροή που ασκούν οι ΗΠΑ σε διεθνές επίπεδο αυτή τη στιγμή. Οι ηγέτες της Κίνας αρκούνται στο να αφήνουν τις ΗΠΑ να εξακολουθούν να διαδραματίζουν τον ηγετικό ρόλο στους διεθνείς οργανισμούς και στην αντιμετώπιση των διεθνών συγκρούσεων, παρεμβαίνοντας μόνο όταν αισθανθεί ότι τα ζωτικά συμφέροντά της απειλούνται.

Η τακτική αυτή δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ πήρε καιρό να εδραιωθεί διεθνώς, παρ' όλο που από κάθε άποψη ήταν η παγκόσμια κυρίαρχος δύναμη από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι για τα πρώτα 25 χρόνια που ακολούθησαν, η Βρετανία κατέληξε να φαντάζεται ότι ήταν πολύ πιο σημαντική για τον κόσμο από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα. Και σήμερα ίσως να ήρθε η σειρά των ΗΠΑ να είναι καταδικασμένη να παίξει έναν παρόμοιο ρόλο.

Η αυξανόμενη ισχύς και επιρροή της Κίνας θα έχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές πτυχές. Η αρνητική πλευρά είναι ότι η δημοκρατία στις ΗΠΑ, παρ' όλη τη διαβρωτική επίδραση του χρήματος στην πολιτική και τις παραβιάσεις της ελευθερίας που γίνονται στο όνομα του "πολέμου κατά της τρομοκρατίας", εξακολουθεί να παραμένει ένα καλύτερο πολιτικό μοντέλο από την μονοκομματική εξουσία της Κίνας.

Ευτυχώς για τις ΗΠΑ, η Κίνα δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον στο να επιχειρήσει να επιβάλει το πολιτικό της σύστημα αλλού. Για το λόγο αυτό, η κυριαρχία της Κίνας δεν μπορεί να αποτελέσει απειλή για την εξάπλωση της δημοκρατίας αλλού. (Φυσικά, παρά τα αυτοαποκαλούμενα ιδανικά τους, οι ΗΠΑ ως χώρα δεν υπήρξε σταθερός υποστηρικτής της δημοκρατίας σε άλλες χώρες.)

Η αυξανόμενη δύναμη της Κίνας έχει ήδη αυξήσει τις επιλογές που είναι διαθέσιμες σε πολλές χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Δεδομένου ότι η Κίνα μπορεί να προσφέρει πολύ μεγαλύτερα ποσά κεφαλαίων απ' ό,τι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι διοικούμενοι από τους Αμερικανούς οργανισμοί, αποτελεί μια σημαντική εναλλακτική λύση για τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν υποχρώνονται να υιοθετήσουν πολιτικές που υπαγορεύονται από αυτούς τους οργανισμούς προκειμένου να ξεπεράσουν μια οικονομική κρίση.

Ένας τομέας στον οποίο η πολιτική της Κίνας είναι βέβαιο ότι θα έχει τεράστιο αντίκτυπο είναι η πνευματική ιδιοκτησία. Η νομοθεσία που διέπει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα πνευματικά δικαιώματα, την οποία οι ΗΠΑ προσπάθησαν να επιβάλουν στον υπόλοιπο κόσμο, είναι απίστευτα δαπανηρή. Αυτό γίνεται πιο εμφανές αν δει κανείς τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπου τα μονοπώλια των ευρεσιτεχνιών επιτρέπουν στις εταιρείες να χρεώνουν εκατοντάδες ή ακόμα και χιλιάδες δολάρια για φάρμακα που θα πουλούνταν στην τιμή των 5 -10 δολαρίων σε μια ελεύθερη αγορά.

Όχι μόνο κάνουν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας τα φθηνά φάρμακα απίστευτα ακριβά, αλλά μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε κακές ιατρικές πρακτικές, καθώς τα τεράστια ενοίκια της ευρεσιτεχνίας ενθαρρύνουν τις φαρμακευτικές εταιρείες να ψεύδονται και να εξαπατούν για να πουλήσουν μεγαλύτερες ποσότητες από τα φάρμακά τους. Είναι σπάνιο να περάσει ένας μήνας και να μην ακούσουμε για ένα σκάνδαλο που αφορά την απόκρυψη πληροφοριών από μια φαρμακευτική εταιρεία σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων της.

Φυσικά, τα προβλήματα με το αμερικανικό σύστημα της πνευματικής ιδιοκτησίας δεν περιορίζονται μόνο στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας φαρμάκων. Στον τομέα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας το πρόβλημα εστιάζεται κυρίως στην παρενόχληση ανταγωνιστών. Η δυσκολία της εφαρμογής των πνευματικών δικαιωμάτων στην εποχή του διαδικτύου έχει συχνά ως αποτέλεμα αντιφατικές και παράλογες νομοθεσίες, όπως ο νόμος για την πάταξη της πειρατείας στο διαδίκτυο.

Η Κίνα δεν εφαρμόζει ως κράτος κανόνες για την πνευματική ιδιοκτησία με το ίδιο σθένος όπως οι ΗΠΑ. Αντί να ακολουθεί τυφλά τις ΗΠΑ και να εφαρμόζει ένα παρόμοιο απηρχαιωμένο και αναποτελεσματικό σύστημα στην εγχώρια αγορά, η Κίνα ίσως κάποτε να ευεργετήσει τον υπόλοιπο κόσμο, προωθώντας εναλλακτικούς μηχανισμούς για την υποστήριξη της έρευνας και της δημιουργικής εργασίας.

Τέλος, είναι σαφές ότι η άνοδος της Κίνας θα οδηγήσει σε πολλές αλλαγές σε όλο τον κόσμο. Οι πολιτικοί ηγέτες των ΗΠΑ αναμφίβολα θα προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα που θα διαμορφώσουν τα δεδομένα και θα την τοποθετήσουν σε μια νέα κατάταξη στον κόσμο, έστω και αν αυτή η παραδοχή συμπέσει χρονικά με την αποδοχή τους ότι ο πλανήτης μας αλλάζει και ότι όντως υπήρξε εξέλιξη των ειδών.


* Ο Dean Baker είναι οικονομολόγος και συνδιευθύνει το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών στην Ουάσιγκτον. Ανάμεσα στα βιβλία που έχει συγγράψει είναι τα:

• Plunder & Blunder: The Rise and Fall of the Bubble Economy,

• The Conservative Nanny State: How the Wealthy Use the Government to Stay Rich, Get Richer,

• The United States Since 1980

• The End of Loser Liberalism: Making Markets Progressive.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση