Η Τουρκία προωθεί τα πυρηνικά της σχέδια

Γιατί η Τουρκία ενδιαφέρεται για μία αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ-Ιράν

Η Τουρκία είναι υπέρ μιας αναβίωσης της πυρηνικής συμφωνίας μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών καθώς η περιοχή αρχίζει να προσαρμόζεται στην εποχή Μπάιντεν.

Στις 29 Ιανουαρίου, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου μίλησε επ' αυτού κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μαζί με τον Ιρανό ομόλογό του, Μοχαμάντ Τζαβαντ Ζαρίφ. Είπε ότι η Τουρκία ελπίζει ότι "με την κυβέρνηση Μπάιντεν, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιστρέψουν σε αυτήν τη συμφωνία και θα αποκατασταθεί η συνεργασία για το (πυρηνικό) ζήτημα". Πρόσθεσε ότι ήταν η ελπίδα του να "αρθούν οι κυρώσεις και τα εμπάργκο που επιβάλλονται στο αδελφικό Ιράν".

Αυτό το συναίσθημα διαχωρίζει την Τουρκία από τους γείτονές της στη Μέση Ανατολή, όπως το Ισραήλ ή η Σαουδική Αραβία, δήλωσε ο δρ. Χαμιντρεζά Αζίζι, ερευνητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWA).

"Σε αντίθεση με ορισμένες άλλες χώρες της περιοχής, η Τουρκία είναι πραγματικά υπέρ της αναβίωσης της πυρηνικής συμφωνίας", δήλωσε ο Αζίζι. Για την Άγκυρα, η επιστροφή στη διπλωματία θα μείωνε την ανασφάλεια της εν μέσω κλιμακούμενων εντάσεων μεταξύ του γείτονά της από τη μία πλευρά και του πιο σημαντικού συμμάχου του ΝΑΤΟ από την άλλη.

Στο τελευταίο έτος της θητείας του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ, η έριδες μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης έφτασαν σε σημείο που έπληξαν την Τουρκία. Μετά την επίθεση με drone που εκτέλεσε τον στρατηγό του Ιράν, Κασέμ Σουλεϊμανί πέρυσι, η Τουρκία κάλεσε γρήγορα για μια κλιμάκωση, κάτι που επανέλαβε μετά την υποτιθέμενη δολοφονία του κορυφαίου πυρηνικού επιστήμονα του Ιράν, από το Ισραήλ αργότερα εκείνο το έτος.

Η εκστρατεία "μέγιστης πίεσης" του Τραμπ συμπίεσε την Τουρκία, αναγκάζοντάς την να μειώσει το ποσό των εισαγωγών ενέργειας από το Ιράν, το οποίο προηγουμένως ήταν ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές της. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε να αντιδράσει, αλλά κατέληξε να συμμορφωθεί.

Ο Αζίζι είπε ότι η μείωση της έντασης θα ήταν ευπρόσδεκτη, ειδικά εάν αποφευχθεί οποιαδήποτε αστάθεια που αναπόφευκτα θα αποτελέσει πρόβλημα για την Τουρκία ως γείτονα του Ιράν. "Για αυτόν τον λόγο, πιστεύω ότι η αναβίωση της διπλωματίας μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα ασφάλειας της Τουρκίας", εξήγησε.

Υπό τη σκιά της εκστρατείας πίεσης των ΗΠΑ, η θέση της Τουρκίας υπονομεύθηκε έμμεσα από άλλες κινήσεις για τον περιορισμό της Τεχεράνης. Το πιο αξιοσημείωτο από αυτά μπορεί να είναι η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των Αράβων αντιπάλων του Ιράν με το Ισραήλ. Οι παρατηρητές είδαν τις "συμφωνίες του Αβραάμ" που υπογράφηκαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Ισραήλ ως σοβαρό πλήγμα στη θέση του Ιράν στη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, άλλοι σημείωσαν ότι η Τουρκία περιθωριοποιήθηκε και από αυτές τις εξελίξεις, δεδομένης της κακής σχέσης της με τις εν λόγω χώρες.

Οποιαδήποτε βελτίωση στις σχέσεις της Τουρκίας με τις αραβικές χώρες και το Ισραήλ έχει μεταφραστεί σε μεγαλύτερη πίεση για το Ιράν και το αντίστροφο, είπε.

Τα τελευταία χρόνια, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία έχουν αναγνωρίσει την Τουρκία ως απειλή ανάλογη με το Ιράν. Πέρυσι, ο διευθυντής της υπηρεσίας πληροφοριών της Μοσάντ χαρακτήρισε την Τουρκία ως την "πραγματική απειλή", ενώ ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν κάποτε ανέφερε τους δύο ως μέρος ενός "τριγώνου του κακού".

Το Ιράν και η Τουρκία βρέθηκαν στην ίδια πλευρά όταν οι χώρες του Κόλπου ξεκίνησαν έναν αποκλεισμό στο Κατάρ. Συνεργάστηκαν επίσης διπλωματικά στη Συρία με τη Ρωσία στο πλαίσιο της λεγόμενης διαδικασίας της Αστάνα με στόχο τον τερματισμό του δεκαετούς εμφυλίου πολέμου.

Πέρα από τους γεωπολιτικούς τους στόχους, η Τουρκία και το Ιράν έλκουν αλλήλους εξαιτίας και άλλων παραγόντων. Υπήρξε μια μακρά περίοδος χωρίς ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ των δύο γειτόνων, η οποία ήταν "μεγαλύτερη από την ιστορία ορισμένων χωρών", και αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί σε "ισχυρούς κοινωνικούς, ιστορικούς και πολιτιστικούς" δεσμούς. Τούτου λεχθέντος, υπάρχουν ανταγωνιστικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες, οι οποίες διατηρούν κάποια απόσταση σε αυτήν τη σχέση.

"Αυτό δείχνει ότι το realpolitik κρατά αυτή τη σχέση ενωμένη, αλλά αντίθετα, το realpolitik εμποδίζει τους δύο να έρθουν όσο το δυνατόν πιο κοντά", δήλωσε ο Αζίζι.

Αυτό ήταν εμφανές στην πρόσφατη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όταν ο σύμμαχος της Τουρκίας, Αζερμπαϊτζάν, πολέμησε για να ανακτήσει το έδαφος από την Αρμενία. Το Ιράν επηρεάστηκε από τον πόλεμο με κάποιες φατρίες να καλούν να υποστηριχθούν ως συμπατριώτες οι Σιίτες του Αζερμπαϊτζάν, για εθνοτικούς λόγους - περισσότεροι από 20 εκατομμύρια Ιρανοί έχουν αζερική καταγωγή. Η κυβέρνηση στην Τεχεράνη τήρησε μία κάπως ουδέτερη στάση: αποδοκίμασε την Άγκυρα που επέτρεψε στο Μπακού να συμμετάσχει σε στρατιωτική εκστρατεία, η οποία θεωρούσε ότι ενίσχυσε την παρουσία του Ισραήλ στην περιοχή, δεδομένης της εγγύτητας του τελευταίου με το Αζερμπαϊτζάν.

"Υπάρχει ισχυρή πεποίθηση στο Ιράν ότι ο πόλεμος ήταν η πρωτοβουλία του Ερντογάν", είπε ο Αζίζι και όχι του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγεφ.

Το Ιράν ενέκρινε την εκεχειρία η οποία επετεύχθη με διαμεσολάβηση της Ρωσίας, και η οποία τερμάτισε τις μάχες στις 11 Νοεμβρίου, αλλά εξέφρασε αμφιβολίες τόσο για τις τουρκικές φιλοδοξίες όσο και για τις κοινωνικο-πολιτισμικές ευαισθησίες. Για παράδειγμα, ο Ερντογάν απήγγειλε ένα ποίημα στο Μπακού, το οποίο η Τεχεράνη θεώρησε ότι είναι υπέρ της αυτονομίας των Αζέρων, προκαλώντας αντι-τουρκικές διαδηλώσεις στην ιρανική πόλη Ταμπρίζ.

Αυτό το επεισόδιο αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για το πώς βλέπει το Ιράν τη θέση του, μετά τη σύγκρουση. Η αντίδραση στην ομιλία του Ερντογάν ήταν ενδεικτική της ανησυχίας του. "Ίσως το Ιράν να αντέδρασε υπερβολικά στο ζήτημα, αλλά όταν πρόκειται για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Ιράν ανησυχεί ότι η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας θα επιβαρύνει το ίδιο", είπε.

Πέτρος Κράνιας
Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση