Τα κέρδη και το ρίσκο του Ερντογάν στη Συρία

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρόεδρος της Τουρκίας συναντήθηκε με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, Ρώσο ομόλογό του στο Σότσι, το θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας την Τρίτη. Το θέμα αυτής της έκτασης συνόδου ήταν η Συρία ή πως κάθε πλευρά θα μπορέσει να επωφεληθεί από την αναταραχή που προκάλεσε η απόφαση του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τους αμερικανούς στρατιώτες από τα βορειοανατολικά της χώρας, επιτρέποντας την τουρκική εισβολή προ δυο εβδομάδων.

Μια αμερικανική αντιπροσωπεία στην Αγκυρα, της οποίας ηγήθηκε ο αντιπρόεδρος Μ. Πενς ακολούθως ενέκρινε μια τουρκική «ζώνη ασφαλείας» στη Βόρεια Συρία, ένα «μαξιλάρι» που επί μακρόν ήθελε ο κος Ερντογάν νοτιότερα των τουρκικών συνόρων. Ως αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον υποσχέθηκε να πείσει τους Κούρδους της Συρίας, τους συμμάχους της που ο κος Τραμπ μόλις είχε εγκαταλείψει, να αποσύρουν τους μαχητές τους. Οι Κούρδοι ήταν η δύναμη κρούσης στην επιτυχημένη εκστρατεία κατά του χαλιφάτου του ISIS, αλλά θεωρούνται από την Αγκυρα απειλή, εξαιτίας των δεσμών τους με τους αποσχιστές του κουρδικού PKK στην Τουρκία.

Όπως σημειώθηκε από όλους πλην του κου Τραμπ (που αποκάλεσε τη χειροτεχνία του «στρατηγικά ευφυέστατη»), οι ΗΠΑ δεν ήταν σε θέση να κάνουν πολύ περισσότερα από το να παρατηρούν. Ηταν η Μόσχα που στην πραγματικότητα διαπραγματεύτηκε την αποχώρηση των Κούρδων παραστρατιωτικών της Συρίας, των Δυνάμεων Προστασίας του Λαού (YPG).

Η συμβατική σοφία για τα τελευταία ζικ ζακ στον πόλεμο που κρατά πάνω από οκτώ χρόνια στη Συρία, λέει ότι ο κος Ερντογάν πήρε ότι ήθελε, ενώ ο κος Τραμπ παραδόθηκε σε κάθε επίπεδο. Το δεύτερο είναι αλήθεια, αλλά μόνο τώρα θα είναι σταδιακά εφικτό να δούμε την πραγματική αξία των κερδών της Τουρκίας. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ο κος Ερντογάν υποχρεώθηκε ακόμα περισσότερο στον κο Πούτιν.


Η συνάντηση στο Σόσι έλαβε χώρα λίγες ώρες πριν λήξει η πενταήμερη εκεχειρία στην τουρκική επίθεση κατά του YPG. Παρότι η Αγκυρα επέμεινε ότι θα συνέχιζε την επίθεση, εκτός εάν οι Κούρδοι εκκένωναν την καθορισμένη ζώνη, αυτό ήταν μια απόφαση για τους Ρώσους, όχι για τους Αμερικανούς (και πολύ λιγότερο για τους Γάλλους και τους Βρετανούς συμμάχους στη Συρία με τους οποίους ο κος Τραμπ δεν διαβουλεύτηκε).

Στους αμερικανούς στρατιώτες που αποχώρησαν από την ανατολική Συρία πέταξαν σάπια φρούτα και πέτρες. Για να μεγαλώσει τη δυσφορία τους, το Ιράκ, όπου υπάρχουν πάνω από 5.000 αμερικανοί στρατιώτες που βοηθούν στη μάχη κατά του ISIS, είπε στην Ουάσιγκτον ότι αυτή η νέα ομάδα δεν είναι ευπρόσδεκτη και δεν έχει άδεια να παραμείνει.

Δεν φαίνεται να υπάρχει τέλος στα εσφαλμένα βήματα των ΗΠΑ και της Δύσης μετά την εισβολή του 2003 στο Ιράκ που ανέτρεψε μια επισφαλή τοπική ισορροπία που όμως κρατούσε αιώνες. Η Ρωσία, η οποία μαζί με το Ιράν έσωσε την δικτατορία του Μπασάρ Αλ Ασαντ στη Συρία από το να υποκύψει στην εξέγερση των Σουνιτών που αποτελούν την πλειοψηφία, είναι ο νικητής. Η Τουρκία, ο βασικός υποστηρικτής της εξέγερσης κατά του Ασαντ εκτός Συρίας, είναι στην καλύτερη περίπτωση στη μέση.

Ηταν η Μόσχα που βρήκε ένα είδος λύσης για τους Κούρδους της Συρίας που προδόθηκαν από τις ΗΠΑ. Διαμεσολάβησε για μια συμφωνία μεταξύ του καθεστώτος Ασαντ και του YPG που ελέγχει το 1/4 της Συρίας. Η Ρωσία βοήθησε τις δυνάμεις του κο Ασαντ να προελάσουν σε βορειοδυτικές περιοχές που συνορεύουν με δυο θύλακες που ήδη ελέγχει η Τουρκία, ως αποτέλεσμα των εισβολών του 2016 και του 2018 για τις οποίες έδωσε πράσινο φως η Μόσχα.

Αυτές περιλαμβάνουν την Μανμπίζ, όπου ρωσικό βίντεο για την βιαστική εγκατάλειψη αμερικανικής βάσης έγινε viral και το Κομπανί, μια πόλη στα σύνορα, στην οποία η επική αντίσταση του YPG έναντι του ISIS, με κάλυψη της αμερικανικής αεροπορίας, το 2014-15 έδωσε στους Κούρδους της Συρίας μια εφήμερη στιγμή στον δυτικό ήλιο.

Ετσι ναι, η απόσυρση του κου Τραμπ από την βορειοανατολική Συρία έδωσε, προς το παρόν, στον κο Ερντογάν αυτό που ήθελε: την επέκταση της Τουρκικής μεθορίου νοτιότερα εντός μιας συριακής ζώνης ασφαλείας. Αυτό, όμως, τον άφησε περισσότερο ευάλωτο στον κο Πούτιν που εργάζεται σκληρά να διαχωρίσει την χώρα μέλος του ΝΑΤΟ από τους δυτικούς της συμμάχους. Αυτό φαίνεται να δουλεύει.

Ο κος Ερντογάν έχει μια σπάνια ικανότητα να ενώνει το αμερικανικό Κογκρέσο σε μια διακομματική εχθρότητα εναντίον του κάθε φορά που επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον κο Τραμπ. Αν η Αγκυρα συνεχίσει την επίθεση κατά των Κούρδων της Συρίας, το Κογκρέσο θα σφίξει την στρόφιγγα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας και ο πολιορκούμενος Λευκός Οίκος πιθανότατα θα πειθαρχήσει. Η ευάλωτη θέση της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσία είναι αποτέλεσμα της κουρελιασμένης πολιτικής στη Συρία, που με τη σειρά της είναι στο επίκεντρο της κριτικής της απέναντι στις ΗΠΑ. Είναι ένα τοξικό κοκτέιλ.

Τώρα, καθώς ο υποστηριζόμενος από τη Ρωσία Ασαντ επιστρέφει στην βόρεια Συρία, μετά από ένα διάλειμμα άνω των επτά ετών, η απουσία των ΗΠΑ δεν είναι ακριβώς πλεονέκτημα για την Τουρκία. Είναι, αντίθετα, ένα ξεκάθαρο πλεονέκτημα για τον κο Πούτιν η στρατιωτική αστυνομία του οποίου περιπολεί σε σύνορα του ΝΑΤΟ.

Ο κος Ασαντ σε μια επίσκεψη στο μέτωπο της Ιντλιμπ, το τελευταίο οχυρό των ανταρτών στην βορειοδυτική Συρία, αποκάλεσε τον κο Ερντογάν «κλέφτη». Ο Τούρκος πρόεδρος από την πλευρά του, χαρακτηρίζει εδώ και καιρό τον Ασαντ «χασάπη». Ο κος Πούτιν έχει δουλειά εδώ αν θέλει οι δυο ηγέτες -οι στρατοί των οποίων κινούνται ο ένας προς τον άλλο- να συμφιλιωθούν με κάποιο τρόπο.

Θα ξέρει, ωστόσο, ότι με την μερική εξαίρεση των ιρανών, κάθε ηγέτης στη Μέση Ανατολή μπορεί να ελιχθεί γρήγορα. Και μετά την «στρατηγικά ευφυέστατη» πανωλεθρία του Τραμπ, μοιάζει πεπεισμένος ότι οι Αραβες ηγέτες για μια ακόμα φορά θα λάβουν σοβαρά υπόψη τη Ρωσία.

David Gardner
Financial Times
Euro2day


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση