Η καταστροφή που θα κρίνει το μέλλον του Λιβάνου

Του Κώστα Ράπτη

Στις 8 Μαρτίου 1985, διαρκούντος του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου, έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου έξω από την οικία του ισχυρού σιίτη κληρικού Μοχάμαντ Χουσεϊν Φαντλάλα στη Βηρυτό, προκάλεσε την καταστροφή επταώροφης πολυκατοικίας καθώς και γειτονικού κινηματογράφου, οδηγώντας στον θάνατο 80 ανθρώπους και τραυματίζοντας άλλους 256. Ο ίδιος ο Φαντλάλα (ο οποίος φερόταν ως καθοδηγητής της νεοσύστατης Χεζμπολλάχ, μολονότι και οι δύο πλευρές το αρνούνταν) διασώθηκε, όπως και ο εκ των σωματοφυλάκων του Ιμάντ Μουγνίγια, μετέπειτα επικεφαλής του στρατιωτικού σκέλους της λιβανικής σιιτικής οργάνωσης, ο οποίος δολοφονήθηκε με έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου το 2008 στη Δαμασκό. Κατά τον δημοσιογράφο Μπομπ Γούντγουορντ, η επίθεση εναντίον του Φαντλάλα σχεδιάσθηκε από τον τότε διευθυντή της CIA Ουίλιαμ Κέιζι, με χρηματοδότηση από την Σαουδική Αραβία.

Είναι προφανές γιατί ο Φαντλάλα στοχοποιήθηκε ως αντικείμενο αντεκδίκησης, Τον Απρίλιο του 1983 έκρηξη στην αμερικανική πρεσβεία της Βηρυτού προκάλεσε τον θάνατο 32 Λιβανέζων υπαλλήλων, 14 επισκεπτών και διερχομένων καθώς και 17 Αμερικανών, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής της CIA για τη Μέση Ανατολή και άλλων έξι στελεχών της υπηρεσίας. Με απόφαση δικαστηρίου της Ουάσιγκτον το 2003 η ευθύνη της επίθεσης αυτής αποδόθηκε στην Χεζμπολλάχ και Ιρανούς αξιωματούχους, ώστε οι οικογένειες των θυμάτων να έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν αποζημίωση.

Λίγους μήνες αργότερα, ακολούθησε ένα ακόμη θεαματικότερο πλήγμα. Στις 23 Οκτωβρίου 1983 επίθεση αυτοκτονίας με δύο παγιδευμένα φορτηγά ισοπέδωσε τους στρατώνες της Πολυεθνικής Δύναμης του Λιβάνου (MNF), με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 241 Αμερικανοί και 58 Γάλλοι στρατιώτες, καθώς και 6 πολίτες. Η επίθεση αυτή υποχρέωσε τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρήγκαν να τερματίσει την εμπλοκή της χώρας του στον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου.


Όμως η ιστορία της Χώρας των Κέδρων συνέχισε να σημαδεύεται από αιματηρές εκρήξεις και μετά την ειρήνευση που επήλθε το 1990.

Πρόσφατες είναι οι περιπτώσεις της διπλής βομβιστικής επίθεσης εναντίον της πρεσβείας του Ιράν στη Βηρυτό το Νοέμβριο του 2013, οπότε έχασαν τη ζωή τους 23 άνθρωποι και τραυματίσθηκαν άλλοι 160, καθώς και της διπλής επίθεσης αυτοκτονίας τον Νοέμβριο 2015 στο σιιτικό προάστιο Μπουρτζ αλ-Μπαράζνε προκαλώντας τον θάνατο 43 ανθρώπων. Η πρώτη από αυτές τις επιθέσεις, που αποτελούν με την ευρεία έννοια αποκυήματα του πολέμου στη γειτονική Συρία, αποδίδεται στις σουνιτικές Ταξιαρχίες αλ Αζάμ και η δεύτερη στο "Ισλαμικό Κράτος”, το οποίο την ίδιες ημέρες πραγματοποίησε τις φονικές επιθέσεις του στο Παρίσι.

Όμως η επίθεση που άλλαξε πραγματικά την ιστορία του μεταπολεμικού Λιβάνου ήταν αυτή της 14 Φεβρουαρίου 2005, όταν ισχυρή έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου κοντά στο Saint George Hotel της Βηρυτού έπληξε την διερχόμενη αυτοκινητοπομπή του πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους ο ίδιος και άλλοι 22 άνθρωποι. Η δολοφονία του Χαρίρι, του σουνίτη λιβανο-σαουδάραβα μεγαλοεπιχειρηματία και πολιτικού ο οποίος πρωταγωνίστησε στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση, ανέτρεψε όλες τις ισορροπίες που ο ίδιος είχε φροντίσει να οικοδομηθούν και οδήγησε στην λεγόμενη "Επανάσταση των Κέδρων” και την αποχώρηση των συριακών στρατιωτικών δυνάμεων που στάθμευαν στον Λίβανο από το 1976. Έκτοτε η πολιτική ζωή της χώρας σημαδεύεται από την αντιπαράθεση δύο μεγάλων πολιτικών μπλοκ, το ένα αποτελούμενο από την Χεζμπολάχ και τους συμμάχους της και το άλλο υπό την ηγεσία του υιού Χαρίρι, Σαάντ. (Το χριστιανικό στοιχείο, σημειωτέον, εκπροσωπείται και στις δύο παρατάξεις).

Η διαλεύκανση της δολοφονίας Χαρίρι αποτέλεσε ένα μεγάλο διεθνές πολιτικο-δικαστικό θρίλερ το οποίο συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Η αρχική απαγγελία κατηγοριών από τον Γερμανό διεθνή ανακριτή Ντέτλεβ Μέλις εναντίον τεσσάρων Λιβανέζων στρατηγών, φερόμενων ως συνδεόμενων με τις συριακές μυστικές υπηρεσίες, κατάρρευσε, ενώ το 2011 απαγγέλθηκαν κατηγορίες ερήμην εναντίον τεσσάρων στελεχών της Χεζμπολλάχ από το Ειδικό Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ για τον Λίβανο, το οποίο αναμενόταν να ανακοινώσει την ετυμηγορία του την ερχόμενη Παρασκευή.

Η χρονική αυτή σύμπτωση τροφοδοτεί τα σενάρια όσων δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι οφείλεται σε δυστύχημα η χθεσινή εφιαλτική έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού που οδήγησε στον θάνατο τουλάχιστον 100 ανθρώπων και κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης.

Ωστόσο, η εγκληματική αμέλεια (σε μια χώρα που ούτως ή άλλως δοκιμάζεται από την ανεπάρκεια των κρατικών υπηρεσιών) είναι η απλούστερη και προφανέστερη εκδοχή – άλλωστε η γεωγραφική και χρονική εγγύτητα με τον εφιάλτη που έζησε η Κύπρος το 2013 στο Μαρί είναι διαφωτιστική.

Οι κυβερνητικές αρχές του Λιβάνου αντιδρούν κατά τρόπο που ενισχύει αυτή την εκδοχή, κάνοντας λόγο για την ανάγκη να αναζητηθούν ευθύνες για την αποθήκευση επί έξι χρόνια σε τόσο κεντρικό σημείο της πόλης 2.750 τόνων νιτρικής αμμωνίας από κατασχεθέν τουρκικό φορτίο.

Παραδόξως, όμως, ο πάντοτε αμετροεπής Ντόναλντ Τραμπ, στην πρώτη του αντίδραση μετά την ενημέρωσή του από τους στρατιωτικούς συμβούλους του, έκανε λόγο για "επίθεση”.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι υποψίες θα έπεφταν λογικά προς την κατεύθυνση του Ισραήλ, το οποίο βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες "με το δάκτυλο στη σκανδάλη” έπειτα από μεθοριακά επεισόδια που εμφάνιζαν ενισχυμένη την πιθανότητα μιας θερμής σύρραξης με τη Χεζμπολλάχ. Η φιλο-ιρανική σιιτική οργάνωση (που λειτουργεί ταυτοχρόνως ως συγκυβερνών πολιτικό κόμμα, ως άτυπος στρατός με μεγάλη εμπειρία πλέον και από την εμπλοκή του στην Συρία, και ως δίκτυο αρωγής για τους σιιτικούς πληθυσμούς) αποτελεί τον "υπ' αριθμόν ένα” εφιάλτη του εβραϊκού κράτους, καθώς όχι μόνο πέτυχε την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τον νότιο Λίβανο το 2000, αλλά και εξασφάλισε κατά τον πόλεμο του 2006 μία "ισοπαλία” που ισοδυναμεί με νίκη, αν αναλογισθεί κανείς ότι το Ισραήλ έχει κατανικήσει όλους τους κρατικούς στρατούς της περιοχής.

Πάντως, η "ισορροπία τρόμου” που έχει εγκαθιδρυθεί στα σύνορα μειώνει, παρά τις ρητορικές εξάρσεις, την επιθυμία αμφοτέρων των πλευρών για μία νέα γενικευμένη σύρραξη.

Όλα αυτά ενδέχεται να αλλάξουν άρδην, αν και όταν ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα τοποθετηθεί για την χθεσινή καταστροφή και υιοθετήσει το σενάριο της σκόπιμης ενέργειας από ξένο δάκτυλο. Όμως σε αυτή την περίπτωση, η οργάνωσή του θα αυτοδεσμευόταν σε αντίποινα τα οποία είναι αμφίβολο κατά πόσον μπορεί να υλοποιήσει στην παρούσα δραματική συγκυρία.

Μετά από τις διαδηλώσεις του περασμένου φθινοπώρου και την οικονομική κατάρρευση που ακολούθησε η θέση του Λιβάνου (και της Χεζμπολάχ ως πρωταγωνιστή στο εσωτερικό του) είναι εξαιρετικά αδύναμη. Η έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού έδωσε το τελειωτικό χτύπημα, καθώς το μέγεθος των ζημιών, η βλάβη στο ούτως ή άλλως ετοιμόρροπο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής και το γονάτισμα του συστήματος περίθαλψης υπό το βάρος χιλιάδων τραυματιών, επιβάλλει προσφυγή σε διεθνή βοήθεια. Η Χεζμπολάχ θα υποχρεωθεί να κινηθεί εσωστρεφώς. Το αν τα δικά της δίκτυα αρωγής μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες της επόμενης μέρας θα κρίνει και το ποιος θα έχει τον έλεγχο της χώρας.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση