Γιατί οι Γερμανοί κτυπούν αλύπητα τη Frontex;

Μήπως το Βερολίνο θέλει να μείνουν αφύλακτα τα ελληνικά σύνορα;

Στην ιστοσελίδα του περιοδικού Le Point δημοσιεύεται εκτενές άρθρο του Emmanuel Beretta, με τίτλο: «Ποιος θέλει να ρίξει το αφεντικό του Frontex;» και υπότιτλο: Οι επιθέσεις με στόχο τον Fabrice Leggeri, τον εκτελεστικό διευθυντή του οργανισμού, αποκρυσταλλώνουν τις εντάσεις για το ζήτημα των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης.

Αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Δεν υπάρχει εβδομάδα χωρίς ο γερμανικός τύπος να σφυροκοπά τον Frontex, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και το αφεντικό του, ο Γάλλος Fabrice Leggeri, να είναι κατηγορούμενος για όλα τα κακά: 

Pushback, μετανάστες στους οποίους παραβιάζεται το δικαίωμα ασύλου με τη συνενοχή των πρακτόρων του Frontex που βοήθησαν τους Έλληνες στα τουρκικά σύνορα, εξοστρακισμός όσων εντός του οργανισμού έχουν εξεγερθεί εναντίον αυτής της πολιτικής, διοικητικές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη νέων συνοριοφυλάκων με ευρωπαϊκή στολή, παραβιάσεις των κανόνων υγιεινής έναντι της πανδημίας Covid-19, δήθεν μυστικές συναντήσεις με λόμπι εξοπλισμών εκτός των διαδικασιών διαφάνειας της ΕΕ…

Θα ήταν πιο γρήγορο να αναφερθεί η λίστα με τα παράπονα για τα οποία δεν κατηγορείται ο Fabrice Leggeri. Σπάνια ένας ευρωπαίος αξιωματούχος ήταν ο στόχος τόσο έντονων επιθέσεων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Σε τέτοιο βαθμό που για πολλούς στις Βρυξέλλες, ο χρόνος του Leggeri του επικεφαλής του Frontex εξαντλείται.

Για να δούμε τα νήματα αυτής της σκοτεινής καμπάνιας του τύπου πέραν του Ρήνου, είναι απαραίτητο να προσδιορίσουμε από πού προέρχονται οι επιθέσεις και πότε συμβαίνουν. Από την 1η Ιανουαρίου, ο Frontex δεν είναι πλέον η ειρηνική υπηρεσία στη Βαρσοβία που πολλοί, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής, θεωρούσαν αόριστα ως μια ανθρωπιστική βοηθητική δύναμη επιφορτισμένη με τη διάσωση μεταναστών στη θάλασσα. Αυτή η αποστολή δεν έχει εξαλειφθεί, φυσικά.

Στην κεντρική Μεσόγειο, μεταξύ της Λιβύης και της Ιταλίας, οι μετανάστες πάνω σε αυτοσχέδια σκάφη, χωρίς νερό και τροφή σώζονται ακόμη σύμφωνα με το νόμο της θάλασσας. Το 2020, 13.170 άτομα που βρέθηκαν σε κίνδυνο σώθηκαν από πνιγμό. Αλλά ο Frontex δεν περιορίζεται σε μια ανθρωπιστική υπηρεσία. Έχει γίνει αστυνομική δύναμη. Και για μερικούς, αυτό είναι ενοχλητικό…

Από την μεταναστευτική κρίση του 2015, η ατμόσφαιρα άλλαξε στα κράτη μέλη, τα οποία συνειδητοποίησαν ότι ο χώρος Σένγκεν πρέπει να προστατεύεται από ισχυρά εξωτερικά σύνορα. Μόνο υπό αυτήν την προϋπόθεση είναι δυνατή η ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ των κρατών του χώρου Σένγκεν.

Εξ ου και η ιδέα της αύξησης του αριθμού των συνοριοφυλάκων του Frontex σε 10.000 έως το 2027. Από την 1η Ιανουαρίου, από 1.250 υπαλλήλους του Frontex, οι 500 είναι συνοριοφύλακες. Δεν είναι πλέον δημόσιοι υπάλληλοι αποσπασμένοι από τα κράτη μέλη, αλλά αστυνομικοί που προσλαμβάνονται απευθείας από τον οργανισμό και φορούν ευρωπαϊκή στολή. Μια πολιτιστική επανάσταση! Η Ευρώπη φορά τώρα ένα όπλο στη ζώνη της …

Πολλοί δεν αυτό το δέχτηκαν. Ξεκινώντας από τις ΜΚΟ, οι οποίες κατηγορούν τον Frontex ότι τις εμποδίζει να ενεργήσουν στη Μεσόγειο ή ακόμη και ότι καλύπτει παράνομες πράξεις επαναπροώθησης. Όχι μόνο οι ΜΚΟ καταγγέλλουν τα pushback (επαναπροώθηση των μεταναστών χωρίς επαλήθευση των συνθηκών ασύλου), αλλά και … τα pullback.

Περί τίνος πρόκειται; Στην κεντρική Μεσόγειο, όταν ένα αεροπλάνο του Frontex εντοπίζει ένα παρασυρόμενο σκάφος, ειδοποιεί όλες τις παράκτιες αρχές παρέμβασης, συμπεριλαμβανομένων των συνοριακών φρουρών της Λιβύης. Και μερικές φορές, οι Λίβυοι θα ψάξουν επομένως τα σκάφη και έτσι εμποδίζουν τα πλοία των ΜΚΟ να φέρνουν τους μετανάστες στην Ευρώπη.
«Όταν εντοπίζουμε ένα σκάφος σε κίνδυνο, ειδοποιούμε όλα τα κέντρα θαλάσσιας επιτήρησης στην περιοχή, ευρωπαϊκά ή μη ευρωπαϊκά, έτσι ώστε η βοήθεια να μπορεί να σταλεί χωρίς καθυστέρηση, εξηγεί ο Fabrice Leggeri.

Κάθε λεπτό μετράει για να τη διάσωση των ναυαγών. Εάν δεν το κάνω, αναλαμβάνω την ποινική ευθύνη του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου ευθύνης. Πρότεινα αυτήν την προσέγγιση στην Επιτροπή το 2019, η οποία την ενέκρινε».

Μια πιο δυνατή Ευρώπη στα σύνορα ενοχλεί επίσης την Τουρκία του Ερντογάν, με την οποία οι μεσογειακές εντάσεις έχουν αυξηθεί αρκετά εδώ και ένα χρόνο. Οι τουρκικές αρχές έδωσαν εξάλλου, στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης τα βίντεο που έδειχναν επαναπροωθήσεις… Οι σχέσεις είναι τόσο τεταμένες που τα αεροπλάνα του Frontex έχουν μερικές φορές υποστεί επιθετικές προσεγγίσεις από τουρκικά μαχητικά. Έτσι, το ανθρωπιστικό πρόβλημα που περιγράφεται με τις ΜΚΟ συνδυάζεται με μια γεωπολιτική σύγκρουση με τον Ερντογάν.

Προς το παρόν, αυτός ο πρώτος γύρος επιθέσεων δεν πέτυχε. Το διοικητικό συμβούλιο του Frontex ανέθεσε έρευνα σε ομάδα εργασίας (11 εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη και εκπρόσωπος της Επιτροπής) σχετικά με τα φερόμενα γεγονότα επαναπροώθησης. Οι ειδικοί ανέλυσαν 13 παρεμβάσεις του Frontex σε μια προκαταρκτική έκθεση της 19ης Ιανουαρίου. Σε 8 περιπτώσεις, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Frontex δεν είχε αποτύχει στην αποστολή του. Πέντε περιπτώσεις αξίζουν περαιτέρω διερεύνησης λόγω έλλειψης επαρκών αποδεικτικών στοιχείων Η τελική έκθεση θα παραδοθεί τον Μάρτιο.

Σε ποιες περιπτώσεις και σε ποιο νομικό πλαίσιο έχουν δικαίωμα παρέμβασης οι αξιωματούχοι του Frontex; Ο ευρωπαϊκός κανονισμός καθορίζει το πεδίο παρέμβασης. Πρώτον, οι αξιωματούχοι του Frontex δεν ενεργούν μόνοι τους. Αναπτύσσονται από τις εθνικές αρχές, οι οποίες τους ζητούν και τους εποπτεύουν. Επομένως, οι Έλληνες διευθύνουν τις επιχειρήσεις στο Αιγαίο και είναι οι θεματοφύλακες της χρήσης βίας στην επικράτειά τους. Σε κάθε σκάφος του Frontex στο Αιγαίο, ένας Έλληνας αξιωματικός χρησιμεύει ως αναφορά.

Παρεμπιπτόντως, ας επισημάνουμε ότι οι Έλληνες δεν θέλουν οι υπάλληλοι του Frontex να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή επειδή, σε ευαίσθητες αποστολές, υπάρχουν εδαφικές αξιώσεις εναντίον των Τούρκων. Δεν υπάρχει περίπτωση γι ‘αυτούς να εκπροσωπούνται σε αυτή τη διένεξη με δύναμη άλλη, εκτός από τη δική τους. Ας σημειωθεί ότι οι Έλληνες και οι Τούρκοι δεν χρησιμοποιούν τους ίδιους χάρτες για να καθορίσουν τα θαλάσσια σύνορα, γεγονός που περιπλέκει το έργο.

Τι πρέπει να κάνει ένας υπάλληλος του Frontex εάν διαπιστώσει ότι οι ελληνικές αρχές απωθούν τους μετανάστες; Κατ ‘αρχήν, πρέπει να υποβάλει έκθεση. Στη συνέχεια, στο Frontex, ο υπεύθυνος για τα θεμελιώδη δικαιώματα πρέπει να διεξάγει ανεξάρτητη έρευνα και να υποβάλει έκθεση απευθείας στο διοικητικό συμβούλιο. 

Ωστόσο, υπάρχουν καθυστερήσεις στην πρόσληψη 40 ελεγκτών θεμελιωδών δικαιωμάτων, για τις οποίες ο Leggeri δέχθηκε έντονη κριτική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά την ακρόασή του την 1η Δεκεμβρίου 2020. Ο Leggeri υπερασπίστηκε τον εαυτό του απαντώντας, ότι η Επιτροπή δεν είχε καταστήσει δυνατή τη θέσπιση σχετικού πλαισίου για τέτοιες προσλήψεις.

Ωστόσο, η πρόσληψη ελεγκτών θεμελιωδών δικαιωμάτων βρίσκεται σε εξέλιξη και ένα πρώτο κύμα 15 ατόμων αναμένεται να διοριστεί στα τέλη Μαρτίου ή τον Απρίλιο. Χρήσιμη διευκρίνιση: προσλαμβάνονται από τον υπεύθυνο θεμελιωδών δικαιωμάτων – και όχι από τον εκτελεστικό διευθυντή – και υπάγονται στην αποκλειστική ανεξάρτητη αρχή του. Είναι κατά κάποιον τρόπο οι πληροφοριοδότες εντός του Frontex.
(…)
Ο κανονισμός 615/2014 περιλαμβάνει ένα άλλο τμήμα στο οποίο δίνεται λιγότερη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης: Οι υπάλληλοι του Frontex είναι επίσης αρμόδιοι να πραγματοποιούν συλλήψεις, καθώς είναι επίσης υπεύθυνοι για την καταπολέμηση των διαφόρων εγκλημάτων ειδικά σ τα σύνορα (διακίνηση ναρκωτικών, όπλα, εμπορία ανθρώπων) … Σε αυτήν την περίπτωση, τα άτομα συλλαμβάνονται και οδηγούνται στην Ελλάδα για να φυλακιστούν.

«Στη θάλασσα, οι παρεμβάσεις μπορούν επίσης να οδηγήσουν τις ελληνικές αρχές να διατάξουν ένα σκάφος να αλλάξει πορεία, ώστε να μην εισέλθει στα χωρικά ύδατα ή να αποσυρθεί από αυτά όταν έχει εισέλθει και επιδιώκει να δραπετεύσει. Σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχει υποψία εμπορίας ή εγκληματικής δραστηριότητας », εξηγεί ο Fabrice Leggeri.

Η γραμμή είναι δυσδιάκριτη όταν το ίδιο πλοίο μεταφέρει μετανάστες, όπλα και ναρκωτικά. Αυτά είναι πράγματα που συμβαίνουν. Το 2020, ο Frontex δηλώνει στην έκθεσή του ότι ανέπτυξε 1.000 άτομα κάθε μήνα, βοήθησε στον εντοπισμό 742 λαθρεμπόρων και 453 εμπόρων ναρκωτικών και κατάσχεσε 147 τόνους ναρκωτικών και 146 όπλα. Τα αεροπλάνα του παρακολούθησης πραγματοποίησαν 1.030 αποστολές.

Το νομικό πλαίσιο εξελίχθηκε με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ ) της 13ης Φεβρουαρίου 2020, το οποίο αποφάσισε υπέρ της Ισπανίας και έθεσε τα θεμέλια για μια νέα νομολογία που έχει αντίκτυπο στην πρακτική του Frontex. (…)

Από την πρόσφατη αυτή απόφαση, το ΕΔΔΑ, αναγνωρίζει εκ των πραγμάτων ότι υπάρχει εξωτερικό σύνορο της ΕΕ και ότι η διέλευσή του χωρίς άδεια και χωρίς βάσιμο λόγο αποτελεί παραβίαση του νόμου, ιδίως επειδή υπάρχουν νομικές δυνατότητες υποβολής αίτησης ασύλου. Για τις ΜΚΟ που είναι υπερ των μεταναστών, δεν είναι καλά νέα …

Το ερώτημα που τίθεται στη συνέχεια είναι: πώς εφαρμόζουμε αυτήν τη νομολογία του ΕΔΔΑ στα θαλάσσια σύνορα; Η έκθεση της ειδικής ομάδας που διερεύνησε τις φερόμενες επαναπροωθήσεις του Frontex στο Αιγαίο θέτει αυτό το πρόβλημα. 

Ζήτησε από τη νομική υπηρεσία της Επιτροπής να διευκρινίσει τι πρέπει να κάνει σε αυτήν την υπόθεση υπό το φως της νέας νομολογίας: τι να κάνει εάν ένα σκάφος εισέλθει στα ελληνικά χωρικά ύδατα χωρίς άδεια και οι ελληνικές αρχές παραδώσουν τους παραβάτες στις τουρκικές αρχές χωρίς ατομική εξέταση της κατάστασης των επιβαινόντων, γνωρίζοντας ότι η Τουρκία θεωρείται «ασφαλής χώρα», που επιπλέον δεσμεύεται από συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Μπορούμε επίσης να αναρωτηθούμε αν η απόφαση του ΕΔΔΑ θα έχει αντίκτυπο στη μεταρρύθμιση για το άσυλο που βρίσκεται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση μεταξύ των 27.

Πέρα από τις συγκρούσεις της στιγμής, η συζήτηση είναι βαθιά πολιτική: πώς πρέπει να προσανατολιστεί η μεταρρύθμιση για το άσυλο και τη μετανάστευση; Τι ρόλο θα παίξει ο Frontex στα εξωτερικά σύνορα; Οι πολιτικές διαφωνίες γίνονται αισθητές εντός της ίδιας της Επιτροπής: η Επίτροπος Ylva Johansson, Σουηδή Σοσιαλδημοκράτης, δεν έχει μια πολύ άκαμπτη γραμμή. Θέλει να αναπτύξει τη νόμιμη μετανάστευση.

Πάνω από αυτήν, ο Αντιπρόεδρος και Επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς, από το ΕΛΚ (Χριστιανοδημοκράτης), που βρίσκεται κοντά στην ελληνική κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, δεν θέλει πραγματικά να έρθει σε αντίθεση με την Αθήνα και θεωρεί ότι ο Frontex πρέπει να είναι ένας αξιόπιστος φύλακας των συνόρων. Ακόμα πιο πάνω, η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ursula von der Leyen, έχει μια αρκετά ανοιχτή στάση απέναντι στη μετανάστευση και, κατά τη διάρκεια της Συριακής κρίσης του 2015, φιλοξένησε ακόμη και μια νεαρή πρόσφυγα στο σπίτι της.

Τέλος, η επικεφαλής της ΓΔ Εσωτερικών υποθέσεων, μια άλλη Γαλλίδα, η Monique Pariat, κατείχε τη θέση της Γενικής Διευθύντριας στη ΓΔ Ανθρωπιστικής Βοήθειας έως τον Ιανουάριο του 2020 … Οι τριβές μεταξύ της Monique Pariat και του Fabrice Leggeri, που δεν έχουν την ίδια προσέγγιση και κατηγορούν ο ένας τον άλλον για λάθη διαχείρισης, έχουν κάνει το γύρο των Βρυξελλών.

Εν ολίγοις: τίποτα δεν είναι απλό και αν προσθέσουμε ότι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Fabrice Leggeri έχει γίνει το «κόκκινο πανί» των οικολόγων ευρωβουλευτών, ορισμένων φιλελεύθερων και της αριστεράς, θα καταλάβουμε ότι τα καθήκοντα του εκτελεστικού διευθυντή της Frontex είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθούν.

Η προσωπικότητα του Leggeri, δεν βοήθησε στην εξάλειψη των δυσκολιών, σύμφωνα με μάρτυρες των έντονων συζητήσεων μεταξύ της Επιτροπής και του οργανισμού. Και έπειτα, όλοι έχουν μια πολιτική ατζέντα: η Επίτροπος Johansson είναι υπόλογος στο στρατόπεδο της. Στον Επίτροπο Σχοινά δεν αρέσει η σύγχυση που αντιλαμβάνεται… και αργά ή γρήγορα όλοι θα εξεταστούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο του «Συμφώνου Μετανάστευσης» που επί του παρόντος βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.

Και εντός του οργανισμού, ο Leggeri έχει επικριτές. Η αλλαγή που έχει επηρεάσει τον Frontex, δεδομένου ότι προσλήφθηκαν 500 συνοριοφύλακες με ευρωπαϊκή στολή κλονίζει τις συνήθειες. Το προσωπικό του – μέχρι τώρα αποτελούμενο από γραφειοκράτες – είναι πλέον κατά το ήμισυ ένοπλοι και εκπαιδευμένοι αστυνομικοί. 

Μπορούμε να φανταστούμε τι μπορεί να συμβεί σε μια πολιτική διοίκηση, την οποία ορισμένοι θεωρούσαν κυρίως ανθρωπιστική, όταν, ξαφνικά, η ατμόσφαιρα στους διαδρόμους της μοιάζει περισσότερο με εκείνη ενός αστυνομικού τμήματος … «Ναι, αλλά μια υπηρεσία, η οποία έχει γίνει η μεγαλύτερη της ΕΕ, η οποία ασκεί τη χρήση βίας, αυτό απαιτεί αντίβαρα και ο Fabrice Leggeri δυσκολεύεται να το παραδεχτεί », ψιθυρίζουν στις Βρυξέλλες.

Τέλος, υπάρχει ένας παίκτης που παραμένει σιωπηλός προς το παρόν: είναι τα κράτη μέλη. Για πολλά από αυτά, το άσυλο έχει γίνει ένα εκλογικό βάρος, ένα εύφορο έδαφος αποσταθεροποίησης από τους λαϊκιστές, ειδικά επειδή, μεταξύ των μεταναστών, διείσδυσαν ορισμένοι τρομοκράτες. Η επίθεση με μαχαίρι στη Βασιλική της Νίκαιας στα τέλη του 2020 από έναν Τυνήσιο μετανάστη, από το Sfax που πέρασε από την Ιταλία, είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις. Εξ ου και η ανάγκη για αυστηρό έλεγχο στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η μεταρρύθμιση του ασύλου πρέπει ακριβώς να καταστήσει δυνατή την αύξηση των προνομίων του Frontex στην πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και στη δυνατότητα να τις τροφοδοτεί με την παροχή πληροφοριών.

«Πριν από την πανδημία, υπήρχαν 600 εκατομμύρια νόμιμες είσοδοι και έξοδοι στον χώρο Σένγκεν, η πλειονότητα των οποίων είναι Ευρωπαίοι που ταξιδεύουν, που φεύγουν και επιστρέφουν, δηλώνει ο εκτελεστικός διευθυντής του Frontex. Επίσης υπάρχουν οι ξένοι που έρχονται και φεύγουν. Και στη συνέχεια , υπήρχαν 140.000 παράτυπες είσοδοι το 2019». Και ποια είναι η θεραπεία για μια παράτυπη είσοδο; Ένα μήλο της έριδος που δεν τελειώνει ποτέ στην Ευρώπη.

Περιοδικό Le Point
HellasJournal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση