Ευρώπη χωρίς ταυτότητα και προσφυγικά ρεύματα: Ούτε ευρωπαϊκή είναι, ούτε ένωση…
Tου Άκη Κοσώνα
Η Ευρώπη είναι κοντά στην επιστροφή της δομής έθνος-κράτος. Ίσως όχι με τη μορφή που υπήρξε δύο αιώνες πριν, αλλά με δομικά στοιχεία ανάλογα, αφού οι εκδοχές του πολυεθνικού κράτους υποχωρούν μετά την ανάπτυξη παράλληλων και υπεβολικά μεγάλων προσφυγικών ρευμάτων.
Μπορεί να υπάρξει «μέτρο» σε ένα ρεύμα; Συνήθως, όταν ιστορικά παρουσιάζονται ανάλογα φαινόμενα, οι ροές είναι μεγάλες και ορμητικές και σε σημαντικό βαθμό καθορίζουν για μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα την πορεία των κρατών. Ασφαλώς οι χώρες- μέλη της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης δεν μπορούν να εξοντώσουν τους πρόσφυγες για να αντιμετωπίσουν το ρεύμα, ούτε να κάνουν ότι δεν τους βλέπουν. Αρκετοί ευρωπαϊκοί λαοί διάκεινται εξ ορισμού δυσμενώς προς τις μετακινήσεις «ξένων» στα εδάφη τους, πολύ περισσότερο αν πρόκειται για ξένους όχι απλώς αλλοεθνείς, αλλά άλλης θρησκείας και πολιτισμικής καταγωγής.
Σε πολλές χώρες είναι κοινή η εμπειρία περιχαράκωσης των μεταναστών στα όρια των κοινοτήτων τους και η επιλογή τους να μην ενσωματωθούν στο γίγνεσθαι των κοινωνιών που βρίσκονται και εργάζονται αλλά να διατηρήσουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που έφεραν από τον τόπο μετακίνησης και καταγωγής τους. Σε ακραίες περιπτώσεις (που όμως όλο και εμφανίζονται συχνότερα) οικογένειες μεταναστών από ισλαμικές χώρες δεν στέλνουν καν τα παιδιά τους στο σχολείο «για να μην γίνουν Γερμανοί» ή Γάλλοι, Δανοί, Σουηδοί κ.λ.π., ανάλογα με τη χώρα που ζουν.
Οι πρόσφατες ροές προσφυγικών ρευμάτων συνδυάζονται άμεσα στο μυαλό των αυτοχθόνων με τις συμπεριφορές και τις αντιλήψεις των ήδη υπαρχόντων μεταναστών από τις ίδιες ή όμορες και ομόθρησκες χώρες. Οπότε υπάρχει εύφορο έδαφος για αρνητική στάση κοινωνιών ή μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων χωρών, κυρίως στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη. Η διαδεδομένη κοινή σκέψη των απλών ανθρώπων στις χώρες που επιλέγουν οι πρόσφυγες/μετανάστες περιέχει τη βεβαιότητα ότι η άφιξη νέων μεταναστών (για τη μεγάλη πλειοψηφία οι δύο έννοιες ταυτίζονται μιας και μετράει το αποτέλεσμα) αφενός θα δημιουργήσει μεγαλύτερα και πιο επικίνδυνα γκέτο αναπαραγωγής των πολιτισμικών χαρακτηριστικών των μελών τους, και αφετέρου θα οδηγήσει σε ισλαμοποίηση περιοχών, με ενδεχόμενη (αναγκαστική) μετακίνηση των ντόπιων σε άλλες γειτονιές ή και πόλεις.
Στους υπαρκτούς αυτούς φόβους που αυξάνονται μαζί με τα προσφυγικά ρεύματα δεν έχουν απαντήσει επαρκώς (ίσως και καθόλου) οι κυβερνήσεις των βιομηχανικών χωρών που συχνά αντιμετωπίζουν τους μετανάστες/πρόσφυγες/ξένους ως φτηνό εργατικό δυναμικό που θα επανδρώσει τα εργοστάσια και τις βάρδιες με χαμηλότερου κόστους εργασία.
Μια ξεχωριστή κατηγορία χωρών είναι οι πρώην σοσιαλιστικές, που αντιδρούν περισσότερο, ίσως λόγω ανεργίας και υποβαθμισμένης καθημερινότητας, αλλά και λόγω εγγενώς κλειστών κοινωνιών. Παρατηρούμε δηλαδή το φαινόμενο των σκληρότερων και βιαιότερων αντιδράσεων στις χώρες αυτές, αν και δεν προτιμώνται από τους πρόσφυγες ή μετανάστες, αφού οι μετακινούμενοι προτιμούν να καταλήξουν σε χώρα όπου έχουν συγγενείς οι οποίοι είναι κάπως αποκαταστημένοι, μιας και έχουν στέγη και εργασία. Όμως και μόνο η διέλευσή τους από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ προκαλεί αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες.
Έτσι κι αλλιώς, η Ευρώπη, σε Ανατολή και Δύση, είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει ένα ακόμα πρόβλημα που αφορά την υπόσταση και τα ενοποιητικά της στοιχεία. Η αντοχή, η ανοιχτοσύνη και τα προγράμματά της θα δοκιμαστούν όχι τόσο από τους ξένους και το προσφυγικό ρεύμα, αλλά αναδρομικά, από τη μαζική διεύρυνση που προκάλεσε η γερμανική επιρροή (και τα συμφέροντά της), τόσο που εδώ και καιρό μοιάζει με διόγκωση. Πάντως το υπάρχον σχήμα δεν θυμίζει πολύ ούτε ευρωπαϊκή ούτε ένωση.
* Ο Άκης Κοσώνας είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και το Παρίσι. Εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στο περιοδικό «Αντί» (1983-1987) και στις εφημερίδες Μεσημβρινή, Απογευματινή, Έθνος, Βήμα, Καθημερινή. Έκανε για πολλά χρόνια ραδιόφωνο στον Αθήνα 9.84, του οποίου ήταν ιδρυτικό στέλεχος. Διετέλεσε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ και Γ.Γ. του ΕΟΤ. Εργάστηκε στο ΑΠΕ (1996-2015), έχοντας την ευθύνη των εκδόσεων του πρακτορείου. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Αγορά».
Πηγή MIgnatiou
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Η Ευρώπη είναι κοντά στην επιστροφή της δομής έθνος-κράτος. Ίσως όχι με τη μορφή που υπήρξε δύο αιώνες πριν, αλλά με δομικά στοιχεία ανάλογα, αφού οι εκδοχές του πολυεθνικού κράτους υποχωρούν μετά την ανάπτυξη παράλληλων και υπεβολικά μεγάλων προσφυγικών ρευμάτων.
Μπορεί να υπάρξει «μέτρο» σε ένα ρεύμα; Συνήθως, όταν ιστορικά παρουσιάζονται ανάλογα φαινόμενα, οι ροές είναι μεγάλες και ορμητικές και σε σημαντικό βαθμό καθορίζουν για μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα την πορεία των κρατών. Ασφαλώς οι χώρες- μέλη της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης δεν μπορούν να εξοντώσουν τους πρόσφυγες για να αντιμετωπίσουν το ρεύμα, ούτε να κάνουν ότι δεν τους βλέπουν. Αρκετοί ευρωπαϊκοί λαοί διάκεινται εξ ορισμού δυσμενώς προς τις μετακινήσεις «ξένων» στα εδάφη τους, πολύ περισσότερο αν πρόκειται για ξένους όχι απλώς αλλοεθνείς, αλλά άλλης θρησκείας και πολιτισμικής καταγωγής.
Σε πολλές χώρες είναι κοινή η εμπειρία περιχαράκωσης των μεταναστών στα όρια των κοινοτήτων τους και η επιλογή τους να μην ενσωματωθούν στο γίγνεσθαι των κοινωνιών που βρίσκονται και εργάζονται αλλά να διατηρήσουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που έφεραν από τον τόπο μετακίνησης και καταγωγής τους. Σε ακραίες περιπτώσεις (που όμως όλο και εμφανίζονται συχνότερα) οικογένειες μεταναστών από ισλαμικές χώρες δεν στέλνουν καν τα παιδιά τους στο σχολείο «για να μην γίνουν Γερμανοί» ή Γάλλοι, Δανοί, Σουηδοί κ.λ.π., ανάλογα με τη χώρα που ζουν.
Οι πρόσφατες ροές προσφυγικών ρευμάτων συνδυάζονται άμεσα στο μυαλό των αυτοχθόνων με τις συμπεριφορές και τις αντιλήψεις των ήδη υπαρχόντων μεταναστών από τις ίδιες ή όμορες και ομόθρησκες χώρες. Οπότε υπάρχει εύφορο έδαφος για αρνητική στάση κοινωνιών ή μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων χωρών, κυρίως στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη. Η διαδεδομένη κοινή σκέψη των απλών ανθρώπων στις χώρες που επιλέγουν οι πρόσφυγες/μετανάστες περιέχει τη βεβαιότητα ότι η άφιξη νέων μεταναστών (για τη μεγάλη πλειοψηφία οι δύο έννοιες ταυτίζονται μιας και μετράει το αποτέλεσμα) αφενός θα δημιουργήσει μεγαλύτερα και πιο επικίνδυνα γκέτο αναπαραγωγής των πολιτισμικών χαρακτηριστικών των μελών τους, και αφετέρου θα οδηγήσει σε ισλαμοποίηση περιοχών, με ενδεχόμενη (αναγκαστική) μετακίνηση των ντόπιων σε άλλες γειτονιές ή και πόλεις.
Στους υπαρκτούς αυτούς φόβους που αυξάνονται μαζί με τα προσφυγικά ρεύματα δεν έχουν απαντήσει επαρκώς (ίσως και καθόλου) οι κυβερνήσεις των βιομηχανικών χωρών που συχνά αντιμετωπίζουν τους μετανάστες/πρόσφυγες/ξένους ως φτηνό εργατικό δυναμικό που θα επανδρώσει τα εργοστάσια και τις βάρδιες με χαμηλότερου κόστους εργασία.
Μια ξεχωριστή κατηγορία χωρών είναι οι πρώην σοσιαλιστικές, που αντιδρούν περισσότερο, ίσως λόγω ανεργίας και υποβαθμισμένης καθημερινότητας, αλλά και λόγω εγγενώς κλειστών κοινωνιών. Παρατηρούμε δηλαδή το φαινόμενο των σκληρότερων και βιαιότερων αντιδράσεων στις χώρες αυτές, αν και δεν προτιμώνται από τους πρόσφυγες ή μετανάστες, αφού οι μετακινούμενοι προτιμούν να καταλήξουν σε χώρα όπου έχουν συγγενείς οι οποίοι είναι κάπως αποκαταστημένοι, μιας και έχουν στέγη και εργασία. Όμως και μόνο η διέλευσή τους από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ προκαλεί αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες.
Έτσι κι αλλιώς, η Ευρώπη, σε Ανατολή και Δύση, είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει ένα ακόμα πρόβλημα που αφορά την υπόσταση και τα ενοποιητικά της στοιχεία. Η αντοχή, η ανοιχτοσύνη και τα προγράμματά της θα δοκιμαστούν όχι τόσο από τους ξένους και το προσφυγικό ρεύμα, αλλά αναδρομικά, από τη μαζική διεύρυνση που προκάλεσε η γερμανική επιρροή (και τα συμφέροντά της), τόσο που εδώ και καιρό μοιάζει με διόγκωση. Πάντως το υπάρχον σχήμα δεν θυμίζει πολύ ούτε ευρωπαϊκή ούτε ένωση.
* Ο Άκης Κοσώνας είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα και το Παρίσι. Εργάστηκε ως πολιτικός συντάκτης στο περιοδικό «Αντί» (1983-1987) και στις εφημερίδες Μεσημβρινή, Απογευματινή, Έθνος, Βήμα, Καθημερινή. Έκανε για πολλά χρόνια ραδιόφωνο στον Αθήνα 9.84, του οποίου ήταν ιδρυτικό στέλεχος. Διετέλεσε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ και Γ.Γ. του ΕΟΤ. Εργάστηκε στο ΑΠΕ (1996-2015), έχοντας την ευθύνη των εκδόσεων του πρακτορείου. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Αγορά».
Πηγή MIgnatiou
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...