Η Ελλάδα ευρωπαϊκό προτεκτοράτο

Η 21η Φεβρουαρίου 2012 θα είναι, πλέον, για την Ελλάδα, η ημερομηνία της Μεγάλης Παράδοσης. Είναι η μέρα, που με την υπόσχεση ενός δεύτερου πακέτου ευρωπαϊκής βοήθειας, η ελληνική κυβέρνηση αποδέχτηκε τους εξευτελιστικούς όρους που επέβαλε « η συμμορία του τριπλού Α» κατά τη σύνοδο του Eurogroup, την οποία ελέγχει η Γερμανία : δρακόντειες μειώσεις στις δημόσιες δαπάνες, περικοπές στους κατώτατους μισθούς του ιδιωτικού τομέα και στις συντάξεις, απόλυση 150.000 δημοσίων υπαλλήλων, αύξηση της φορολογίας, μαζικές ιδιωτικοποιήσεις…

Κι όμως, οι Έλληνες είχαν ήδη υποστεί ένα πραγματικό « χρηματοπιστωτικό πραξικόπημα », στις 10 Νοεμβρίου, όταν το Βερολίνο τους επέβαλε μια τρικομματική κυβέρνηση, αποτελούμενη από τους σοσιαλδημοκράτες, τους συντηρητικούς και τους ακροδεξιούς, υπό τον Λουκά Παπαδήμο, πρώην αντιπρόεδρο της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας. Όμως, η θυσία τους, ύστερα από την απίστευτα σκληρή θεραπεία-σοκ που υφίστανται επί τέσσερα χρόνια, δεν ωφέλησε σε τίποτα.

Αυτή τη φορά, το χτύπημα είναι ακόμα σοβαρότερο, γιατί από την Αθήνα ζητήθηκε μια τεράστια παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας, « πιθανόν, η μεγαλύτερη που εκχωρήθηκε από μια χώρα σε καιρό ειρήνης ». [1] Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα τέθηκε υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, πλέον, σε ότι αφορά στον προϋπολογισμό και τα δημοσιονομικά της, δεν έχει παρά μια « περιορισμένη κυριαρχία ».

Η επίθεση που δέχτηκε η Ελλάδα ήταν αναμενόμενη. Άλλωστε, αποτελεί άριστο μέσο παραδειγματισμού προς τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δυσκολίες (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία). Ήδη από τον Ιούλιο του 2011, ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Eurogroup [2] προειδοποιούσε : « Η εθνική κυριαρχία της Ελλάδας θα περιοριστεί σημαντικά ». [3] Και στις 27 Ιανουαρίου, φέτος, η βρετανική εφημερίδα «Financial Times» έδωσε στη δημοσιότητα ένα γερμανικό έγγραφο που καλούσε την Αθήνα να υποδεχτεί έναν μόνιμο επίτροπο με δικαίωμα βέτο, για να επιβλέπει τον προϋπολογισμό του κράτους και να μπλοκάρει κάθε μη επιτρεπτό από τους πιστωτές της Ελλάδας έξοδο. Τέλος, την παραμονή της συμφωνίας, σε συνέντευξή του στο γερμανικό εβδομαδιαίο περιοδικό «Der Spiegel», ο Βόλκερ Κάουντερ, ηγέτης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) στο Κοινοβούλιο, προχώρησε ακόμα περισσότερο, ζητώντας την αποστολή στην Ελλάδα « γερμανών δημοσίων υπαλλήλων για να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας αποτελεσματικής χρηματοπιστωτικής διοίκησης ». Το ίδιο αίτημα, εξάλλου, διατύπωσε και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομίας της χώρας, Φίλιπ Ρέσλερ.

Δεν φτάσαμε ακόμα εκεί, αλλά η συμφωνία της 21ης Φεβρουαρίου προβλέπει « τη μόνιμη παρουσία στην Ελλάδα μιας αποστολής της Κομισιόν » για να ελέγχει και να επιβλέπει τον ισολογισμό, καθώς και « μια ενισχυμένη παρουσία της τρόικας για να επιβλέπει σε μόνιμη βάση την εξυπηρέτηση του χρέους ».

Τα κεφάλαια που μεταφέρθηκαν στο πλαίσιο της βοήθειας θα τοποθετηθούν σ’ έναν κλειστό λογαριασμό, στον οποίο μόνο η τρόικα θα έχει πρόσβαση και όχι η ελληνική κυβέρνηση. Ο λογαριασμός αυτός θα χρησιμεύσει αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του εθνικού χρέους και όχι για την πληρωμή των μισθών και των συντάξεων. Τα νέα ομόλογα του ελληνικού κράτους δεν θα υπόκεινται πλέον στον ελληνικό νόμο, αλλά στον βρετανικό… Και σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ της Αθήνας και των ιδιωτών πιστωτών της, αυτή θα κρίνεται στο Λουξεμβούργο και όχι στην Ελλάδα… Δεν είναι ακόμα επίσημο, αλλά όλα δείχνουν ότι η Ελληνική Δημοκρατία δεν είναι πια κυρίαρχο κράτος.

Σιωπηρά, η Ευρωπαϊκή Ένωση πέρασε σε ένα νέο στάδιο. Στο εξής, τα δυνατά κράτη (εκείνα που έχουν « τριπλό Α » συν η Γαλλία) απαιτούν από όλα τα υπόλοιπα, ιδιαίτερα τις χώρες της περιφέρειας, να αλλάξουν καθεστώς. Δεν πρόκειται ακριβώς για καθεστώς αποικίας, όμως μοιάζει πολύ μ’ ένα είδος διοίκησης το οποίο οι μεγάλες δυνάμεις εφάρμοζαν την αποικιοκρατική περίοδο, το προτεκτοράτο.

Για τους αποικιοκράτες, το προτεκτοράτο ήταν ένας τρόπος να επεκτείνουν την πολιτική και διοικητική τους επιρροή και να θέτουν υπό επιτήρηση ξένα εδάφη από τα οποία επιθυμούσαν να αρπάξουν τα πλούτη τους, χωρίς, ωστόσο, να επιβαρυνθούν με τα μειονεκτήματα και τα έξοδα που προϋποθέτει μια ξεκάθαρη προσάρτηση. Η διαφορά με την αποικία είναι ότι « το προστατευόμενο κράτος » διατηρεί επίσημα τους θεσμούς του, αλλά παραχωρεί στην « προστάτιδα δύναμη » την εξωτερική του πολιτική και κυρίως την οικονομία του και το εξωτερικό εμπόριο.

Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο παρακολουθούμε, στους κόλπους της Ε.Ε. και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης, από την αρχή (το 2008) της χρηματοπιστωτικής κρίσης, την εμφανή απώλεια της κυριαρχίας των πιο αδύναμων κρατών. Είναι η προκαταρτική φάση, πριν από το θλιβερό τελικό στάδιο του « ευρωπαϊκού προτεκτοράτου », για το οποίο ωριμάζει η Ελλάδα.

Τον Σεπτέμβριο του 2001, η Άνγκελα Μέρκελ πρότεινε ένα νέο πρότυπο, την «marktkonforme demokratie » (δημοκρατία συμβατή με την αγορά), το οποίο προσδιόρισε κάπως έτσι: « Η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού είναι προνόμιο του Κοινοβουλίου, πρέπει όμως να βρούμε τρόπους, ώστε η δημοκρατική αυτή απαίτηση να είναι συμβατή με τις επιταγές της αγοράς ». [4] Η αγορά είναι πλέον το σημείο αναφοράς : τις εκλογικές αποφάσεις δεν τις παίρνουν πια οι πολίτες αλλά τα χρηματιστήρια, οι τράπεζες και οι κερδοσκόποι. [5]

Η νέα αυτή αντιδημοκρατική φιλοσοφία κερδίζει σιγά σιγά την Ευρώπη. Μεταφράζεται σε νόμους και συνθήκες που περιορίζουν όλο και περισσότερο το περιθώριο ελιγμών των κυβερνήσεων και λειτουργούν ως « αυτόματος πιλότος » για να καθυποτάξουν τις κοινωνίες και να τις οδηγήσουν με υφέρποντα και μυστικό τρόπο προς μια ομόσπονδη Ευρώπη. Από αυτήν την άποψη, η τιμωρία της Ελλάδας είναι το μοντέλο που απειλεί κάθε απείθαρχη ευρωπαϊκή χώρα. Και θα γίνει και επίσημα κανόνας τον ερχόμενο Ιούλιο, όταν επικυρωθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM - Μόνιμο Ταμείο Διάσωσης).

Σχεδιασμένο από την Άνγκελα Μέρκελ και επικυρωμένο από τον Νικολά Σαρκοζί, το ESM είναι μια νέα διακυβερνητική οργάνωση, ένα είδος ευρωπαϊκού ΔΝΤ. Για την ώρα, περνά προς επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια, χωρίς δημόσιο διάλογο, [6] παρ’ όλο που, εξαιτίας των χαρακτηριστικών του, μπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στους πολίτες. Πράγματι, το ESM προβλέπει χρηματοπιστωτική βοήθεια σε χώρες που την έχουν ανάγκη, υπό την προϋπόθεση να παραχωρήσουν ένα μέρος της κυριαρχίας τους, αποδεχόμενες την εποπτεία της ευρωπαϊκής τρόικας και υιοθετώντας αδίστακτα σχέδια προσαρμογής.

Το ESΜ είναι δομικά τμήμα του « Φορολογικού Συμφώνου », που υιοθετήθηκε στις 30 Ιανουαρίου από 25 από τους 27 αρχηγούς κρατών της ΕΕ. Το πραγματικό όνομα του τρομερού αυτού συμφώνου είναι « Συνθήκη για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση » [7] και είναι επίσης αποτέλεσμα μιας γερμανικής απαίτησης. Θα υποχρεώνει τα κράτη που το υπογράφουν να εγγράφουν στο Σύνταγμά τους (ή τουλάχιστον σε έναν νόμο) τον περίφημο « χρυσό κανόνα » για τη διατήρηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού σε ποσοστό μικρότερο από το 5% του ΑΕΠ. Οι χώρες που δεν θα σέβονται αυτόν τον περιορισμό θα βρίσκονται υπόλογες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και θα υφίστανται σοβαρές κυρώσεις.

Ο Καρλ Μαρξ διαβεβαίωνε ότι στη βιομηχανική εποχή οι κυβερνήσεις ήταν απλώς τα διοικητικά συμβούλια της μπουρζουαζίας. Παραφράζοντάς τον, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σήμερα, στην εποχή της « Ευρώπης του “λιταρχισμού” » [8] της Άνγκελα Μέρκελ, οι κυβερνήσεις γίνονται τα διοικητικά συμβούλια των αγορών. Ως πότε ;

Notes

[1] « El País », Μαδρίτη, 21-2-12

[2] Συντονίζει και επιβλέπει τις οικονομικές πολιτικές και στρατηγικές των χωρών της Ευρωζώνης. Συμμετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών και Οικονομίας των χωρών αυτών, οι οποίοι συναντιούνται μία φορά τον μήνα

[3] Συνέντευξη στο γερμανικό περιοδικό « Focus » 4-7-11

[4] Δήλωση στο κρατικό γερμανικό ραδιόφωνο Deutschlandfunk, 1-9-11

[5] Βλ. Rafael Poch, « Un documento alemán pide un comisario para Grecia », « La Vanguardia », Βαρκελώνη, 28-1-12

[6] στις 21 Φεβρουαρίου, η γαλλική Βουλή επικύρωσε τη συμφωνία που επιτρέπει τη δημιουργία του ESM. Η πλειοψηφία των σοσιαλιστών βουλευτών δεν ψήφισε ενάντια

[7] (ΣτΜ) Ή αλλιώς ενισχυμένο σύμφωνο σταθερότητας Βλ. http://consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/el/ec/127642.pdf.

[8] (ΣτΜ) λογοπαίγνιο με τις λέξεις λιτότητα και αυταρχισμός

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση