Το ανύπαρκτο όραμα της Μέρκελ

Του Francesco Sisci
Αsia Times
20 Ιουλίου 2012
Απόδοση: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Η "Ευρώπη" δεν είναι oύτε όραμα, ούτε πολιτική αποστολή. Δεν είναι κάτι ικανό να εμπνεύσει τους πολίτες των χωρών αυτής της ηπείρου να αφοσιωθούν σε κάτι με την καρδιά τους, αψηφώντας τους οποιουσδήποτε κινδύνους. Ωστόσο, κάποιοι επιμένουν να επιδιώκουν την πραγμάτωση του "οράματος", για πολύ πρακτικούς λόγους, προς το δικό τους συμφέρον, και σε αυτούς συμπεριλαμβάνεται η Γερμανία.

Να τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, η οποία περιέγραψε με σαφήνεια το κεντρικό πλαίσιο της σημερινής κρίσης της ευρωζώνης σε μια πρόσφατη συνέντευξή της στο γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο ZDF:

"Η Γερμανία θα ήταν πρόθυμη να βοηθήσει τα ασθενέστερα κράτη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αλλά σε αντάλλαγμα θα επιδιώξουμε περισσότερο "ευρωπαϊκό" έλεγχο αυτών των κρατών μελών".

Πολύ θετικό μήνυμα για όλη την Ευρώπη, θα σκεφτούν κάποιοι. Πρόκειται για ένα σαφές μήνυμα ότι οι Βρυξέλλες θα αποκτήσουν μεγαλύτερη πολιτική ένωση με τα "αμελή" και "ανεύθυνα" μέλη της Ένωσης. Και είναι ένα σαφές μήνυμα επίσης προς τις αγορές και όσους κερδοσκοπούν εις βάρος του ευρώ. Ένα μήνυμα που λέει ότι η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία στη ζώνη του ευρώ, πράγματι θα παρέμβει για να υπερασπιστεί το κοινό νόμισμα.

Η καγκελάριος τόνισε:

"Δεν θα υπάρξει αλληλεγγύη [στην Ευρώπη], χωρίς ελέγχους. Η ύπαρξη ενός κοινού νομίσματος σημαίνει, βέβαια, ότι υπάρχουν πλεονεκτήματα εκτός από τις υποχρεώσεις, και οι πολιτικές αποφάσεις του κάθε μέλους επηρεάζουν τις άλλες χώρες. Οφείλουμε να είμαστε πιο ενεργοί, παρακολουθώντας αυστηρά την κατάσταση. Οφείλουμε, επίσης, να προσφέρουμε στα θεσμικά όργανα της ΕΕ περισσότερη ισχύ προκειμένου να ενεργούν κατά των χωρών οι οποίες δεν σέβονται τους κανόνες. Να υπάρχει ένα στοιχείο ελέγχου που θα είναι δεσμευτικό και δεν θα επιτρέπει εύκολα παραβιάσεις των κανόνων που έχουμε επιβάλει".

Η Μέρκελ επανέλαβε στη συνέχεια την έκκλησή της για αυξημένες εξουσίες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. "Η Ευρώπη πρέπει να γίνει αποκτήσει μεγαλύτερη συνοχή", είπε, "και το δημοσιονομικό σύμφωνο είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση". Πρόσθεσε δε ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα πρέπει να έχουν πιο διευρυμένες εξουσίες ώστε να επιβάλουν κυρώσεις στα κράτη μέλη που δεν τηρούν τους κανόνες.

Ωστόσο, η ευθύνη για τη διάσωση του κοινού νομίσματος έχει μετατεθεί σήμερα από το Βερολίνο στις τις πρωτεύουσες των χωρών που αντιμετωπίζουν δημοσιονομική κρίση. Οι χώρες αυτές καλούνται να αποφασίσουν εάν θα δεχθούν την άσκηση μεγαλύτερου ελέγχου επί των χρηματοπιστωτικών συστημάτων τους από τις Βρυξέλλες ή απλά θα εγκαταλείψουν το ευρώ. Είναι μια πολιτική επιλογή που θα κρίνει την εθνική κυριαρχία αυτών των χωρών, επειδή οι κυβερνήσεις τους, για κάποιους λόγους, δεν έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να θέσουν σε εφαρμογή τα αναγκαία μέτρα ώστε να "διασωθούν" από μόνες τους.

Στην περίπτωση αυτή, η οικονομική κρίση μετατρέπεται σαφώς σε πολιτική πρόκληση. Είναι οι "σπάταλες" χώρες της ομάδας των PIIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία) διατεθειμένες να εγκαταλείψουν μέρος της κυριαρχίας τους και να το παραχωρήσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Στην περίπτωση αυτή, όποια και να είναι η απάντησή τους, θα είναι θετική για την Ευρωπαϊκή Ένωση, θεωρητικά. Εάν αυτά τα κράτη αποφασίσουν να διατηρήσουν την κυριαρχία τους, τότε απλά και εθελοντικά κινούνται εκτός της ζώνης του ευρώ. Θα είναι μια εθελοντική αποχώρηση που δεν θα εκθέσει την Ένωση. Εάν, αντίθετα, τα κράτη αυτά αποφασίσουν να μείνουν στην νομισματική ένωση, παραχωρώντας έστω και μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας στις Βρυξέλλες, η ΕΕ θα ενισχυθεί, γεγονός που θα συμβάλει σημαντικά στην δημιουργία μιας ισχυρότερης πολιτικής ένωσης μέσα στη "γηραιά ήπειρο".

Το πραγματικό ζήτημα δεν αφορά τόσο τις μικρότερες χώρες, των οποίων η απόφαση να κινηθούν εκτός του κοινού νομίσματος δεν θα έχει τόσο σοβαρές επιπτώσεις στην ευρωζώνη, όσο αυτή των μεγαλύτερων οικονομιών: της Ισπανίας και, φυσικά, της Ιταλίας. Εάν οποιαδήποτε από αυτές τις δύο χώρες αποχωρούσε από τη νομισματική ένωση, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση, δημιουργώντας μια κρίση πανευρωπαϊκών και παγκόσμιων διαστάσεων.

Ωστόσο, εάν κάποιο από αυτά τα κράτη έμπαινε σε μηχανισμό στήριξης, χωρίς να του επιβληθούν οι έλεγχοι που προωθούνται, αυτό όχι μόνο θα προκαλούσε το θυμό των Γερμανών φορολογούμενων, αλλά ίσως και να απομυζούσε σταδιακά από την οικονομική δύναμη Γερμανίας και όλων των "πειθαρχημένων" χωρών του Βορρά, οι οποίες δεν αποκλείεται να κατέληγαν να ενισχύουν μια ζωή τις χώρες που οι ίδιες ισχυρίζονται ότι σπαταλούν όλους αυτούς τους πόρους.

Επομένως, με τη λογική αυτή, ο πολιτικός έλεγχος πάνω σε αυτές τις "απείθαρχες" χώρες συνιστά απόλυτη αναγκαιότητα, προκειμένου να σωθούν οι χώρες αυτές από τον ίδιο τον αυτοκαταστροφικό εαυτό τους - και φυσικά, για να επωφεληθούν και οι "ενάρετες" χώρες, με πρώτη και καλύτερη τη Γερμανία, που είναι πάντα πρόθυμες να δώσουν ένα χεράκι.

Η αναγκαιότητα αυτή δημιουργεί πολύ διαφορετικά σενάρια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ακούμε ότι οι Βρυξέλλες θα πρέπει να θεσπίσουν μηχανισμούς που θα τους επιτρέπουν να αποκτήσουν τον ουσιαστικό έλεγχο των οικονομιών των χωρών αυτών. Δηλαδή, οι Βρυξέλλες υποτίθεται ότι θα πρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση στην διαχείριση της οικονομίας, της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης της Ιταλίας και της Ισπανίας - και, ενδεχομένως, στην αναδιοργάνωση αυτών των τομέων. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο, τόσο για τις Βρυξέλλες, όσο και για τις "απείθαρχες" χώρες.

Στην περίπτωση αυτή, η Ιταλία και η Ισπανία έχουν την επιλογή είτε να περιμένουν οι Βρυξέλλες να αναμορφώσουν τις κρατικές δομές τους, είτε να πάρουν οι ίδιες πρωτοβουλία, περιορίζοντας τις εξωτερικές παρεμβάσεις. Πρόσφατες κινήσεις αυτού του τύπου από την πλευρά της Μαδρίτης που αποσκοπούσαν στην ανασύσταση του τραπεζικού συστήματός της, αλλά και από τη Ρώμη, για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του δημόσιου χρέους της και αυτό της πώλησης κρατικών περιουσιακών στοιχείων, έγιναν με σκεπτικό αυτή την κατεύθυνση. Η Ιταλία έχει βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο αυτής της αναδιοργάνωσης.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Mario Monti, έδειξε να κερδίζει την εμπιστοσύνη κάποιων μελών μιας επιλεγμένης ομάδας Αμερικανών επιχειρηματιών και πολιτικών λόγω του προγράμματός του για την αναδιάρθρωση της οικονομίας. Μετά από αυτό, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης των κρατικών περιουσιακών στοιχείων, το οποίο είναι πιθανό να αποφέρει έσοδα περίπου 600 δισ. ευρώ, μειώνοντας έτσι το δημόσιο χρέος της Ιταλίας κατά 30%. Τα προγράμματα αυτά υποτίθεται ότι πρέπει να εφαρμοστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλάζοντας την πολιτική και κοινωνική δομή της Ιταλίας και όλων των ενδιαφερομένων χωρών.

Εκατομμύρια πολίτες καλούνται να αλλάξουν τη ζωή τους, ακόμα και τον τρόπο σκέψης τους. Αυτό δεν πρόκειται να επιτευθεί, εάν δεν τους δοθεί ένα ισχυρό κίνητρο. Τα ψυχρά, ωμά μηνύματα, με έντονη χροιά ιδιοτέλειας, δεν επαρκούν. Και είναι αυτό ακριβώς που λείπει περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο από την καγκελάριο Μέρκελ.

Δεν είναι δυνατόν να περιμένουν από εκατομμύρια Ευρωπαίων να αλλάξουν τη ζωή τους, να χάσουν την εθνική ανεξαρτησία τους, που ήταν ο εξάντας της ζωής τους εδώ και πάνω από έναν αιώνα, μόνο και μόνο επειδή κάποιοι έκαναν κάποιους λογιστικούς υπολογισμούς στο πόδι. Οι λογαριασμοί δεν υπολογίζονται εύκολα. Τα μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα συμφέροντα δεν αποκλείεται να συγκρούονται. Εξάλλου, οι πολίτες χρειάζονται κάτι παραπάνω από χρήματα για να επιβιώσουν.

Στην Κίνα, ο Ντενγκ Σιάο-Πινγκ εισηγήθηκε μεταρρυθμίσεις που άλλαξαν τη χώρα του και την παγκόσμια οικονομία. Φορώντας ένα αγροτικό καπέλο, έδωσε στους πολίτες εντός και εκτός Κίνας ένα όραμα: ότι μπορούσαν, αν το ήθελαν, να αποκτήσουν τόσο πλούτο όσο και οι Αμερικανοί.

Τα ευρωπαϊκά κράτη, εντός και εκτός του ευρώ, βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε ένα πολιτικό σταυροδρόμι. Γι' αυτό ακριβώς η Μέρκελ οφείλει να δώσει ένα όραμα στους λαούς της Ευρώπης. Αυτό προσδοκούμε όλοι, απλοί πολίτες και αγορές.


*Ο Francesco Sisci είναι αρθρογράφος της ιταλικής εφημερίδας Il Sole 24 Ore.

Πηγή: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση