Θα εμπλακεί στην κρίση της Κριμαίας η Τουρκία;

Του Dimitar Bechev

Αν και θα ευχόταν να είναι αλλιώς, η Τουρκία δεν μπορεί να αποφύγει την εμπλοκή της στην κρίση της Κριμαίας. Ο ισχυρός πληθυσμός των 260.000 Τατάρων της χερσονήσου, σχεδόν το 15% του συνολικού πληθυσμού, δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό. Εθνικά, γλωσσικά και με βάση τη θρησκεία (σουνίτες ισλαμιστές), οι Τατάροι είναι πολύ κοντά στους Τούρκους. Αρκετά εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες μπορούν να ισχυριστούν ότι έχουν ρίζες Τατάρων λόγω των διαδοχικών κυμάτων μετανάστευσης, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέλαβε την Khanate της Κριμαίας, τo 1783. O Yusuf Akcura, ένας από τους ιδρυτές του τουρκικού εθνικισμού, ήταν επίσης Τατάρος (προερχόμενος ωστόσο από την περιοχή του Βόλγα και όχι από την Κριμαία). Αυτές τις ημέρες, ο τουρκικός Τύπος είναι γεμάτος με άρθρα και σχόλια που ζητούν από την κυβέρνηση να σκληρύνει τη στάση της και να προστατέψει την μειονότητα των Τατάρων, που είναι φίλα προσκείμενη στην κυβέρνηση του Κιέβου, από την ρωσική εισβολή. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Ahmet Davutoglu, εισάκουσε την έκκληση, υποσχόμενος να επεκτείνει την προστασία.

Ο δεύτερος λόγος που η Άγκυρα δείχνει ενδιαφέρον για την εν εξελίξει κρίση, είναι η αίσθηση της Τουρκίας ότι ανήκει στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, όσο θολό και εάν είναι αυτό. Αν και η εξωτερική της πολιτική είναι σταθερά συνδεδεμένη με την Μέση Ανατολή τα τελευταία πέντε χρόνια, η Ουκρανία θεωρείται γειτονική χώρα. Μια αλλαγή στο εδαφικό καθεστώς στην περιοχή, δεν πρόκειται να ληφθεί ελαφρά τη καρδία. Δεν είναι μόνο η χρόνια ανησυχία για τη δική της εδαφική ακεραιότητα που διακυβεύεται, αλλά ενδεχομένως άλλα σημεία έντασης σε όλη τη μετα-σοβιετική περιοχή, όπως το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Καθώς πλησιάζει η ώρα για το δημοψήφισμα στην Βουλή της Κριμαίας στις 16 Μαρτίου, οι προοπτικές για απόσχιση γίνονται πολύ αληθινές. Η Τουρκία θα πρέπει χωρίς αμφιβολία να απαντήσει και να αποκηρύξει την έκβαση του δημοψηφίσματος. Το ερώτημα είναι πόσο μακριά είναι έτοιμη να το πάει σε μια συντονισμένη αντιπαράθεση με την Ρωσία.

Για πολλούς λόγους, δεν νομίζω ότι η Τουρκία είναι προετοιμασμένη να μπει σε μια ολομέτωπη σύγκρουση. Η ιστορία δείχνει ότι η στάση της απέναντι στον Putin είναι κυρίως χαλαρή. Στη διάρκεια του πολέμου στη Γεωργία το 2008, η Άγκυρα έκανε τα πάντα να κατευνάσει την ένταση μεταξύ Μόσχας και ΝΑΤΟ και να αποτρέψει την κλιμάκωση της κρίσης. Δεν είναι μόνο η προσωπική χημεία μεταξύ του πρωθυπουργού Recep Tayyip Erdogan και του προέδρου Vladimir Putin, που τους βοήθησε να κρύψουν κάτω από το χαλί τις διαφορές τους για τη Συρία κάθε φορά. Σε ένα πιο δομικό επίπεδο, το δίκτυο των οικονομικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών είναι ιδιαίτερα πυκνό. Η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό για τις ενεργειακές εισαγωγές της από τη Ρωσία καθώς και για τα έσοδα στις κατασκευές και στον τουρισμό. Ο κύριος όγκος των διμερών εμπορικών σχέσεων αξίας άνω των 30 δισ. δολαρίων ετησίως, αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό το αέριο που διοχετεύεται από τη Gazprom για να ικανοποιήσει την αυξανόμενη ζήτηση από την Τουρκία. Οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν επωφεληθεί πολύ από τους Αγώνες του Σότσι, φέρνοντας εις πέρας έργα της τάξης των 1,6 δισ. δολαρίων, μεταξύ των οποίων ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και ένα κέντρο Τύπου.

Με λίγα λόγια, υπάρχουν πολλά που μπορεί να χάσει η Τουρκία από μια μεγάλη αντιπαράθεση της Δύσης με τη Ρωσία. Δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη σε κάποιον να ακούει τον Τούρκο πρόεδρο Abdullah Gul να αναλώνεται στην προοπτική ενός νέου ψυχρού πολέμου. Ή να βλέπει την Άγκυρα να αντιδρά με έναν μάλλον συγκρατημένο τρόπο στις αποκαλύψεις ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες δολοφονούσαν Τσετσένους ακτιβιστές στο έδαφός της. Εάν η Τουρκία ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα ήταν στην ίδια ομάδα με εκείνους που υποστηρίζουν τις κυρώσεις. Όπως ειρωνικά συμβαίνει με την Ελλάδα ή την Κύπρο.

Ωστόσο, η είδηση αυτή την εβδομάδα ότι η Τουρκία επέτρεψε το αμερικανικό αντιτορπιλικό Truxturn να περάσει τα στενά χωρίς καθυστέρηση ή διαμαρτυρία, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως δήλωση υποταγής. Στην καλύτερη περίπτωση είναι ένας ψίθυρος ένδειξης πίστης προς τη Δύση, σε αυτή την εξελισσόμενη σύγκρουση. Το αντιτορπιλικό ήταν εν πλω για μια προγραμματισμένη άσκηση με το βουλγαρικό και το ρουμανικό ναυτικό. Η Τουρκία θα συνεχίσει να περπατάει σε τεντωμένο σχοινί που αφορά το να είναι ένα αξιόπιστο μέλος του ΝΑΤΟ, διατηρώντας παράλληλα φιλικές σχέσεις με τη Μόσχα. Μια πιο ενεργή υποστήριξη από την Τουρκία στις προσπάθειες του ΝΑΤΟ να αντιμετωπίσει τη Ρωσία στην Κριμαία, θα έρθει μόνο όταν, και αν, έχουν εξαλειφθεί όλες οι άλλες επιλογές της Άγκυρας.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση