Ένοχη σιωπή

Ανέτοιμη η Αθήνα στο μπαράζ επιθετικής διπλωματίας της Άγκυρας σε διμερή και Ευρώπη

Του Σωτήρη Σιδέρη

Το πρωτοφανές διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας που προκάλεσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος με αφορμή την εύλογη κριτική που άσκησε σε βάρος του η ευρωβουλευτής της Κυπριακής Δημοκρατίας Ελένη Θεοχάρους έφερε στην επιφάνεια την ανύπαρκτη εξωτερική πολιτική της χώρας μας όσον αφορά στα Ελληνοτουρκικά, γεγονός που οξύνει τα προβλήματα της Ελλάδας με ταχύτατο ρυθμό.

Η εντύπωση που επιχείρησε να δημιουργήσει ο Έλληνας ΥΠΕΞ, ότι δεν υπάρχει κανένα λάθος ή έλλειμμα στην υπεράσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας ή των Ελληνικών συμφερόντων έναντι της Άγκυρας, είναι σαφώς αποπροσανατολιστική. Διότι και στις δύο περιπτώσεις τα ελλείμματα είναι τεράστια, τα λάθη τραγικά και γενικότερα, δεν υπάρχει πλαίσιο ελέγχου και λογοδοσίας της Τουρκίας για τα όσα λέει και πράττει τόσο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις όσο και στο Κυπριακό, καθώς και στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής της πορείας, όπου ουδέποτε η Αθήνα έθεσε ζήτημα, τη στιγμή που θα μπορούσε κάλλιστα να θέσει υπό αμφισβήτηση ακόμη και την ενταξιακή πορεία της γείτονος. Αντ’ αυτού, η Τουρκία είναι που αξιοποιεί το ευρωπαϊκό πλαίσιο για να προωθεί τις διεκδικήσεις της!

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως κατέδειξε το προαναφερθέν επεισόδιο, «ρυθμίζονται» από τις διαθέσεις και τις διεκδικήσεις της γείτονος, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζονται και στο πλαίσιο της Ε.Ε., καθώς η Άγκυρα βρίσκεται σε ενταξιακές διαπραγματεύσεις και η Αθήνα θεωρητικά ελέγχει την πορεία αυτή. Και λέμε «θεωρητικά», διότι η εξωτερική μας πολιτική και στον τομέα αυτό είναι απολύτως ανύπαρκτη, μια και, αντί να αναδειχθεί σε κεντρικό πολιτικό ζήτημα με αξιώσεις εκ μέρους μας, έχει καταντήσει τυπικό θέμα γραφειοκρατικής διαχείρισης. Για τον λόγο αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο που η Τουρκία έχει αποθρασυνθεί πλήρως και αγνοεί επιδεικτικά την Ελλάδα, η οποία με τη σειρά της, κυριαρχούμενη από το γνωστό φοβικό σύνδρομο, δεν θέτει κανένα απολύτως ζήτημα, όπως έχει κάθε δικαίωμα να κάνει.

Επιπρόσθετα, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η Τουρκία επιχειρεί πλέον μία βασική αλλαγή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, επιδιώκοντας ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για τα προβλήματα του Αιγαίου και την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, με την ελληνική πλευρά να μην είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο. Αυτός, αναφέρουν οι πληροφορίες, είναι ο λόγος που πολλαπλασιάζεται η ένταση στο Αιγαίο, καθώς η Άγκυρα επιχειρεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να σύρει την χώρα μας σε διαπραγματεύσεις. Έγκυρες διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι το κλίμα αυτό, των πιέσεων της Άγκυρας για ρυθμίσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αποτυπώθηκε και στις τελευταίες συναντήσεις των υπηρεσιακών παραγόντων των δύο υπουργείων Εξωτερικών, με την Τουρκία να έχει σκληρύνει ιδιαίτερα τη στάση της.

Διακοσμητικός ρόλος στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις

Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, από την άλλη, ο ρόλος της Ελλάδας είναι σχεδόν διακοσμητικός, γεγονός που πλήττει τα στενά εθνικά μας συμφέροντα, ενώ υποβαθμίζει τη θεωρητικά σημαντική θέση της χώρας μας στην περιοχή. Η Τουρκία, με την αντιδημοκρατική πολιτική του Ερντογάν σε όλα τα επίπεδα, με τη διατήρηση στρατού κατοχής στην Κύπρο, τις παραβιάσεις στο Αιγαίο και την απειλή πολέμου, τη μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την μη ψήφιση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, επί της ουσίας θα έπρεπε να σταματήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.

Η Ελλάδα, ωστόσο, ουδέποτε έθεσε ζήτημα και είναι από τις λίγες χώρες που, ακατανόητα ομολογουμένως, συνεχίζει να στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος, όταν άλλες χώρες έχουν αποκλείσει την ένταξή της στην Ένωση. Το γεγονός αυτό έχει αποθρασύνει την Άγκυρα, με συνέπεια να φτάσει στο γνωστό κείμενο περί «εκλιπούσης Κυπριακής Δημοκρατίας». Αν υπήρχε σοβαρή εξωτερική πολιτική και στο πλαίσιο της Ε.Ε., η Άγκυρα δεν θα τολμούσε να προβεί σε τέτοιου είδους κινήσεις. Η ελληνική εξωτερική πολιτική, ελλείψει πολιτικού σχεδιασμού και με εμφανές το ηγετικό έλλειμμα των κ.κ. Σαμαρά και Βενιζέλου, έχει πλήρως απορρυθμιστεί.

Η δοκιμασία στις σχέσεις ΕΕ – Ρωσίας, η οικονομική κρίση στην Ευρώπη και η ανησυχία των Ευρωπαίων για τη γεωπολιτική αστάθεια, όπως αποτυπώθηκε στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 27ης Ιουνίου, επιβεβαιώνουν την εικόνα της πολύπλευρης κρίσης που μαστίζει την Γηραιά Ήπειρο. Η δε απορρύθμιση της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, δεν φάνηκε μόνο με την κρίση Αθήνας – Λευκωσίας, αλλά επιβεβαιώνεται καθημερινά με την έλλειψη κατευθύνσεων, την απουσία διαλόγου γύρω από εθνικούς στόχους και την αδυναμία υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων στα Βαλκάνια συνολικά και χωριστά με κάθε κράτος.

Παιχνίδι κρατών – μελών της ΕΕ με την Τουρκία

Ποια είναι η πολιτική της Ε.Ε. έναντι της Τουρκίας; Η απάντηση είναι… το χάος. Κάθε χώρα ή ομάδα χωρών έχει τη δική της οπτική και στρατηγική, ανάλογα με τα πολιτικά, οικονομικά ή γεωπολιτικά της συμφέροντα. Ωστόσο, συχνά σε δηλώσεις και διακηρύξεις αναδεικνύονται ορισμένα σημαντικά στοιχεία που αξίζει να μελετηθούν, παρά τις συγκρουόμενες ενίοτε πολιτικές.

Προ ημερών, η Ιταλία, ανακοινώνοντας τις προτεραιότητες της Προεδρίας της στην Ε.Ε., δήλωσε ότι δεν επιθυμεί να δώσει νέα ώθηση στην διαδικασία διεύρυνσης των Δυτικών Βαλκανίων, ιδίως σε σχέση με την Αλβανία και τη Σερβία. Ελπίζει επίσης να βοηθήσει έτσι ώστε να «ξεπαγώσουν» οι αναπτυξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Η Ιταλική προεδρία σκοπεύει να καθορίσει τα βήματα που οι υποψήφιες χώρες θα πρέπει να ολοκληρώσουν κατά τη διάρκεια των επόμενων έξι μηνών, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι προσπάθειες των χωρών αυτών αναγνωρίζονται αναλόγως. Άλλωστε, η Ιταλίδα ΥΠΕΞ σχεδιάζει να επισκεφθεί όλες τις χώρες της πολιτικής διεύρυνσης κατά τη διάρκεια της Προεδρίας της χώρας της.

Προφανώς αυτή είναι η Ιταλική εξωτερική πολιτική και όχι η ευρωπαϊκή. Για παράδειγμα, με την αναφορά ότι «η Ρώμη θα επιδιώξει να αναγνωριστούν οι προσπάθειες των υπό ένταξη χωρών, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης» τι εννοεί; Γιατί, υπενθυμίζουμε, στην Τουρκία ή στην ΠΓΔΜ η δημοκρατία βρίσκεται στην… Εντατική, η Δικαιοσύνη έχει περιορισμό, ειδικά δε στην Τουρκία οι απαγορεύσεις και ο αυταρχισμός αποτελούν την επίσημη πολιτική του Ερντογάν. Υπό το πρίσμα αυτό, εκείνο που θα έπρεπε να συζητά η ΕΕ είναι πως θα σταματήσει τις διαπραγματεύσεις και ποιες θα είναι οι συνέπειες προς την Τουρκία, όχι η συνέχισή τους.

Το δεύτερο περιστατικό όμως έρχεται σε σύγκρουση με την επιδίωξη της Ιταλίας και είναι σοβαρό πολιτικό γεγονός. Πρόσφατα, συγκεκριμένα την 1η Ιουλίου, ο επικεφαλής της ομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Μάνφρεντ Βέμπερ, δήλωσε ότι η ομάδα του δεν επιθυμεί πλέον την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη (σ.σ.: στην Ελλάδα ούτως ή άλλως το πολιτικό σύστημα δεν ασχολείται), αλλά έχει σημαντική πολιτική αξία για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων και, φυσικά, των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

«Δεν επιθυμούμε πλέον να γίνει η Τουρκία πλήρες μέλος της Ε.Ε.», ανακοίνωσε ο Βέμπερ σε συνέντευξη Τύπου στο Στρασβούργο, υποστήριξε ωστόσο την ανάπτυξη μίας στενότερης εταιρικής σχέσης με την Τουρκία, την οποία περιέγραψε ως «θεμελιώδη εταιρική σχέση». «Υπάρχει μία συζήτηση μέσα στην ομάδα μας, πάντοτε λέγαμε», είπε, «ότι χρειαζόμαστε μία στενή εταιρική σχέση με την Τουρκία, αλλά αυτό δεν οδηγεί αναγκαστικά στην πλήρη ένταξη», πρόσθεσε. «Νομίζω ότι τα δύο μέρη έχουν συνειδητοποιήσει τα τελευταία χρόνια ότι η πλήρης ένταξη δεν θα λειτουργήσει», τόνισε.

Σημειώνεται ότι από την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, το 2005, έχουν ανοίξει δεκατέσσερα κεφάλαια και μόνο ένα έχει κλείσει προσωρινά. Οκτώ κεφάλαια έχουν μπλοκαριστεί από το Συμβούλιο, έξι έχει μπλοκάρει μονομερώς η Κύπρος, και τέσσερα η Γαλλία.

Τι λέει η Ν.Δ.;

Με επίκεντρο τις δηλώσεις Βέμπερ, ανοίγει ένα πολύ σοβαρό θέμα συζήτησης. Η ΝΔ, που είναι μέλος του ΕΛΚ, είχε συναινέσει στη δήλωση του Ευρωπαίου αξιωματούχου ή όχι; Γιατί προκύπτει μείζον πρόβλημα. Η ΝΔ, που βρίσκεται στην κυβέρνηση, και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων παραμένουν ακλόνητοι στη θέση υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., και μάλιστα επαναλαμβάνουν συχνά τη θέση αυτή, που είναι θέση και του ΠΑΣΟΚ φυσικά.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι: Η ΝΔ έχει άλλη πολιτική στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος; Και αν ναι, γιατί;

Εκτίμηση διπλωματικών αναλυτών είναι ότι τους αμέσως προσεχείς μήνες, από τον Σεπτέμβριο για την ακρίβεια, θα υπάρξει ραγδαία κλιμάκωση των πιέσεων για επίλυση του Κυπριακού και ότι οι πιέσεις αυτές θα εκδηλωθούν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη. Παράλληλα, αναμένεται κινητικότητα και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στο πλαίσιο που προαναφέρθηκε, καθώς οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι πολλές δυνάμεις, με πρώτες τις ΗΠΑ, επιθυμούν την επίτευξη συμφωνιών για γεωπολιτικούς λόγους. Στόχος της Ουάσινγκτον είναι να ενισχυθεί η συνοχή των κρατών – μελών του ΝΑΤΟ, ώστε να ισχυροποιηθεί η Συμμαχία στην αντιπαράθεσή της έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, ασχέτως αν θα το πετύχει ή όχι. Και η Ελλάδα κινείται χωρίς πυξίδα, χωρίς πολιτικό σχέδιο και κυρίως, χωρίς δικό της εθνικό δόγμα, κάτι που σημαίνει ότι εναποθέτει το μέλλον της στις καλές προθέσεις των μεγάλων χωρών. Τίποτα χειρότερο για το μέλλον της δηλαδή…

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 248

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση