Για ποιον κτυπά η καμπάνα στη Συρία;

Tου Αρχιπλοιάρχου (ε.α.)
Δημητρίου Ν. Τσαϊλά

Ο Χεμινγουέι έγραψε το για ποιόν κτυπά η καμπάνα, όπου περιέγραψε τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο κατά τον 20ο αιώνα, όπου επικράτησαν οι δυνάμεις του δικτάτορα Φράνκο, μετά από ένα αιματοβαμμένο αγώνα μεταξύ των εθνικών δυνάμεων και των τότε αντιφρονούντων ισπανών. Σήμερα δανείζομαι τον τίτλο του υπέροχου λογοτεχνήματος, διότι στην πολύπαθη Συρία ένα περίπου αιώνα μετά συμβαίνουν τα ίδια ιστορικά γεγονότα.

Ο Κλαούζεβιτς στο έργο του περί πολέμου δίνει έναν αξεπέραστο ορισμό: «Ο πόλεμος είναι μια πράξη βίας για να αναγκάσει τον αντίπαλο να υποταχθεί στη θέλησή μας». Σύμφωνα λοιπόν με τον ορισμό του, προκύπτει η αρχική ιδέα του πολέμου με βάση την κλιμάκωση της αλληλεπίδρασης. Υπάρχει σίγουρα το αίτιο που προκαλεί την κοινωνική αναταραχή και τις μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στη Συρία, η ανεργία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, οι κοινωνικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί, ιδιαίτερα μετά το 2006 και την υιοθέτηση των σαρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων που επεβλήθησαν στο συριακό λαό υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ. Η συνέχεια περιέλαβε μέτρα λιτότητας, πάγωμα των μισθών, απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μεταρρύθμιση του εμπορίου και των ιδιωτικοποιήσεων.

Επιπλέον, υπάρχουν σοβαρές διαφορές στο εσωτερικό της κυβέρνησης. Το πρώην λαοφιλές πλαίσιο πολιτικής του κόμματος Μπάαθ έχει σε μεγάλο βαθμό διαβρωθεί. Μια μεγάλη ομάδα του κυβερνώντος πολιτικού κατεστημένου έχει αγκαλιάσει τον άκρατο νεοφιλελευθερισμό. Εντωμεταξύ, η υιοθέτηση του οικονομικού προγράμματος του ΔΝΤ έχει υπηρετήσει για να πλουτίσουν οι κυβερνώντες της οικονομικής ελίτ.

Ο συνδυασμός ενός ισχυρού καθεστώτος με μια αδύναμη αντιπολίτευση ελλείψει οργανωτικής υποδομής, δημιουργεί στη Συρία έναν ασύμμετρο εμφύλιο πόλεμο στον οποίο καμία από τις δύο πλευρές δεν μπορεί να κερδίσει, παρά το αιματοκύλισμα. Το συριακό καθεστώς έχει δύο πλεονεκτήματα έναντι του Μουμπάρακ και του Καντάφι. Διαθέτει έναν πιστό στρατό πρόθυμο να πυροβολεί αμάχους και η σύμμαχος της Ρωσία την προστατεύει κατά μιας διεθνούς επέμβασης.

Είναι δεδομένο ότι για να καταβληθεί ένας αντίπαλος, πρέπει να αναμετρηθεί η δύναμή του με τις δυνάμεις του εχθρού στη μεγαλύτερη ένταση. Η δύναμη αυτή του εχθρού εκφράζεται ως το γινόμενο, του οποίου οι δύο παράγοντες δεν μπορούν να ξεχωρίσουν. Δηλαδή το μέγεθος των μέσων, τα οποία διαθέτει, και της δύναμης της θέλησης του. Το μέγεθος των μέσων είναι δυνατό να υπολογισθεί, αλλά η βούλησή του είναι δυνατό μόνο να εκτιμηθεί, συναρτήσει της σοβαρότητας του κινήτρου, των παραδόσεων του λαού και των συμμαχιών.

Στο κίνημα των αντιφρονούντων (ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός), το οποίο υπερασπίζεται μέτρα “υπέρ της δημοκρατίας” έχουν ενσωματωθεί ισλαμιστές οι οποίοι αν και υποστηρίζονται από την διεθνή κοινότητα δεν έχουν τα απαιτούμενα κοινωνικά στηρίγματα της πλειοψηφίας των πολιτών της Συρίας. Η πλειοψηφία του πληθυσμού της Συρίας (συμπεριλαμβανομένων των αντιπάλων της κυβέρνησης Μπασάρ Αλ Άσαντ) δεν υποστηρίζουν το “κίνημα διαμαρτυρίας”. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει το αντίθετο μάλιστα. Κατά ειρωνικό τρόπο, παρά τον αυταρχικό τρόπο ηγεσίας και τη βίαιη καταστολή των αντιφρονούντων, υπάρχει μεγάλη λαϊκή υποστήριξη για την κυβέρνηση του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ, η οποία επιβεβαιώνεται από φιλοκυβερνητικές διαδηλώσεις.

Ένα πράγμα που πιστεύω ότι μπορεί να υποθέσουμε είναι ότι ο πρόεδρος Μπασάρ Αλ 'Ασαντ δεν θα χάσει τον έλεγχο της κυβέρνησης εύκολα. Έχει μια μακρά οικογενειακή παράδοση της ηγεσίας της χώρας ακλουθώντας τρόπους καταστολής εξεγέρσεων που απέδωσαν στο παρελθόν όταν κυβερνούσε ο πατέρας του. Εκτιμώ ότι δεν πρόκειται να παραδώσει την ηγεσία, λαμβάνοντας υπόψη ότι ως Αλαουίτης ο ίδιος, που αποτελεί μειοψηφία, κυβερνά μια χώρα που στην πλειοψηφία τους είναι Σουνίτες.

Η Συρία έχει στρατηγική συμμαχία με δύο φίλιες προς αυτή δυνάμεις που μπορούν να βοηθήσουν τον Μπασάρ Αλ Άσαντ να επιβιώσει, τη Ρωσία που συμμετέχει στο συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ και το Ιράν. Έτσι έχει τη δυνατότητα να παραμένει στην εξουσία, καθώς θα υποστηρίζεται από τη μία ή και τις δύο φίλιες χώρες και εφόσον δεν αποφασίζεται εισβολή στο εσωτερικό της χώρας του. Το καθεστώς μπορεί να χάσει την εξουσία μόνο από την εμφύλια σύρραξη, πράγμα το οποίο δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται. Είναι απίθανο να συμβεί ότι έγινε στη περίπτωση της Λιβύης, διότι οι εξεγερμένοι επιτίθενται εναντίον ενός καλά εκπαιδευμένου στρατού που στην πλειοψηφία του είναι Αλαουίτες και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια μιας εξωτερικής δύναμης όπως το ΝΑΤΟ.

Επίσης η Συρία είναι μια σημαντική πύλη της Μεσογείου, με λιμάνια και οδικές αρτηρίες. Το ρωσικό εμπόριο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτή την υποδομή και ο έλεγχος του Ιράν στη Χαμάς και η περιφερειακή επιρροή που μπορεί να ασκήσει εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη συμμαχία με τη Συρία. Για το λόγο αυτό, παρόλο που είναι σημαντική η πολυπληθής εξέγερση των αντιφρονούντων, και μερικοί στρατιωτικοί έχουν αλλάξει πλευρά, η Συρία αντλεί σιγουριά από την υποστήριξη της Ρωσίας και του Ιράν, εξουδετερώνοντας οποιαδήποτε πιθανή εισβολή. Εφόσον δεν μεταβληθούν οι διεθνείς συμμαχίες στην περιοχή, το καθεστώς θα συνεχίσει το αιματοκύλισμα και τον εμφύλιο σπαραγμό με οποιοδήποτε κόστος για την επικράτησή του.

Σχόλιο: Ο Αρχιπλοίαρχος (ε.α.) Δημήτρης Τσαιλάς, φίλος από τα παλιά, όταν υπηρετούσαμε μαζί, προστίθεται στην παρέα μας και θα αρθρογραφεί για θέματα που κρίνει ότι αξίζουν τον σχολιασμό και την ανάλυση, με το εξαιρετικό του στυλ και την διεισδυτική του ματιά στην ουσία του θέματος, κατορθώνοντας παράληλα να γράφει για σοβαρά θέματα με κείμενα ευχάριστα και ευκολοδιάβαστα. Φίλε μου Δημήτρη, καλώς ήλθες στην παρέας μας.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση