Λάδι στη φωτιά και αναπάντητα ερωτήματα

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Σε φάση περαιτέρω όξυνσης εισέρχονται οι ελληνορωσικές σχέσεις προς μεγάλη ικανοποίηση της Ουάσιγκτον. Η απέλαση των 2+2 Ρώσων αναπόφευκτα θα προκαλούσε τραύμα, αλλά υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις αυτό το τραύμα να παραμείνει σχετικά επιδερμικό και σε εύλογο χρόνο να επουλωθεί. Κι αυτό, παρότι η Μόσχα είναι οργισμένη με τους Τσίπρα και Κοτζιά, όχι μόνο για αυτή καθ’ αυτή την απέλαση, αλλά κυρίως λόγω της διαρροής και του τρόπου που η Αθήνα χειρίσθηκε την υπόθεση.

Τα γεγονότα, όμως, πήραν άλλη τροπή. Είναι αληθές ότι το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επιχείρησε να διαχωρίσει τις δραστηριότητες των τεσσάρων Ρώσων διπλωματών από τη ρωσική πολιτική. Μόνο αφελής, όμως, θα μπορούσε να θεωρήσει ότι η Μόσχα θα άφηνε ακάλυπτους τους διπλωμάτες της. Όπως αναμενόταν, λοιπόν, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Ζαχάροβα όχι μόνο τους κάλυψε, αλλά και εμφάνισε την αμερικανική πλευρά σαν αρχιτέκτονα της απέλασης. Κατά τα άλλα, απέφυγε να κλιμακώσει, κυρίως για να μην εξωθήσει την Αθήνα ολοσχερώς στην αγκαλιά της Ουάσιγκτον.

Στο Μαξίμου έψαχναν τρόπο να ρίξουν τους τόνους και στο πλαίσιο αυτό ο Καμμένος έσπευσε να τιμήσει τον Ρώσο στρατιωτικό ακόλουθο. Ο Κοτζιάς, ωστόσο, προχώρησε σε κλιμάκωση. Η οξεία απάντησή του στις δηλώσεις της Ζαχάροβα βάθυνε το τραύμα, κατά τρόπο που δύσκολα θα επουλωθεί. Η ρωσική πλευρά αμφισβήτησε ευθέως τον ισχυρισμό της Αθήνας ότι σε τηλεφωνική επικοινωνία των δύο υπουργών Εξωτερικών ο Λαβρόφ απείλησε ότι θα εμποδίσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Προκάλεσε, μάλιστα, τον Κοτζιά να πει πότε ακριβώς έγινε αυτή η επικοινωνία.

Όταν, μάλιστα, η Μόσχα ανακοίνωσε πως παγώνει η επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα, ο Κοτζιάς διοχέτευσε πως ήταν ο Ρώσος υπουργός που είχε ζητήσει να επισκεφθεί την Ελλάδα. Η απάντηση ήρθε αμέσως από τη Ζαχάροβα, η οποία διέψευσε ότι επρόκειτο για αίτημα του Λαβρόφ. Υπενθύμισε, μάλιστα, τη δήλωση Κοτζιά, όταν προ εβδομάδων είχε επισκεφθεί τη Μόσχα, με την οποία προσκαλούσε τον Ρώσο ομόλογό του να επισκεφθεί την Αθήνα.

Το εάν ο Κοτζιάς προσκάλεσε τον Λαβρόφ, ή εάν του απηύθυνε δημοσίως την πρόσκληση κατόπιν εκδήλωσης επιθυμίας από την πλευρά του Ρώσου ομολόγου του είναι μάλλον ασήμαντο. Αποκτά πολιτική σημασία, επειδή ακριβώς εντάσσεται στην ανταλλαγή πυρών που οξύνει την κρίση στις διμερείς σχέσεις, με αποτέλεσμα να τις φέρνει κοντά στη ρήξη.

Ανησυχία στο Μαξίμου

Από τη στιγμή που ο Κοτζιάς δεν σηκώνει το γάντι που του πέταξε η Ζαχάροβα και δεν λέει πότε μίλησε τηλεφωνικά με τον Λαβρόφ και τι ακριβώς αυτός του είπε, εγείρεται ένα ερωτηματικό για την αξιοπιστία όσων διοχέτευε τις προηγούμενες ημέρες. Το ίδιο ισχύει και για τις παράνομες δραστηριότητες των Ρώσων, οι οποίες προκάλεσαν την απέλασή τους.

Η περαιτέρω όξυνση των ελληνορωσικών σχέσεων, πάντως, έχει προκαλέσει ανησυχία στο Μαξίμου, στο οποίο εκλήθη ο υπουργός Εξωτερικών. Σύμφωνα με πληροφορίες, εκφράσθηκε δυσφορία για τους χειρισμούς του, αλλά αυτός επέμεινε στη γραμμή του, γεγονός που δεν άφησε περιθώρια στον Τσίπρα να διαφοροποιηθεί. Το αποτέλεσμα ήταν να εκδοθεί μία ανακοίνωση, η οποία πατάει σε δύο βάρκες: Από τη μία δηλώνει την προσήλωση της Αθήνας στην προαγωγή των ελληνορωσικών σχέσεων και από την άλλη δηλώνει πως η κυβέρνηση δίνει αποφασιστική απάντηση όταν θίγεται η εθνική κυριαρχία.

Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα δεν συνηθίζει να κάνει απελάσεις ακόμα και σε περιπτώσεις Τούρκων διπλωματών που στη Θράκη συμπεριφέρονται σαν κράτος εν κράτει. Υπενθυμίζουμε ότι και προ μηνών, με την υπόθεση Σκριπάλ, η Ελλάδα είχε αποφύγει να απελάσει Ρώσους διπλωμάτες, όπως είχαν πράξει άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παραδοσιακά ακολουθεί μία πολιτική που εναντιώνεται, ή τουλάχιστον δεν ευνοεί την καλλιέργεια νέου ψυχροπολεμικού κλίματος στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία.

Είναι δόγμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σ’ όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο η Ελλάδα να κρατάει μία ετεροβαρή ισορροπία στις σχέσεις της με τη Δύση και τη Ρωσία. Αυτός είναι ο λόγος που το 2006 μία μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων εμφάνιζε την Ελλάδα και την Κύπρο, λόγω Ορθοδοξίας, σαν Δούρειους Ίππους της Ρωσίας στη Δύση!

Είναι κοινή διαπίστωση, όμως, ότι τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο η ετεροβαρής αυτή ισορροπία έχει αρχίσει να ανατρέπεται. Η κυβέρνηση Τσίπρα διαβεβαιώνει πως προχώρησε στην απέλαση, επειδή παρά τις προειδοποιήσεις της, οι Ρώσοι συνέχισαν τις άτοπες δραστηριότητές τους. Αυτό σημαίνει ότι έστελναν ένα μήνυμα.

Ανατροπή της ετεροβαρούς ισορροπίας

Στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι γνωστό ότι στη Μόσχα θεωρούν εδώ και καιρό πως ο Κοτζιάς, με τη συναίνεση του Τσίπρα, επιδιώκει να προσδέσει την Ελλάδα στο αμερικανικό άρμα κατά τρόπο που δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολιτευτική περίοδο. Για τον σκοπό αυτό –ισχυρίζονται– ότι δεν διστάζει να αποδομεί τους παραδοσιακούς ελληνορωσικούς δεσμούς.

Είναι αξιοσημείωτο ότι και Έλληνες διπλωμάτες, που δεν τρέφουν καμία συμπάθεια για το καθεστώς Πούτιν, θεωρούν ότι ο Κοτζιάς ανατρέπει την παραδοσιακή ετεροβαρή ισορροπία. Ένας εξ αυτών υπενθύμισε την επίσκεψη Τσίπρα στην Ουκρανία, τις αντιρωσικές αιχμές του Κοτζιά σε ομιλία του στις αρχές του Ιουνίου στο γερμανικό Ινστιτούτο Εξωτερικής Πολιτικής, το ταξίδι του στο Βανκούβερ του Καναδά για να συμμετάσχει σε σύναξη προθύμων με θέμα τις κυρώσεις εναντίον της Βορείου Κορέας(!) και κάποια ακόμα.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το σημείο καμπής είναι η επίσκεψη των Τσίπρα-Κοτζιά στην Ουάσιγκτον τον περασμένο Οκτώβριο. Από τότε όχι μόνο επιταχύνονται οι εξελίξεις στο Μακεδονικό και στα ελληνοαλβανικά, αλλά και αρχίζουν να συσσωρεύονται πυκνά νέφη στις ελληνορωσικές σχέσεις.

Ενδεικτικό του αρνητικού κλίματος, που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται, είναι ότι πριν επτά μήνες, η Αθήνα δεν είχε εγκρίνει τα διαπιστευτήρια ενός στελέχους των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, το οποίο είχε σταλεί ως διπλωμάτης στην εδώ ρωσική πρεσβεία. Τότε, η ρωσική πλευρά είχε ως αντίποινα πράξει το ίδιο με Έλληνα διπλωμάτη που προοριζόταν να αναλάβει ρόλο στην ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα. Αν και τότε η υπόθεση αυτή είχε γίνει προσπάθεια να παραμείνει στο σκοτάδι και να μην δηλητηριάσει τις διμερείς σχέσεις, ήταν αλάνθαστο σημάδι για τον κατήφορο που είχαν ήδη πάρει.

SLPress


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση