Το νέο κόλπο της Άγκυρας για να γκριζάρει το Αιγαίο

Ασκήσεις επί χάρτου για την επόμενη αμφισβήτηση

Γράφει ο Νίκος Μελέτης

Μια λάθος συντεταγμένη, που σε μια παράνομη ΝΟΤΑΜ αμφισβητούσε όχι μόνο κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά το ίδιο το έδαφος της Λήμνου, ήταν η αιτία για να ανακαλέσει η Τουρκία τη δέσμευση μιας μεγάλης περιοχής του Κεντρικού Αιγαίου.
Προσέφερε όμως την ευκαιρία να θέσει εκ του πλαγίου στην ατζέντα θέμα Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία ζητούσε εδώ και δύο χρόνια...

Η συζήτηση για ΜΟΕ είναι απολύτως προβληματική για τα ελληνικά συμφέροντα και αποπροσανατολιστική από τα πραγματικά προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Εξάλλου γι' αυτό, μετά τη Συμφωνία Παπούλια ? Γιλμάζ, όπου καλύφθηκαν σχεδόν πλήρως οι κίνδυνοι θερμής σύγκρουσης και θεσπίστηκαν μηχανισμοί αποσυμπίεσης των εντάσεων, όλες οι προσπάθειες για υιοθέτηση πρόσθετων ΜΟΕ (υψηλής πολιτικής) εκδηλώθηκαν από την Τουρκία, πολλές φορές με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, και όχι από την Αθήνα.

Η Άγκυρα επιδιώκει όλα αυτά τα χρόνια να περιορίσει το ενδεχόμενο κόστος από μια θερμή ένταση στο Αιγαίο, διατηρώντας όμως στο ακέραιο τη δυνατότητά της για καθημερινές αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας και των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα των εντάσεων στο Αιγαίο θα είχε λυθεί όχι μέσω των ΜΟΕ, αλλά εφόσον η Τουρκία απέσυρε τις αμφισβητήσεις της όχι μόνο για τον εναέριο χώρο (όπου δεν αναγνωρίζει ως ΕΕΧ την περιοχή μεταξύ 6 και 10 ν.μ., που ούτε οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν), αλλά και για τα όρια του FIR Αθηνών, το δικαίωμα Ερευνας και Διάσωσης (SAR) κ.ά. Το πρόβλημα όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι η Τουρκία δεν εφάρμοσε ποτέ πλήρως το μνημόνιο Παπούλια ? Γιλμάζ και ειδικά μετά το 1996, όταν προέκυψε το θέμα των γκρίζων ζωνών.

Αντιθέτως, πολλά μη στρατιωτικά ΜΟΕ, τα λεγόμενα χαμηλής πολιτικής, είτε αδρανοποιήθηκαν είτε λειτούργησαν μερικώς, διευκολύνοντας τις επαφές μεταξύ των δύο χωρών, τον τουρισμό, τις πολιτιστικές ανταλλαγές κ.λπ.
Παγίδα
Απολύτως προβλέψιμη η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε ακόμη και το υποτιθέμενο λάθος της (με τη συντεταγμένη πάνω από τη Λήμνο) ώστε να ζητήσει επανέναρξη των συνομιλιών για νέα ΜΟΕ, κάτι που αποδέχθηκαν η Αθήνα και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς.

Η ηγεσία του ΥΠΕΞ γνωρίζει τις παγίδες που κρύβει αυτή η συζήτηση, αλλά έχει επιλέξει να κρατήσει ζωντανή την επαφή με την Αγκυρα και θεωρεί ότι τα ΜΟΕ προσφέρουν ένα αρκετά «ασφαλές» περιβάλλον.

Η συζήτηση για τα ΜΟΕ, στρατιωτικής μορφής, οδηγούν εκ των πραγμάτων σε διαπραγμάτευση επί των διεκδικήσεων της Τουρκίας. Η Αγκυρα δεν αναγνωρίζει την «ιδιορρυθμία» του εύρους του Ελληνικού Εναέριου Χώρου μεταξύ 6 και 10 ν.μ. και συνεπώς σε ό,τι αφορά τον εναέριο χώρο η συζήτηση είναι εκ προοιμίου «καμένη». Οι άλλες προτάσεις και ιδέες της τουρκικής πλευράς περί μη υποβολής σχεδίων πτήσης και άοπλων πτήσεων στο Αιγαίο είναι σαφές ότι δεν μπορούν να γίνουν δεκτές από την Αθήνα, καθώς αυτό θα οδηγούσε στον «αφοπλισμό» των ελληνικών αεροσκαφών, ενώ τουρκικά από το Ιντσιρλίκ ή την Αγκυρα σε λίγα λεπτά θα μπορούσαν να βρεθούν πάνω από ελληνικούς «στόχους».

Στο Αιγαίο με κάθε ευκαιρία πάντως εκδηλώνεται όλο το φάσμα των τουρκικών διεκδικήσεων. Την τελευταία εβδομάδα με ένα μπαράζ NOTAM η Τουρκία αμφισβήτησε το εύρος του FIR Αθηνών (A0831/15 και Β0299/15) σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου.

Επίσης αμφισβήτησε την περιοχή ευθύνης της Ελλάδας για Ερευνα και Διάσωση (SAR), ενώ με άλλη NOTAM απαίτησε να αφαιρεθούν από τον σχεδιασμό ελληνικής άσκησης η Σαμοθράκη, η Θάσος και η Μυτιλήνη, με το επιχείρημα ότι βάσει της Συνθήκης της Λοζάνης ισχύει για τα νησιά καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης... Φυσικά όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί απορρίφθηκαν από αντίστοιχες ελληνικές NOTAM.

Ομως ακόμη μία πρόκληση αποκαλύφθηκε με τη δημοσιοποίηση του επίσημου προγράμματος του 2015 της Διεύθυνσης Ναυσιπλοΐας ? Υδρογραφίας και Ωκεανογραφίας του Γενικού Ναυτικού Επιτελείου της Τουρκίας, που εκτείνεται σε ολόκληρο το Αιγαίο. Αντίστοιχο πρόγραμμα είχε αναγγείλει και πέρυσι η Τουρκία προκαλώντας τα διαβήματα της Αθήνας.

Στο φετινό πρόγραμμα προσδιορίζεται ως χρόνος διεξαγωγής των ερευνών το διάστημα 15-30 Μαΐου 2015 και το ενδιαφέρον είναι ότι το Πανεπιστήμιο Σμύρνης έχει καλέσει για συμμετοχή στην έρευνα και το καναδικό Πανεπιστήμιο Newfoundland Memorial University, σε μια προσπάθεια να προσδοθεί διεθνές κύρος και επιστημονικό άλλοθι στην έμπρακτη αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. 

Αφορμή... η κλιματική εξέλιξη
Σύμφωνα με την αναγγελία, το γνωστό τουρκικό ερευνητικό σκάφος Πίρι Ρέις (R/V KOCA PIRI REIS), με πλήρωμα δέκα ατόμων, θα κάνει έρευνες (για την κλιματική εξέλιξη του Αιγαίου τα τελευταία 250.000 χρόνια με τη λήψη ιζημάτων από τον βυθό κ.λπ.).

Ο χάρτης τον οποίο δημοσιεύει η τουρκική υπηρεσία διασχίζει το Αιγαίο από τη Σαμοθράκη μέχρι τη Ρόδο, χωρίζοντάς το στα δύο, σε μια γραμμή που συμπίπτει με την πάγια επιδίωξη της Τουρκίας για επιχειρησιακή (αρχικά) διχοτόμηση του Αιγαίου και εγκλωβισμό μεγάλου αριθμού νησιών υπό την επιχειρησιακή δικαιοδοσία της Τουρκίας.

ΕΝΑΕΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ
Επιδιώκει την κατάργηση ενός ελληνικού πεδίου βολής
Για την Τουρκία είναι ιδιαίτερα σημαντικό και το θέμα των πεδίων βολής, όπου θέλει να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του διεθνούς εναέριου χώρου για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα στη διάθεση της Αεροπορίας της.

Η Ελλάδα για λόγους και «ασφάλειας» έχει δεσμεύσει τρεις περιοχές του Αιγαίου για μεγάλο διάστημα. Η Τουρκία με τη σειρά της δέσμευσε και αυτή περιοχές στον διεθνή εναέριο χώρο και μετά την ακύρωση της τελευταίας και εξόφθαλμα παράνομης NOTAM θεωρεί ότι νομιμοποιείται να ζητήσει την κατάργηση ενός ελληνικού πεδίου βολής στο Αιγαίο ώστε να υπάρξει αμοιβαιότητα (κάτι που αναφέρει και στη δήλωσή του ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ).

Ομως η αμοιβαία κατάργηση πεδίων βολής είναι απολύτως προβληματική για την Ελλάδα.
Γιατί ο διεθνής εναέριος χώρος του Αιγαίου είναι απολύτως ζωτικός χώρος για την Ελλάδα, καθώς εκτείνεται ακόμη και σε μικρές λωρίδες μεταξύ των νησιών και εναλλάσσεται με εθνικό εναέριο χώρο και δεν υπάρχει δυνατότητα πραγματοποίησης ασκήσεων σε τερέν που να ανταποκρίνεται στην ιδιότυπη μορφολογία του Αιγαίου. Συγχρόνως όμως η Ελλάδα, δεσμεύοντας περιοχές για ασκήσεις, προσφέρει και αίσθημα ασφάλειας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα.

Η Τουρκία εξάλλου διαθέτει σημαντικό γεωγραφικό βάθος ώστε να μπορεί να πραγματοποιεί ασκήσεις χωρίς να δεσμεύει περιοχές στο Αιγαίο, πρακτική όμως που επιλέγει για ευνόητους λόγους και για την αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Πηγή "Έθνος"
Επικοινωνία με τον συντάκτη
nmeletis@pegasus.gr

Το ατόπημα, το διάβημα και ο ρόλος των ΗΠΑ

Γράφει ο Σωτήρης Σιδέρης

Σαφές πρόβλημα επιθετικής συμπεριφοράς, αλλά και αμηχανία έναντι της νέας ελληνικής κυβέρνησης, διαβλέπουν ελληνικές διπλωματικές πηγές αποτιμώντας την ένταση των τελευταίων ημερών μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. Ωστόσο το στοιχείο που προσδίδει ιδιαιτερότητα είναι η εκτίμηση για την αναζωπύρωση της διαμάχης μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών, ίσως για πρώτη φορά, μετά την κυριαρχία του Ταγίπ Ερντογάν στη γειτονική χώρα.

Το ελληνικό διάβημα που επιδόθηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών την περασμένη Δευτέρα από τον Ελληνα πρέσβη Κυριάκο Λουκάκη, το οποίο αφορούσε τη γνωστή ΝΟΤΑΜ που «διχοτομούσε» το Αιγαίο και παραβίαζε κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, ίσως για πρώτη φορά μετά δεκαετίες δεν πετάχθηκε στον κάλαθο των αχρήστων, αλλά συνάντησε την κατανόηση της Αγκυρας. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, το τουρκικό ΥΠΕΞ δέχθηκε το ελληνικό διάβημα και περίπου θεωρήθηκε ως βάση συζήτησης για την οικοδόμηση ενός νέου μοντέλου Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ των δύο χωρών.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ δεν εξέθεσε μεν τους στρατηγούς, άφησε όμως σαφώς να εννοηθεί ότι τα «λάθη» της ΝΟΤΑΜ που αφορούσαν τη συμπερίληψη ελληνικών χωρικών υδάτων και έδαφος της Λήμνου, οφείλονται στον σχεδιασμό των στρατηγών. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι από πλευράς Τουρκίας υπήρξαν τρεις αλλαγές στη ΝΟΤΑΜ. Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι οι Τούρκοι διπλωμάτες εξέφρασαν τις διαφωνίες τους προς τους στρατιωτικούς για τη συμπερίληψη εδάφους της Λήμνου, αλλά εκείνοι αρνήθηκαν να προβούν σε διόρθωση για να οδηγηθούν τελικά και υπό πίεση στην πλήρη ακύρωση της ΝΟΤΑΜ.

Την ίδια στιγμή, όμως, η Τουρκία δέχθηκε και παρασκηνιακή, αλλά ιδιαίτερα έντονη πίεση από το ΝΑΤΟ και κατά πληροφορίες και από τις ΗΠΑ, που είδαν με αγωνία το ενδεχόμενο να υποστεί ένα ισχυρό ρήγμα η νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας, την ώρα που καταβάλλονται έντονες προσπάθειες να οικοδομηθεί ένα ισχυρό μέτωπο έναντι της Ρωσίας. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι ΗΠΑ είναι ήδη ενοχλημένες, γιατί η Τουρκία είναι το μόνο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που δεν εφαρμόζει καμία από τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία. Η άμεση διεθνοποίηση του ζητήματος με επιστολές και έγγραφα προς το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και τον Διεθνή Οργανισμό Αεροπλοΐας, λειτούργησε σχεδόν σωρευτικά για τη Δύση που φέρεται πολύ ενοχλημένη από την τουρκική εξωτερική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή.

Οπως αναφέρει καλά ενημερωμένη στρατιωτική πηγή, σε περίπτωση που η Τουρκία δεν ακύρωνε τις ενέργειές της, υπήρχε το σοβαρό ενδεχόμενο στην πορεία να υπάρξει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο, καθώς η Ελλάδα δεν υπήρχε περίπτωση να αποδεχθεί τον τουρκικό σχεδιασμό για το πεδίο βολής. Η Αθήνα ήταν σαφές ότι δεν θα δεχόταν τον τουρκικό σχεδιασμό.

Οπως παρατηρούν έμπειρες διπλωματικές πηγές μετά κάθε περίοδο έντασης, μικρή ή μεγάλη, αναδεικνύεται η ανάγκη για διάλογο. Ετσι και τώρα η περίφημη ΝΟΤΑΜ άνοιξε τη συζήτηση για νέα ΜΟΕ. Προς το παρόν, Αθήνα και Αγκυρα έχουν συμφωνήσει να προετοιμαστούν επί δύο μήνες και στη συνέχεια να αρχίσουν οι συνομιλίες. Η υπόθεση των ΜΟΕ όμως δεν είναι νέα. Μέτρα μεταξύ των δύο χωρών συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν από το 2000-2001 με υπουργό Εξωτερικών τον Γ. Παπανδρέου. Τότε το κλίμα ήταν ακόμη εκρηκτικό μεταξύ των δύο χωρών, καθώς ήταν νωπή η κρίση των Ιμίων. Επειτα από εντατικό διάλογο και εν μέσω διαφωνιών και εντός του υπουργείου Εξωτερικών, συμφωνήθηκε μια σειρά ΜΟΕ που αφορούσαν τη λειτουργία «κόκκινων» γραμμών μεταξύ των πρωθυπουργών, των ΥΠΕΞ και των αρχηγών ΓΕΕΘΑ, την αποφυγή δηλώσεων και στρατιωτικών ασκήσεων που μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση, τον σεβασμό της τουριστικής περιόδου κ.λπ. Πολλά από τα ΜΟΕ τηρούνται ακόμη και σήμερα, άλλα όμως όχι. Κυρίως όμως, η Τουρκία δεν άλλαξε τη στρατηγική της αμφισβήτησης του νομικού καθεστώτος του Αιγαίου και γι’ αυτό η Αθήνα ζήτησε να υπάρξει καλή προετοιμασία πριν από την επίσημη έναρξη των συνομιλιών, ώστε να μη θιγούν ζητήματα κυριαρχίας.

Συνομιλίες με ΠΓΔΜ

Αίσθηση προκάλεσε η αποκάλυψη κορυφαίων παραγόντων του ΥΠΕΞ ότι μελετάται η έναρξη συνομιλιών με την ΠΓΔΜ με στόχο να υπάρξουν ΜΟΕ με επίκεντρο τον εξοβελισμό του αλυτρωτισμού από την επίσημη πολιτική ατζέντα των Σκοπίων. Η υπόθεση αυτή φαίνεται ότι δεν είναι απλή και σύμφωνα με διπλωματικές πηγές συζητείται εδώ και αρκετό διάστημα στο παρασκήνιο με πρωτοβουλία του Βερολίνου. Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδεχθεί μια τέτοια συζήτηση και για τον σκοπό αυτό θα συγκροτηθεί επιτροπή υψηλού επιπέδου.

Η Αθήνα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, φαίνεται πως έχει λάβει διαβεβαιώσεις ότι τα Σκόπια αποδέχονται τη συζήτηση και ότι έχουν δεσμευθεί ότι δεν θα θέσουν στο τραπέζι κανένα άλλο θέμα (π.χ. ζήτημα μειονότητας) και γι’ αυτούς τους λόγους υπάρχει θετική προσέγγιση τόσο από τον κ. Αλέξη Τσίπρα όσο και από τον κ. Νίκο Κοτζιά. Πάντως, όπως παρατηρούν διπλωματικές πηγές, το θέμα του αλυτρωτισμού μονομερώς το θέτει η ΠΓΔΜ για να στηρίξει την πολιτική εξαρχαϊσμού του κ. Νίκολα Γκρούεφσκι.

Οι ίδιες πηγές σημείωναν ότι η ιδέα αυτή έρχεται ακριβώς τη στιγμή που το οικοδόμημα του κ. Γκρούεφσκι τρίζει εν μέσω σφοδρών καταγγελιών για παρακολουθήσεις, τεράστιο έλλειμμα δημοκρατίας, όξυνση των προβλημάτων με τους Αλβανούς και αυταρχική διακυβέρνηση.

Τρεις συντονιστές

Πάντως, ο κ. Κοτζιάς προωθεί μεγάλες αλλαγές στο υπουργείο Εξωτερικών με την ανασύσταση του Επιστημονικού Συμβουλίου, όσο και του Κέντρου Ανάλυσης Σχεδιασμού, το οποίο ο κ. Κοτζιάς φιλοδοξεί να μετατρέψει σε «δεξαμενή σκέψης». Επίσης δημιουργεί τρεις θέσεις συντονιστών, με την Κίνα, τη Ρωσία και τη Γερμανία, ενώ ειδική επιτροπή δημιουργείται για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Πηγή "Καθημερινή"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση